Świat bogaty i biedny - scenariusz lekcji

I. Temat zajęć:

Świat bogaty i biedny

II. Cele zajęć. Uczeń/ uczennica:
• wie, co znaczą określenia: ,,biedne Południe”, ,,bogata Północ”, ,,kraje rozwijające się”,
• potrafi scharakteryzować rozmiary biedy w krajach Południa,
• rozumie, jakie są przyczyny i skutki biedy w krajach rozwijających się,
• potrafi uzasadnić potrzebę pomocy humanitarnej dla krajów rozwijających się.

III. Formy, metody, techniki uczenia oraz środki dydaktyczne:
1. Formy nauczania:
• praca zbiorowa (klasowa),
• praca jednostkowa.

2. Metody i techniki nauczania:
• metody podające – objaśnienie, pogadanka, wykład informujący,
• metody aktywizujące – burza mózgów,
• metody programowe – praca z tekstem źródłowym, praca z mapą.
3. Środki dydaktyczne:
• film edukacyjny ,,Świat bogaty i biedny” (część 1),
• prezentacja multimedialna ,,Kraje bogatej „Północy” i biednego „Południa””,
• mapa świata,
• tekst źródłowy ,,Skala biedy w krajach rozwijających się”,
• film edukacyjny ,,Świat bogaty i biedny” (część 2),
• laptop, głośniki.

IV. Bibliografia:
a) Przedmiotowo-merytoryczna:
• Dobrzycka E., Makara K., Wiedza o społeczeństwie. Podręcznik dla gimnazjum,
część 2, Gdynia 2010.
• Landes D. , Bogactwo i nędza narodów : dlaczego jedni są bogaci, a inni tak ubodzy, przeł. Hanna Jankowska, Warszawa 2005.
• Stochmiałek J., Zagrożenia ubóstwem - sytuacja kryzysu życiowego a proces marginalizacji, [w:] Pomoc społeczna. Praca socjalna: teoria i praktyka, red. K. Marzec-Holka., t. 1, Bydgoszcz 2003, s. 403-419.
b) Filozoficzna, psychologiczna, socjologiczna:
• Białas A., Bieda i ubóstwo - konsekwencje dla dziecka i rodziny, [w:] ,,Opieka, Wychowanie, Terapia” 2001, nr 2, s. 5-8.
• Wojciszke B., Psychologia społeczna, Warszawa 2012.
• Wychowanie. Profilaktyka. Terapia. Szanse i zagrożenia, red. M. Boczkowskiej,
E. Tymoszuk, P. Zielińskiej, Kraków 2012.
c) Pedagogiczna i ogólno dydaktyczna:
• Barnes D., Nauczyciel i uczniowie. Od porozumienia się do kształcenia,
Warszawa 1988.
• Cichocki A., Nauczyciele jako twórcy edukacyjnego klimatu klasy szkolnej, [w:] Dziecko w zmieniającej się przestrzeni życia : obrazy dzieciństwa, red. J. Izdebska,
J. Szymanowska, Białystok 2009, s. 351-367.
• Półturzycki J., Dydaktyka dla nauczycieli, Płock 2002.
• Słupek K., Dyscyplina w klasie. Poradnik pedagogiczny, Kraków 2010.
• Robertson J., Jak zapewnić dyscyplinę, ład i uwagę w klasie, Warszawa 1998.
V. Tok lekcji:
1. Sprawy organizacyjne:
• powitanie uczniów klasy,
• sprawdzenie listy obecności,
• sprawdzenie pracy domowej,
• uczniowie zapisują temat do zeszytów: Świat bogaty i biedny.
• wychowankowie notują do zeszytu następujące podpunkty:
a) Bogata Północ i biedne Południe.
b) Przyczyny biedy w Krajach Trzeciego Świata.
2. Nauczyciel wprowadza uczniów do tematu, przedstawiając prezentację multimedialną
,,Kraje bogatej „Północy” i biednego „Południa””. Uczniowie uważnie słuchają i wypisują państwa biednego Południa i bogatej Północy (slajd 1,2).

Biedne Południe (kraje rozwijające się, Trzeci Świat) – Afryka, Azja Południowo-Wschodnia, Ameryka Południowa i Środkowa, np. Boliwia, Afganistan, Hailti.
Bogata Północ (kraje wysoko rozwinięte) – Australia (mimo, że znajduje się na półkuli południowej), Europa Zachodnia, Stany Zjednoczona, Kanada, Japonia, Nowa Zelandia.

3. Wychowawca przedstawia uczniom mapę świata i wskazuję na mapie kraje biednego Południa i bogatej Północy (slajd 3).
4. Nauczyciel charakteryzuje uczniom kraje bogatej ,,Północny” i biednego ,,Południa” (slajd 4, 5).

Kraje bogatej „Północy” charakteryzują się:
• wysokim dochodem narodowym: ponad 26,5 tyś $/os,
• niskim przyrostem liczby ludności,
• brakiem analfabetyzmu,
• wysoką średnią długością życia, do 85 lat .

Kraje biednego „Południa” charakteryzują się:
• niskim dochodem narodowym: około 430 $/os,
• wysokim przyrostem liczby ludności,
• dużym % analfabetów,
• niską średnią długością życia, około 45 lat.

5. Nauczyciel przedstawia uczniom mapę świata z uwzględnieniem różnicy pomiędzy poszczególnymi państwami w Produkcie Krajowym Brutto, średniej długości życia
na świecie, analfabetyzmu na świecie, dziennym spożyciu kalorii i białka, dostępie ludności do wody pitnej, wskaźniku rozwoju społecznego, głodu i choroby na świecie (slajd 6-12).
6. Uczniowie oglądają film edukacyjny ,,Świat bogaty i biedny”, zastanawiają się,
jakie są przyczyny biedy w krajach Trzeciego Świata. Uczniowie metodą burzy mózgów wymieniają przyczyny biedy w krajach Trzeciego Świata, następnie
z pomocą nauczyciela zapisują je do zeszytu.

Przyczyny biedy w krajach Trzeciego Świata:
• choroby, np. rozwój wirusów i bakterii, brak higieny,
• bezrobocie i bierność zawodowa,
• wojny (np. wewnętrzne konflikty w Afryce),
• warunki klimatyczne, np. powodzie, huragany
• brak dostępu do wody,
• zły system podatkowy,
• wielodzietność,
• patologie, np. alkoholizm, narkomania,
• niski rozwój gospodarki.

7. Uczniowie zapoznają się z tekstem źródłowym ,,Skala biedy w krajach rozwijających się” (podręcznik s. 47) i odpowiadają na pytanie, dzięki czemu udało się ograniczyć skalę ubóstwa w części Azji. Wskazują kontynent, na którym panują najgorsze warunki życia.
8. Wychowankowie na podsumowanie zajęć oglądają film ,,Świat bogaty o biedny”,
by uzmysłowić sobie skalę różnic między krajami bogatymi a biednymi.
9. Zadanie pracy domowej.
10. Pożegnanie uczniów.

VI. Praca domowa:
1. Przeczytaj rozdział z podręcznika ,,Globalizacja” (s. 51-54).
2. Przygotuj wszystkie zebrane do tej pory prasówki pisemne.