Parafraza - karta pracy ucznia

„Serce gaśnie...”

Serce gaśnie, patrząc na te czasy!
Koniec z wolnością, skończone wczasy;
Ludziom mijały dni i tygodnie
Jak chcieli, jak im było wygodnie.

Teraz trzeba zasuwać do szkoły
I mało kto jest dzisiaj wesoły;
Żadna go pieśń, żadny głos nie ruszy,
Wszystko idzie na wiatr mimo uszy.

Wakacje, których nikt nie przekupi
Choćby pojadł rozumy czy upił,
Nie gardźcie mną, leniwym uczniakiem,
Bądźcie zawsze...

1. Zapoznaj się z tekstem, który jest współczesną, żartobliwą parafrazą znanej pieśni J. Kochanowskiego. Jakiej?

2. Korzystając ze „Słownika terminów literackich”, wyjaśnij pojęcie: parafraza.

3. Kim jest podmiot liryczny w tej parafrazie, a kim w oryginale? Z czego to wnioskujesz?

4. W omawianej pieśni Jana Kochanowskiego „Serce roście...” dominuje radość. Jakie odczucia odkrywasz w parafrazie?

5. Czego dotyczy słowo „czasy” w oryginale, a czego w przeróbce?

6. Autor parafrazy był leniwy. O ile strof krótszy jest jego utwór i czego zabrakło w treści przeróbki, jeżeli porównamy kompozycję obu utworów?

7. Nasz żartowniś popełnił plagiat – wypisz z tekstu wersy „ukradzione” Mistrzowi z Czarnolasu.

8. W oryginale podmiot zwraca się do radości z prośbą, aby była z nim zawsze, bez względu na okoliczności. W parafrazie też występuje apostrofa. Wskaż ją.

9. Przy wszystkich różnicach oba utwory jednak coś łączy. Zbadaj budowę strofy w parafrazie, ustal liczbę sylab w wersie, określ układ i rodzaj rymów.
Co ze średniówką? (w razie potrzeby wyjaśnij to pojęcie ze „Słownika terminów literackich”).

10. W trzeciej strofie przeróbki pojawia się zwrot świadczący o próbie nawiązania do stylu Kochanowskiego, przypominający w swoim brzmieniu zwroty staropolskie. Który to zwrot i jakie potoczne powiedzenie zostało w nim przetworzone celem uzyskania efektu „archaiczności”?

11. Żartowniś, zaskoczony w trakcie tworzenia dzieła, nie zdołał go dokończyć. Ty spróbuj to zrobić.