Program autorski wspomagający naukę czytania dzieci 6-letnich

„Czytanie jest wspaniałym ćwiczeniem niezależności umysłu w każdym wieku”
I.Majchrzak


PROGRAM DZIAŁAŃ EDUKACYJNYCH WSPOMAGAJĄCYCH NAUKĘ CZYTANIA W PRZEDSZKOLU OPARTYCH NA METODZIE DR I. MAJCHRZAK

„ZABAWY LITERAMI”

„Nie ma takiej metody, która byłaby najlepsza dla wszystkich dzieci, a nawet dla jednego dziecka w różnym wieku nauki”
E. Malmguist

WSTĘP

Nauka czytania jest jedną z podstawowych umiejętności gwarantujących dziecku sukces w szkole.
„Dobrze wiadomo, że nauka pisma bywa źródłem cierpienia wielu dzieci, a również ich nauczycieli. Gdy spotkanie z pismem skojarzy się z cierpieniem, upokorzeniem, z brakiem wiary w siebie, i ze zniecierpliwieniem dorosłych, to biada dziecku.”- pisze w swojej książce dr I. Majchrzak.
Jedne dzieci bardzo szybko przyswajają wiadomości, zdobywają nowe umiejętności, inne zaś napotykają na duże trudności w opanowaniu nawet prostych czynności.
Aby dziecko mogło wejść bez wysiłku w świat pisma musi mieć częsty kontakt ze słowem pisanym. Im większe nasycenie słowem pisanym, tym łatwiej dziecku odkryć świat pisma.
Poszukując optymalnej metody wprowadzenia dzieci w świat pisma miałam na uwadze prawidłową realizację procesu edukacyjnego w przedszkolu, a przede wszystkim potrzebę wprowadzenia dzieci w świat liter w sposób bezstresowy, poprzez zabawę. Dotychczas stosowane przeze mnie metody nauki czytania nie zawsze pozwalały w pełni osiągnąć zamierzone efekty, dlatego też zdecydowałam się zastosować alternatywną metodę dr I. Majchrzak inaczej zwaną odimienną metodą nauki czytania. Według koncepcji I. Majchrzak słowo powinno wyprzedzać umiejętność jego odczytania, „bo to nie litery się czyta, tylko sens”.
Aby podjęte przeze mnie działania przyniosły wymierny efekt opracowałam program własny-„Zabawy literami” zakładający wdrożenie do praktyki elementów metody globalnego czytania wg dr I. Majchrzak.
Program jest opisem działań zmierzających do opanowania przez dzieci w wieku przedszkolnym nauki czytania poprzez zabawę, wykorzystując jednocześnie charakterystyczną cechę dziecka: skupienie uwagi na samym sobie, oraz jego naturalną ruchliwość.
Program został napisany z myślą o dzieciach, przed którymi przełomowy moment w życiu, jakim jest opanowanie umiejętności czytania.


ZAŁOŻENIA ORGANIZACYJNE PROGRAMU:

1. Program przeznaczony do realizacji w Publicznym Przedszkolu w Stobiecku Szlacheckim w roku szkolnym 2007/2008 w grupie dzieci 6-letnich.
2. Program zgodny z podstawą programową wychowania przedszkolnego- (Dz.U.nr51 z 2002r.).
3. Treści programu będą realizowane poprzez zajęcia, zabawy i gry prowadzone w ciągu dnia w czasie pobytu dziecka w przedszkolu.
4. Program zakłada wdrożenie do praktyki elementów metody globalnego czytania dr I. Majchrzak:
• Akt inicjacji
• Ściana pełna liter
• Targ liter
• Gra w sylaby
• Nazywanie świata
• Gry czytelnicze
• Sesje czytelnicze
5. Program będzie wspierany zabawami ruchowo-słuchowo-wzrokowymi oraz rytmiczno-ruchowymi.

CEL NADRZĘDNY:

• Nabywanie i rozwijanie umiejętności czytania dzieci w wieku przedszkolnym.

OGÓLNE CELE EDUKACYJNE:

• Stwarzanie sytuacji edukacyjnych sprzyjających nabywaniu i rozwijaniu umiejętności czytania.
• Dostosowanie tempa nauki do indywidualnych możliwości dzieci.
• Nauka czytania poprzez zabawę i twórcze działanie.
• Rozwijanie wśród dzieci zainteresowań książką.

SZCZEGÓŁOWE CELE EDUKACYJNE:

DZIECKO:

• Bezstresowo wkracza w świat pisma.
• Nabywa poczucie własnej wartości.
• Potrafi rozpoznać obraz graficzny swojego imienia oraz imion innych dzieci.
• Dostrzega różnice w kształcie i brzmieniu liter.
• Zauważa związek pomiędzy literą, a dźwiękiem, znakiem graficznym, a głoską.
• Wie, że każda litera występuje w 4 formach.
• Układa swoje imię z liter-z pamięci.
• Składa wyrazy z sylab.
• Czyta całościowe ujmowane wyrazy.
• Uzupełnia zdania brakującymi wyrazami.
• Czyta proste zdania ze zrozumieniem.
• Podejmuje próby pisania swojego imienia pismem pisanym.
• Rozpoznaje i nazywa wszystkie litery drukowane i pisane, wielkie i małe.
• Wzbogaca zasób słownictwa.
• Rozwija percepcję wzrokowo-słuchową.
• Ma szansę przyswojenia sobie ortografii dzięki swojej spostrzegawczości.
• Kształtuje poczucie własnej wartości i samodzielności.
• Ma możliwość w sposób naturalny rozbudzać pozytywną motywację do czytania.
• Bierze udział w zabawach i grach czytelniczych.
• Rozwija zainteresowania czytelnicze.
• Manipuluje, przekształca, odkrywa, eksperymentuje.

MATERIAŁ KSZTAŁCENIA:

I.AKT INICJACJI
- Globalne odczytywanie imion na wizytówkach.
- Zapoznanie z obrazem graficznym własnego imienia.
- Ćwiczenia analizy i syntezy wzrokowo-słuchowej: dostrzeganie różnic i podobieństw w kształcie liter i ich brzmieniu.
- Porównywanie imion pod względem długości, liczby liter, szukanie w nich liter wspólnych.
• Przykłady zabaw:
- „Znam twoje imię”- Dziecko dobiera jedną z wizytówek rozłożonych na podłodze i wręcza ją właścicielowi. Jeśli żadnej nie rozpoznaje to odszukuje swoje imię.
- „Który samolot startuje?”- Wszystkie dzieci jako samoloty stoją na lotnisku. Nauczycielka pokazuje jedną z liter, i te dzieci, które mają ją w swoim imieniu startują do lotu.
- „Krąży, krąży moje imię”- Wszyscy siedzą w kole. Początkowo nauczycielka, później któreś z dzieci podaje pierwszemu koledze wizytówkę. Kartka przechodzi z rąk do rąk, aż trafi do właściciela imienia. Po chwili podajemy kolejną wizytówkę. Kartki krążą w kole, aż znajdą właściciela.
-Sprawdzanie obecności z wykorzystaniem wizytówek-„Kto jest, kogo nie ma.
- Zabawy ruchowe z wykorzystaniem krzesełek oznakowanych wizytówkami - „Zajmij miejsce”.
- „Czyj to domek?”- Odszukanie „swojego domku” (kółko z wizytówką dziecka).
- „Deszcz wizytówek”- Szukanie wśród rozsypywanych przez nauczyciela wizytówek tej „swojej”, (wykorzystanie muzyki).
- „Detektyw”- Sprawdzanie przez dzieci, czy wszystkie litery ich imienia znajdują się na taśmie alfabetu, oraz szukanie „swoich liter” w imionach kolegów.

II.ŚCIANA PEŁNA LITER
- Prezentacja wszystkich liter alfabetu: drukowanych i pisanych, małych i wielkich.
- Wyodrębnianie liter i odkrycie ich fonetycznej funkcji.
• Przykłady zabaw:
- „Loteryjka”- Szukanie w swoim imieniu takich samych liter, jak w prezentowanym przez nauczycielkę wyrazie. Zaznaczanie ich kulkami z plasteliny.
- „Imię na kopercie”- Nauczycielka daje dzieciom koperty, w których znajdują się napisane na oddzielnych kartkach litery składające się na ich imiona. Zadaniem dzieci jest złożenie swojego imienia najpierw według wzoru, potem z pamięci. Dzieci składają swoje imiona nawzajem, wyszukiwanie liter wspólnych. -„Literowe pudełeczko”- Jedno dziecko trzyma pudełko, w którym są litery z konkretnego imienia. Obok dziecka z pudełkiem ustawia się czworo dzieci, każde z nich wyciąga jedną literę. Zadaniem dzieci jest takie ustawienie się, by utworzyć imię kolegi. Następnie nauczycielka wrzuca do pudełeczka literki z innego imienia.
- „Domki literek”- Zabawa przy muzyce. Na podłodze dzieci rozkładają domki wycięte z papieru, a na nich nauczycielka układa po jednej literze z alfabetu. Dzieci próbują nazywać te litery i wyszukać je w alfabecie ściennym. Następnie w rytm muzyki dzieci poruszają się po sali. Gdy muzyka ucichnie, każde dziecko podbiega do tego domku, który ma jedną literę z jego imienia.
Modyfikacja: ostatnią literę z jego imienia, lub do domku z literą podaną przez nauczyciela, itd.
-„Taniec literek”- Każde dziecko odszukuje literę, która jest pierwsza w jego imieniu i przypina do swojej bluzki. Dzieci zapraszają do tańca:
- dziecko, które ma taką samą literę w swoim imieniu,
- dziecko, którego imię kończy się tą samą literą.

III.TARG LITER
Dziecko otrzymuje pasek, na którym w górnym rzędzie wypisane są wszystkie litery alfabetu , a pod spodem tylko te, które należą do jego imienia. Dziecko powiększa zbiór literek, uzyskane literki przykleja na swoim pasku.
- Wymiana z innymi dziećmi „swoich” liter na litery brakujące-każde dziecko ma „osobisty kapitał”, który może powiększyć:
• dostając od nauczycielki dodatkowe litery z innych wariantów własnego imienia (np.Bartek-Bartuś),
• zdobywając litery od kolegi (każdy uczestnik rysuje na karteczkach tyle swoich liter, ile mu potrzeba, by za nie uzyskać inne).
Zdobyte litery przykleja na taśmę papieru, która staje się dyplomem do posługiwania się pismem.
-Wyszukiwanie w imieniu ukrytych słów, (liter można użyć wielokrotnie).

IV.GRA W SYLABY
- Zabawy i gry z wykorzystaniem sylab i wyrazów o prostej budowie: „Masz słowo, czy nie masz słowa?”,(na kartkach piszemy sylaby, krótkie wyrazy).
• Przykłady zabaw:
- „Wędrująca sylaba”- Na kartkach papieru piszemy sylaby, dzieci losują
sylaby. Następnie poruszają się w rytm muzyki. Gdy muzyka ucichnie przyjmują dowolną pozycję na dywanie, trzymając swoją sylabę. Nauczycielka daje jedną sylabę, którą dzieci wzajemnie sobie przekazują.
Każde dziecko gdy otrzyma wędrującą sylabę dokłada ją do swojej sylaby i odpowiada na pytanie: „Masz słowo, czy nie masz?”. Zabawę powtarzamy zmieniając wędrującą sylabę.
- „Sylaba szuka pary”- Nauczycielka rozdaje dzieciom sylaby. Dziecko, które rozpoczyna zabawę wybiera jedną z sylab i mówi: „jestem sylaba ma, szukam pary-dokończ wyraz. Można wykorzystać muzykę.
- „Wędrujące wyrazy”- Dzieci w kręgu, mają kartki i pisaki. Ich zadaniem jest napisanie jednej sylaby i podanie dalej. Każde dziecko do otrzymanej sylaby dopisuje litery, tak by powstał wyraz. Następnie zadaje sylabę następnemu dziecku, itd.

V.NAZYWANIE ŚWIATA
- Przyporządkowanie odpowiedniej nazwy do wszystkiego , co znajduje się wokół nas.
- Dobieranie podpisów do przedmiotów, osób, roślin, owoców, itd.
Najpierw wprowadzamy rzeczowniki, potem przymiotniki, przyimki, czasowniki i równoważniki zdań.
UWAGA: Zabawa w czytanie odbywa się w ciszy.
• Przykłady zabaw:
- „Wyrazowe zadania”- dzieci dzielimy na 3 zespoły:
I zespół- ma za zadanie powyjmować karteczki z rzeczownikami z tzw. „Magicznego pudełka” i poukładać je, poprzypinać lub ponaklejać do odpowiednich przedmiotów w sali.
II zespół- otrzymuje kilka kartek ze zdaniami (np. Lalki siedzą na półce, Klocki leżą w koszyku.), które kładą w odpowiednich miejscach.
III zespół- sprawdza, czy wszystko zostało poprawnie ułożone, czyli dobrze dopasowane rzeczowniki lub zdania.Często powtarzamy tę zabawę, zmieniając skład zespołów oraz treść zapisanych wyrazów i zdań.
- „Składanka słowno-obrazkowa”- Tworzymy bank ilustracji do około osiemdziesięciu nazw rzeczy, zwierząt, roślin. Dzieci odnajdują właściwy obrazek do odczytanego słowa.
- „Przyklej mi karteczkę”- Nauczycielka rozdaje dzieciom karteczki z napisanymi krótkimi zdaniami, np.: kolorowa bluzeczka, ładna spinka, itp. Zadaniem dzieci jest przyklejenie jej na koledze w odpowiednim miejscu. Kto ma karteczkę przyklejoną, odczytuje ją.

VI.GRY CZYTELNICZE
- Uzupełnianie zdań brakującymi wyrazami.
- Dopasowywanie wyrazów (później zdań) do odpowiadających im ilustracji.
- Inscenizacje, np.: „Oto Ala zbiera jagody”, itp.
- Wykonywanie poleceń nauczyciela napisanych na kartce.
- Odczytywanie zagadek i udzielanie odpowiedzi w formie słownej lub plastycznej.
- Układanie zdań do historyjki, opowiadania.
• Przykłady zabaw:
-„Zgaduj-zgadula”- Na stoliku leży 6 ponumerowanych karteczek od 1 do 6. Dziecko rzuca kostką i liczy ilość wylosowanych oczek. Wybiera karteczkę z cyfrą odpowiadającą ilości wylosowanych oczek i odczytuje pierwsze wyrazy, np.: „Cytryna jest...”. Dokańcza zadanie rysunkiem lub słownie.

VII. SESJE CZYTELNICZE
- Codzienne czytanie dzieciom tekstów literackich.

PROCEDURY OSIĄGANIA CELÓW:

METODY I FORMY REALIZACJI TREŚCI PROGRAMOWYCH:

Realizacja programu wymaga stosowania różnych metod. Początkowo są to metody słowne: rozmowy, objaśnienia, instrukcje, zagadki, oraz metody oglądowe.
Metody te będą zawsze podporządkowane metodom czynnościowym angażującym dziecko do działania.
Metody czynnościowe to:
1) metoda samodzielnych doświadczeń
2) metoda zadań stawianych do wykonania
3) metoda ćwiczeń utrwalających nabyte umiejętności
Wymienione metody będą wymagały różnych sposobów realizacji procesu edukacyjnego do którego należą:
• prace dzieci związane z doświadczeniami i eksperymentowaniem,
• różnego rodzaju zabawy z uwzględnieniem zabaw twórczych,
• gry dydaktyczne,
• zajęcia zorganizowane w małych zespołach i z całą grupą,
• kontakty nauczyciela z dziećmi w różnych sytuacjach,
• spacery, wycieczki,
• uroczystości.

WARUNKI REALIZACJI TREŚCI PROGRAMOWYCH:

1. Umieszczenie w sali alfabetu w formie pasa liter pisanych i drukowanych, wielkich i małych z uwzględnieniem dwuznaków i zmiękczeń.
2. Przeprowadzenie „Aktu inicjacji” i umieszczenie w sali imion dzieci w formie wizytówek.
3. Codzienne sprawdzanie obecności dzieci poprzez ustawianie się przed swoją wizytówką.
4. Umieszczenie imion na krzesełkach, w sali jako znaków rozpoznawczych.
5. Przygotowanie dla każdego dziecka: koperty podpisanej jego imieniem, która zawiera litery imienia dziecka do układania oraz dużej wizytówki do zabawy.
6. Organizowanie zabaw i gier czytelniczych doskonalących umiejętność czytania.
7. Systematyczne poszerzanie kącika czytelniczego o zestawy słowno-obrazkowe.
8. Organizowanie sesji czytania.
9. Akceptacja indywidualnych możliwości dzieci w opanowaniu nauki czytania i pisania.
10. Przygotowany i zorganizowany nauczyciel.
11. Stwarzanie atmosfery radości i samozadowolenia ze zdobytych umiejętności.

Prawidłową realizację treści programowych zapewnia również baza dydaktyczna. Należą do niej pomoce:
- znajdujące się w przedszkolu: płyty CD: z podkładami muzycznymi oraz z zagadkami słuchowymi, dobrze wyposażony kącik książki, oraz pozycje książkowe I. Majchrzak dotyczące gier czytelniczych: „Nazywanie świata”,
- wykonane przez nauczyciela:
• wizytówki
• podpisy na szafkach, półkach, krzesełkach
• taśma z alfabetem zawierająca litery drukowane i pisane umieszczona na ścianie-„Ściana pełna liter”.
• kartki z imionami
• koperty z pojedynczymi literami imienia dziecka
• wyrazy, zdania, równoważniki zdań na kartonach
• koperty z rozsypankami wyrazowymi i sylabowymi
• koperty z obrazkami i wyrazami (zdaniami)
• koperty z zadaniami do wykonania
• kartki z sylabami
• pudełko do zabaw literowych (wyrazowych)- „Magiczne pudełko”
• ilustracje tematyczne
• historyjki obrazkowe.

EWALUACJA- to sposób działania, za pomocą którego opisujemy rezultaty końcowe zaistniałych faktów, zarówno z pozytywnej jak i negatywnej strony, lub dla podwyższenia jakości pracy.

W PROGRAMIE zastosuję następujące metody ewaluacyjne:

-obserwacja dzieci w trakcie zabaw i zajęć,
-ankieta skierowana dla rodziców,
-diagnoza umiejętności dzieci pod koniec edukacji przedszkolnej

OCZEKIWANE:

EFEKTY DLA DZIECI

1. Bezstresowo wkracza w próg dojrzałości szkolnej.
2. Opanowuje i rozwija umiejętność czytania poprzez działanie.
3. Rozwija umiejętności czytelnicze.
4. Rozwija wyobraźnię i twórcze działanie.

EFEKTY DLA NAUCZYCIELA

1. Wzbogaca własny warsztat pracy.
2. Ma możliwość dostosowania treści programu do indywidualnych potrzeb i możliwości dzieci.
3. Wprowadza dziecko w świat pisma poprzez zabawę, bezstresowo.

EFEKTY DLA PRZEDSZKOLA

1. Podniesienie jakości pracy przedszkola.
2. Zainteresowanie pracowników przedszkola innowacyjną metodą nauki czytania.

LITERATURA:
1. I. Majchrzak- „Wprowadzenie dziecka w świat pisma”, Wyd. ŻAK, Warszawa 1999.
2. I. Majchrzak- „Nazywanie świata-odimienna metoda nauki czytania”, MAC-Edukacja,2005.
3. I Majchrzak-„Inicjacyjna funkcja imienia własnego w nauce czytania”, Edukacja w przedszkolu-1998 (wrzesień).

ANKIETA DLA RODZICÓW

Proszę o wypełnienie anonimowej ankiety dotyczącej innowacyjnej metody nauki czytania wdrożonej w przedszkolu w grupie dzieci sześcioletnich. Proszę podkreślić wybraną odpowiedź.

1. Czy wiedzą Państwo na czym polega odimienna metoda nauki czytania w/g I. Majchrzak?
TAK CZĘŚCIOWO NIE

2. Czy zdaniem Państwa nauczyciel zna możliwości i potrzeby dziecka?
TAK NIE NIEWIEM

3. Czy dziecko robi systematyczne postępy w nauce czytania?
TAK CZĘŚCIOWO NIE

4. Czy zdaniem Państwa zastosowana przez nauczyciela metoda I. Majchrzak pomaga dziecku w nauce czytania?
TAK CZĘŚCIOWO NIE

5. Czy pytacie Państwo swoje dziecko o czym uczy się w przedszkolu?
TAK CZASAMI NIE

6. Czy uważacie Państwo, iż zastosowana przez nauczyciela innowacyjna metoda nauki czytania spełniła Państwa oczekiwania?
TAK CZĘŚCIOWO NIE

7. Jakimi informacjami dzieli się z Państwem dziecko po powrocie z przedszkola?
- o zajęciach
- o wydarzeniach (teatrzyk, uroczystości)
- o zabawie
- nie dzieli się żadnymi.

Inne uwagi i spostrzeżenia dotyczące wprowadzonej przez nauczyciela metody
........................................

Dziękuję