Program integracji grup przedszkolnych i wczesnoszkolnych oraz przeciwdziałania agresji wśród dzieci

PROGRAM INTEGRACJI
GRUP PRZEDSZKOLNYCH I WCZESNOSZKOLNYCH
Oraz
PRZECIWDZIAŁAJĄCY AGRESJI WŚRÓD DZIECI

Opracowały:

mgr Anna Zuterek

Rozdziały:

I. Agresja dziecka w wieku przedszkolnym
II. Sposoby wyciszania agresji.
III. Scenariusze do zajęć adaptacyjno - integracyjnych dla dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym.

Agresja dziecka w wieku przedszkolnym

Problem agresji dotyczy ludzi w każdym wieku nawet dzieci w wieku przedszkolnym. Dzieci agresywne sprawiają dużo trudności, zarówno nauczycielom jak i rodzicom. Są one niezdyscyplinowane, naruszają zasady panujące w przedszkolu, negatywnie wpływają na swoich kolegów.
Oddziaływania wychowawcze względem dzieci powinny prowadzić do kształtowania osobowości w taki sposób, aby młody człowiek świadomie umiał hamować swoją agresję.
Ważnym elementem w procesie wychowania jest stosowanie wzmocnień w konkretnych sytuacjach zachowania się dziecka. Wychowawcy muszą odpowiednio „reagować” systemem wzmocnień. Nie można wszystkiego zabraniać i tylko karać, ani też na wszystko pozwalać i tylko nagradzać.
Wychowawca spełnia bardzo ważną rolę w wychowaniu dziecka, jest dla niego wzorem. Sposób dobrego wychowania musi sobie stworzyć sam, uwzględniając możliwości i charakter swoich wychowanków. Podstawową zasadą jest akceptacja dziecka takim, jakim ono jest. Nie oznacza ona jednak tolerancji złych zachowań. Nasza krytyka musi odnosić się do konkretnych zachowań niewłaściwych. Od wychowawcy w głównej mierze zależy, jakim człowiekiem będzie i na kogo wyrośnie to małe bezbronne dziecko, jakie podsuniemy mu wartości, wzory, aby miało szansę zostać „kimś" w życiu.
W całym procesie wychowania, najważniejsza jest miłość, którą dziecko musi odczuć i doznać od rodziców jak i wychowawców.
Dlatego bardzo ważnym jest, aby wychowawca tak kierował swoim działaniem by uzyskać zamierzone cele, to znaczy hamować zachowania agresywne. Żadna z metod nie będzie dawała określonych rezultatów, jeżeli dziecko nie będzie czuło się bezpiecznie i nie będzie pewne akceptacji ze strony wychowawcy.
Współczesna psychologia definiuje agresję jako zachowanie człowieka zorganizowane w taki sposób by sprawić ból, cierpienie, czy szkodę.
Wśród psychologów, etiologów, fizjologów nie ma jednak zgodności, co do zjawiska agresji - czy jest ona wrodzona, instynktowna czy wyuczona? Dlatego trudno jest podać jednoznaczną definicję, ponieważ termin ten jest używany w wielu różnych znaczeniach. Często obok pojęcia „agresja" używa się terminów „wrogość", „destruktywność" lub określa skłonności zachowania agresywnego czynnego lub werbalnego skierowanego przeciwko komuś lub czemuś.

Formy agresji występujących u dzieci w wieku przedszkolnym
Terminu „zachowania agresywne" używa się do opisu bardzo różnorodnych zachowań. Za agresywne uznaje się dziecko, które wywołuje konflikty, bije inne dzieci, skarży się na nie, przezywa, przedrzeźnia, niszczy lub uszkadza przedmioty, przeklina, męczy zwierzęta. Mówi się, że dziecko zachowuje się agresywnie, jeśli jest aroganckie w stosunku do dorosłych lub rówieśników, brutalnie narzuca innym swoje zdanie, jeśli w zachowaniu prezentuje wrogość, nienawiść do ludzi, zjawiska i przedmiotu.
Analizując teoretyczne zagadnienia dotyczące agresji, biorąc pod uwagę przydatność wiedzy do praktyki pedagogicznej w przedszkolu należy wyróżnić agresję fizyczną i werbalną.
Agresja fizyczna - to bezpośrednie zadawanie bólu innym osobom. Dziecko w momencie wybuchu gniewu bije, gryzie, kopie lub drapie. Atak nie zawsze skierowany jest na osobę, która wywołała tę sytuację. Zdarza się, że dziecko na podstawie swoich wcześniejszych doświadczeń wie, że nie może skierować swojej agresji na osobę, która ją wywołała, np. przyczyną może być zakaz osób dorosłych, ponieważ nieposłuszeństwo zostanie ukarane, więc aby rozładować swoją frustrację kopnie psa, podrze rysunek, uderzy kolegę. Jest to agresja z przeniesieniem.
Jedną z form agresji fizycznej jest okrucieństwo. U dzieci może objawiać się ono nieintencjonalne - mimowolne. Dzieci nie zdają sobie sprawy z tego, że zadają cierpienie, nie mając takiej intencji, ich czyny są okrutne. Przykładem może być zabawa ze zwierzętami - wyrywanie muchom skrzydełek i obserwowanie czy będą biegać. Dokonując tych okrutnych czynów dziecko kieruje się jedynie ciekawością.
Drugą formą opisywania agresji fizycznej jest agresywne zachowanie służące dowartościowaniu siebie. Dziecko zdobywając się na czyny okrutne, sadystyczne chce czymś i komuś zaimponować, pokazać mu, na co go „stać".
Agresja werbalna - dziecko nie wchodzi w bezpośredni fizyczny kontakt z osobami lub przedmiotami, a powoduje ich cierpienie poprzez wyśmiewanie, złośliwe uwagi, przezywanie, skarżenie, jest aroganckie. Narzędziem działania w takiej sytuacji jest język.
Wyróżnia się agresję werbalną kierowaną i niekierowaną. „O agresji kierowanej mówimy wtedy, gdy dziecko dokucza w sposób otwarty tej osobie, która jest obiektem agresji i wprost do niej kieruje swoje uwagi". Natomiast agresja niekierowana jawna występuje na ogół wtedy, gdy dziecko woli ukrywać swoje działania, ponieważ boi się szkodzić w sposób otwarty, więc skarży, obmawia, plotkuje. Ta forma agresji jest często spotykana w środowisku dzieci przedszkolnych.
Zdaniem A. Kozłowskiej, innymi formami agresji, typowymi dla dzieci w wieku przedszkolnym są jej niewerbalne formy. Zachowania tego typu polegają na: przedrzeźnianiu, robieniu min, wysuwaniu języka do innego dziecka z zamiarem zrobienia mu przykrości, są to różnego typu gesty mające na celu zranienie drugiej osoby. Takie zachowania dzieci odbierają inaczej niż dorośli, są one bardzo raniące i w efekcie dochodzi do jawnych konfliktów. Przy czym za jawny konflikt często obarcza się winą dziecko, które użyło siły fizycznej w odpowiedzi za np. obraźliwą minę, aczkolwiek prowokatorem było dziecko używające niewerbalnej formy agresji. Komunikaty przekazywane za pomocą niewerbalnych sygnałów są dla dzieci o wiele więcej znaczące niż dla dorosłych. Dzieci potrafią doskonale odczytywać i posługiwać się nimi. Dorośli niestety są raczej skłonni do lekceważenia tej formy agresji i dziecko, które tłumaczy się, że uderzyło kolegę, bo ten się do niego wstrętnie wykrzywił, nie jest zrozumiane przez dorosłego.
Agresja instrumentalna
W opinii A. Kozłowskiej, ze względu na mylną ocenę dorosłych nie warto interweniować w konflikt dzieci „one wiedzą lepiej, kto zawinił i sprawiedliwiej osądzą". Wkroczenie dorosłego nie służy poprawie relacji między dziećmi, a co więcej może przyczynić się do wzrostu konfliktu. Na dodatek w ten sposób uczmy dzieci kolejnej formy agresji, a mianowicie agresji instrumentalnej, której istotą jest wybieranie przez dziecko takiego sposobu zachowania, który może przynieść mu jakąś korzyść.
Przyczyną takiego zachowania jest często nieprzemyślane postępowanie dorosłych, jeśli rodzice zmęczeni krzykiem dziecka ustępują mu, np. kupując wymarzoną zabawkę lub też pani ustępuje chłopcu, który swoim zachowaniem wymusza pierwszeństwo w zabawie, to wówczas dziecko uzna dane działania za skuteczne. W takiej sytuacji przekonuje się, że właśnie takim zachowaniem (agresywnym) może osiągnąć oczekiwane efekty, a wtedy będzie je częściej powtarzał. Ważna jest tu, zatem stanowczość rodziców lub nauczycieli i umiejętność pokierowania nastrojami dziecka, aby nie czyniło nikomu krzywdy.
Dzieci o wiele częściej kłócą się w obecności rodziców lub opiekunów, natomiast, gdy są same, ich relacje są lepsze. Dzieci powstrzymują swoje agresywne zachowania, bo nie mogą liczyć na interwencję dorosłego. Na tej samej zasadzie dzieci potrafią manipulować dorosłymi i spowodować ukaranie dziecka, które zareagowało jawnie na niewerbalną agresję kolegi. „Instrumentalne agresywne zachowania dzieci są, więc typową manipulacją, wyuczonym sposobem zachowania, który jest z reguły konsekwencją błędów wychowawczych".
Agresja naśladowcza
Innego typu zachowaniem jest tak zwana agresja naśladowcza. Dziecko od początku swego życia naśladuje, obserwuje najbliższe otoczenie, cały sobą wchłania to, co mu przekazujemy. Agresywne zachowanie się dzieci bywa następstwem oddziaływania określonych modeli zachowań.
Warto podkreślić, że największe szanse stania się modelem mają osoby znaczące dla dziecka: rodzice, rodzeństwo, a także inne osoby posiadające autorytet w oczach dziecka. Badania psychologiczne dowiodły, że „większość agresywnych dzieci pochodzi z rodzin, w których jedno lub oboje rodzice to osoby agresywne”.
Frustrowane dziecko zmusza się w domu karą do posłuszeństwa, przenosi swoją agresję za pośrednictwem publikatorów, zwłaszcza prasy i telewizji. Dorośli przyznają sobie prawo do różnych niekontrolowanych zachowań wobec dzieci. Natomiast, gdy dziecko używa takich samych powiedzeń, odruchów, wówczas zachowanie takie jest karane. Sytuacje, w których dzieci naśladują zachowanie dorosłych spotykamy bardzo często. Rodzice, którzy biją dzieci, krzyczą ilekroć dzieje się coś nie po ich myśli na ogół nie przejmują do wiadomości, że to ich własne zachowania stanowią wzorzec dla dzieci i ich agresywnych zachowań. Gdy dzieci biją rówieśników, przezywają ordynarnymi słowami, rodzice najczęściej przypisują to naśladowaniu innych, a nie własnych sposobów reagowania na określone sytuacje.
Agresja frustracyjna
U dzieci w wieku przedszkolnym wyróżniamy agresję frustracyjną, która podobnie jak u dorosłego człowieka wynika z niemożności przezwyciężenia przeszkody fizycznej lub psychicznej. Występuje wtedy, gdy dana potrzeba nie zostaje zaspokojona, czyli w przypadku jej blokady. Frustracje wywołują wystąpienie poczucia krzywdy, emocji, gniewu, zdenerwowania, wrogości. Powstaje ona wskutek odebrania dziecku atrakcyjnej zabawki, przeszkadzaniu mu w zabawie, różne przezwiska ze strony kolegów, niepowodzeń doznanych w działaniu, stosowania surowych kar fizycznych, przykre wydarzenia losowe.

Autoagresja
Ostatnią formą agresji, która naszym zdaniem jest bardzo istotna z punktu widzenia pracy w przedszkolu jest autoagresja, czyli zachowanie skierowane przeciwko sobie: uderzenie głową w ścianę, obryzganie paznokci aż do krwi, a także pobudzanie fizyczne w wyniku, którego dzieci ulegają samookaleczeniu np. na skutek biegania, skakania. Dzieci przejawiające swoją agresję w takiej formie, wymagają profesjonalnej pomocy terapeutycznej, gdyż zachowania tego typu traktowane są jako zaburzenia. Może się zdarzyć, że dziecko w swojej rozpaczy przekonane jest, że samo musi się ukarać za soje zachowanie, albo nawet za swoje myśli, często, aby chronić innych przed sobą.
Dzieci te dostrzegają siebie, działania i reakcje innych w tak zniekształcony sposób, że hamowne przez ogromny strach są w stanie niedostatecznie i błędnie przetwarzać docierające do nich bodźce.
Agresywne zachowanie dzieci w przedszkolu to sygnał dla nauczyciela, aby właśnie temu dziecku poświęcić więcej uwagi, udowodnić dziecku, że chcemy być jego partnerem. Bo agresja dziecka to znak, że to właśnie dziecko ma problem, wymaga od nas pomocy, a my wykorzystując nasze umiejętności jesteśmy w stanie mu pomóc.

Opracowała:
Anna Zuterek
Zespół Szkół nr 3
w Częstochowie

Literatura:
1. A. Kozłowska, „Jak pomagać dziecku z zaburzeniami życia uczuciowego” Wyd. „Żak” 1996
2. Z. Skorny, „Formy i źródła agresji u dzieci i młodzieży”. W: Psychologia wychowawcza, wyd. WSiP 1976
3. J. Ranschburg, „Lęk, gniew, agresja”, wyd. WSiP 1993

Sposoby wyciszania agresji stosowane w przedszkolu
Przedszkole stwarza okazję do przezwyciężenia konfliktów jako elementy międzyludzkich kontaktów, rozpoznawanie uczuć i odnajdowanie drogi do wspólnoty, uczenia kompromisu jako cudownego środka na dobre stosunki w grupie, ale dla prawidłowego rozwoju dziecięcej osobowości ważne też są uczucia zwycięstwa, potwierdzenia własnego zdania, słusznego przeforsowania własnej woli. Zaspokojenie tych odczuć często odbywa się drogą zachowań agresywnych.
Wiek przedszkolny jest okresem komunikacji werbalnej. Dzieci porozumiewają się ze sobą ruchem, gestem, mimiką. Agresja jest najczęściej głośna i widoczna, jej początek trudny do stwierdzenia dla wszystkich oprócz sprawców i ofiar. Trudno jest znaleźć tego, kto zaczął, kto być może ponosi winę za cały konflikt. Agresja wymaga natychmiastowego zajęcia stanowiska Często ze względu na wykonywany zawód wychowawca nie spodziewanie zostaje wciągnięty w konflikt i zmuszony do zajęcia stanowiska, choć często jest bezradny i bezsilny.
U dzieci w wieku przedszkolnym w każdym prawie przypadku zachowanie agresywne jest sygnałem, że znajduje się ono w sytuacji, w której samo nie może sobie poradzić. Przede wszystkim należałoby usunąć przyczyny zachowań agresywnych, najczęściej jest to niemożliwe, ale przynajmniej warto pamiętać, że:
• Każde zachowanie dorosłego wobec dziecka jest wzorem, jaki ono naśladuje;
• Jeżeli chcemy wykluczyć określone zachowanie, należy się na nim
koncentrować, natomiast jeżeli chcemy wzmocnić jakieś zachowanie
powinniśmy je zauważyć i mówić o nim;
• Lepiej udawać, że nie słyszymy niegrzecznego odzywania się do dorosłego,
odwrócić, się, gdy dziecko robi coś, co nam się nie podoba, a gdy jest to nie
możliwe lepiej jest powiedzieć po prostu nie podoba mi się twoje zachowanie,
niż własnym zachowaniem agresywnym wzmacniać reakcje dziecka. Każde dziecko chce być pozytywnie oceniane i jeśli zobaczy, zacznie powtarzać to po to, aby zasłużyć na pozytywną ocenę dorosłych.

PEDAGOGIKA ZABAWY

Trudno byłoby o normalny rozwój dzieci i młodzieży, gdyby z ich życia zupełnie została wyeliminowana wszelka forma zabawy, odprężenia, gry czy rozrywki. Zabawa jest w dużym stopniu aktywnością spontaniczną. Nie znaczy to jednak, że w odniesieniu do zabaw i wszelkiej aktywności ludycznej, nie odnoszą się żadne zasady wychowawcze. Także ta sfera ludzkiego życia i ludzkiej aktywności, jak każda sfera, wymaga wychowania i nie może być pozostawiona zupełnej spontaniczności. Nie może też być wyłączona z oceny moralnej. Przyjrzenie się wychowawczym aspektom zabawy jest szczególnie potrzebne obecnie, gdy zadecydowanie wydłuża się okres rozwojowy dzieci i młodzieży.
„Zabawa jest dla dziecka zajęciem o podstawowym znaczeniu, dzięki niej opanowuje umiejętności niezbędne do życia oraz odkrywa wzorce zachowań panujące w świecie, w którym się urodziło. Jednocześnie dzięki zabawie rozwiązuje własne problemy emocjonalne i zdobywa umiejętności panowania nad uczuciami.”
Dzieci często bywają sfrustrowane i miewają napady złości skierowane przeciw innym dzieciom, a także dorosłym. Zamiast okazywać to krzykiem, biciem i kopaniem innych albo rozrzucaniem przedmiotów, mogą odreagować swoje uczucia poprzez tłuczenie gliny, jej wałkowanie, ugniatanie, malowanie z rozmachem na dużym arkuszu papieru. W ten sposób intensywność uczuć dziecka stopniowo maleje, a coraz bardziej zaczyna go pochłaniać sama praca.
Zabawa tematyczna nadaje się do wykazania podobieństwa przeżyć i uczuć różnych dzieci, zaspokajając przez to potrzebę przynależności do grupy i zwiększając poczucie bezpieczeństwa. Pomoże ona dziecku w znalezieniu wyjścia z trudnej sytuacji, gdy spotka się z zachowaniem, które stanowi najczęściej przyczynę zachowań agresywnych, mianowicie z wyśmiewaniem, przezwiskami, lekceważeniem, niegrzecznością.

Doskonałe rezultaty w zwalczaniu agresji u dzieci można osiągnąć dzięki następującym zabawom:
SYMBOLE AGRESJI
Dzieci siedzą przy stole. Przed każdym z nich leży duża kartka papieru i mazak. Każdy maluje jakiś symbol swojego bardzo osobistego, silnie przeżywanego rodzaju agresji. Następnie krótko objaśniają go np.
- zygzakowate, czerwone błyskawice, ponieważ moja złość przychodzi bardzo
szybko i gwałtownie i prędko przemija;
- góry i ciemne chmury na horyzoncie, ponieważ moja wściekłość gromadzi się
przez długi czas, psuje mi nastrój, a pozostali nie zauważają, że jestem zły;
- ognista kula, ponieważ moja wściekłość jest bardzo gwałtowna i wszystko
niszczy.
Można zaproponować dzieciom, aby w trakcie malowania zamknęły oczy i w ten sposób mogły się lepiej skoncentrować na swoich najbardziej utajonych odczuciach. Następnie, gdy grupa jest gotowa, należy przeznaczyć trochę czasu na porównywanie poszczególnych symboli i omówienie ich..
DZIELENIE SIĘ ZŁOŚCIĄ
Dzieci, które łatwo wikłają się w kłótnie, malują wspólnie obrazek wściekłości. W tym celu siadają naprzeciwko siebie, pomiędzy nimi leży kartka papieru. W milczeniu, zmieniając się raz jedno raz drugie, zaczynają rysować: linia po linii, kreska po kresce, punkt po punkcie. Próbują przy tym wyrazić wszystkie te uczucia, które żywią do siebie nawzajem. Czasem w zbliżeniu się do siebie pomaga już wspólna praca.
W każdym przypadku uczestnicy powinni mieć możliwość, by na zakończenie porozmawiać ze sobą w małych grupkach lub też wspólnie ze wszystkimi. Opowiadają, co przeżywali w trakcie malowania z nielubianymi partnerami.
ATAK NA ZAMEK
Dzieci tworzą „zamek" to znaczy zamknięte koło. Jedno dziecko próbuje wydostać się z tego koła na zewnątrz albo wedrzeć się do środka. Do przeprowadzenia tej zabawy możemy podzielić grupę na dwie części np. chłopców i dziewczynki. Dziewczynki próbują dostać się do zamku. Następnie zmieniają się rolami. Dziewczynki tworzą „zamek" a chłopcy nie używając przemocy, atakują go. Jak czuły się dzieci w poszczególnych rolach? Czy zachowywały się w różny sposób? Jeżeli tak, jak można wyjaśnić ich postępowanie. Czy rzeczywiście za każdym razem, fizyczna siła była zaletą?
WŚCIEKŁY JAK DZIKIE ZWIERZĘ
Dzieci otrzymują zadanie: Wyobraź sobie, że jesteś zwierzęciem. Jakie zwierzę byś wybrał? Przeobraź się w nie. Jesteś łagodny, spokojny i nie myślisz o niczym złym. Nagle pojawia się inne zwierzę, z którym kiedyś bardzo się kłóciłeś i na które jeszcze jesteś wściekły. Co się teraz stanie? Co zrobisz? Co zrobi to drugie zwierzę?
Każde dziecko maluje lub opowiada dalszy przebieg opowieści. Następnie wszystkie historyjki i obrazki zostają wywieszone na gazetce ściennej i omówione na forum grupy. Można również odegrać krótkie scenki.
Gry i zabawy przeciwko agresji, są przydatnym środkiem pomocniczym w pracy pedagogicznej. Pozwalają one dziecku dostrzec w sobie agresywne uczucia i wyrazić je, rozpoznać przyczyny wściekłości i agresji, uczyć się lepiej rozumieć odczucia swoje i innych ludzi. Za pośrednictwem gier i zabaw przeciwko agresji możemy uczyć dzieci opanowywać i przezwyciężać złość i agresję, budować poczucie własnej wartości i silnej osobowości, nawiązywać kontakty nie agresywne i pokojowo rozwiązywać konflikty.
MUZYKOTERAPIA
Muzykoterapia to forma psychoterapii, która wykorzystuje muzykę i jej elementy jako środki stymulacji oraz ekspresji emocjonalnej i komunikacji niewerbalnej w procesie diagnozy, leczenia i rozwoju osobowości człowieka.
Warto zwrócić uwagę na to, iż sfera emocjonalna jest tą sfera, na którą muzyka oddziałuje szczególnie intensywnie. Dlatego też specyfiką muzykoterapii jest dostarczanie przeżyć emocjonalnych odpowiednio kształtowanych przez muzykę. Wpływ muzyki na sferę emocjonalną jest faktem niezaprzeczalnym, potwierdzonym w badaniach fizjologów. Połączenie organu słuchu ze wzgórzem i układem limbicznym warunkuje bezpośredni wpływ muzyki na emocje. Muzyka może powodować np. aktywizowanie i wyzwalanie emocjonalnych procesów. Zastosowanie odpowiednio dobranej muzyki może spowodować odreagowanie uczuć agresywnych.
TERAPIA BAŚNIĄ
Baśnie towarzyszyły człowiekowi od zawsze, stwarzając świat o szczególnym charakterze. Świat pełen lęków, ale i nadziei, nieoczekiwanych spełnień, siły i mądrości zawsze zwyciężającej głupotę i niesprawiedliwość. Baśń nie jest ucieczką w krainę fantazji, ani też próbą realizacji marzeń, ale jest dla dziecka radością przeżycia przygody „na niby". Właśnie przygoda czyni baśń interesującą, pobudza wyobraźnię. Wszystko to dzieje się w poczuciu bezpieczeństwa i z tego faktu wypływa również siła oddziaływania baśni na dziecko.
Świat baśni jest bliski rozwojowi psychicznemu dziecka w wieku przedszkolnym jego możliwością oraz potrzebą poznawczą - emocjonalną. Baśnie wychodzą naprzeciw sposobowi myślenia dziecka. Badania wykazały, że dzieci mało fantazjujące obserwowane podczas zabawy przejawiały głównie tendencje motoryczne, wyładowując się w głównej mierze w aktywności fizycznej niż w aktywności umysłowej. Dziecko bardziej fantazjujące wykazywało tendencje twórcze, a w sytuacjach konfliktowych skłonne było nie tyle do agresji fizycznej, co słownej. Baśń dostarcza określonego ideału, stanowi kryterium dowartościowania jest szkołą wychowania moralnego. Umożliwia poznawanie świata własnych przeżyć, a także podejmowanie decyzji. Doznając przeżyć baśniowych dzieci czują się bezpiecznie, udaje im się często rozładować wiele napięć i uspokoić wewnętrznie. Baśń nie tylko kształtuje uczucia i wyobraźnię, posiada moc terapeutyczną, ale również uwrażliwia dziecko na piękno, wzbogaca odczucia estetyczne.
Baśnie uczą również wyrażać uczucia, nazywać i uświadamiać je sobie. Jest to bardzo ważne w procesie komunikowania się z innymi, radzenia sobie z emocjami. W baśniach świat jest sprawiedliwy i rządzony według jednoznacznych reguł. Dziecko uczy się, że warto przestrzegać zakazów, być dobrym, że za takie zachowanie spotyka nagroda.
BAJKA TERAPEUTYCZNA
Celem bajek terapeutycznych jest uspokojenie, zredukowanie problemów emocjonalnych i wspieranie we wzroście osobistym. Zmniejszając napięcie mięśniowe, aktywizujemy parasympatyczną część układu nerwowego i powodujemy, że naczynia się rozszerzają, a całe ciało harmonijnie pracuje. Budujemy w ten sposób przeciwwagę do pobudzenia. Im relaks głębszy tym łatwiej o uspokojenie, odprężenie, lepsze samopoczucie. W celu wywołania odprężenia i uspokojenia, bajka relaksacyjna posługuje się wizualizacją. Akcja takiej bajki toczy się w miejscu dobrze znanym dziecku, a opisywanym jako spokojne przyjazne i bezpieczne. Bajka taka ma wyraźny schemat, bohater opowiada obserwuje i doświadcza wszystkimi zmysłami, miejsca gdzie odpoczywa. Według E. Małkiewicza, bajka ta powinna być krótka, powinny w niej występować specyficzne wydarzenia, które związane są z piciem wody ze źródła, kąpielą nad wodospadem. Wydarzeniom tym przypisuje się silne działanie oczyszczające, uwalniające od napięć i innych negatywnych emocji.
Przed opowiadaniem bajki, osoba prowadząca wprowadza dzieci w stan rozluźnienia mówiąc: „Teraz posłuchamy bajeczki, usiądź wygodnie, jeszcze wygodniej, posłuchaj swego oddechu, możesz przymknąć oczy...”. Osoba opowiadająca bajkę, sama musi być odprężona, nie może odczuwać napięcia. Musi wyrównać swój oddech i rytmicznie cichym głosem podawać tekst. Przerwy powinny być tak długie jak wypowiadana myśl.
Dobrze, jeśli wypowiadanym słowom towarzyszy uspokajająca muzyka, muzykoterapia dodatkowo wzmocni efekt relaksacji.
Bajka psychoedukacyjna to taka, której celem jest „wprowadzenie zmian w szeroko rozumianym zachowaniu dziecka, czyli rozszerzenie możliwego repertuaru zachowań".
Bohater bajki ma problem podobny do tego, który przeżywa dziecko. Zdobywa ono doświadczenie poprzez świat bajkowy, gdzie uczy się, jakie wzory zachowania należy stosować, rozszerza swoją samoświadomość, co sprzyja uczeniu się zachowania w sytuacji trudnej.
Bajki psychoedukacyjne powinny mówić o emocjach, jakie wyzwalają konkretne sytuacje, w taki sposób by rozwijały świadomość emocjonalną. Powinny dawać wzory strategii zachowań, prowadzących do rozwiązania zadania. Można się nimi posługiwać, gdy pojawi się konkretny problem, który należy rozwiązać. Po ich przeczytaniu należałoby zachęcić dzieci do narysowania ilustracji, uzewnętrznienia emocji, porozmawiania o tym, co czuli bohaterowie.
DRAMA
Drama jest swego rodzaju procesem badawczym, w którym biorący udział aktywizują zarówno umysł jak i emocje wyrażające się w sposób bezpośredni w działaniu.
Stawianie dziecka w trudnej sytuacji, którą musi nie tylko emocjonalnie przeżyć, ale i podjąć samodzielną próbę rozwiązania problemu, stanowi doskonały trening dojrzewania. Umiejętność podejmowania decyzji jest jednym z jego elementów. W dramie w działaniu z rolami, istnieje bezpośrednia możliwość obserwacji różnych zachowań, swoich własnych i innych dzieci. Mamy okazję dokonania analizy, jakie jest źródło powstałych reakcji, co jest w nich pozytywne, a co nie właściwe i jak należy to zmienić. Widzimy jak zachowują się inni i możemy skorzystać z dobrych wzorców. Zaś nasze błędy nie przynoszą, co jest cudowną właściwością dramy, żadnych nieodwracalnych konsekwencji. Poza tym istnieje możliwość dokonania natychmiastowej korekty zachowań.
Drama polega na stwarzaniu sytuacji, zarysowywaniu problemów i próbie rozwiązywania ich przez aktywne wchodzenie w rolę. Podstawowym wymogiem jest autentyczne bycie w sytuacji i zaangażowanie. Drama jest przede wszystkim formą pracy, czego powinni być świadomi nauczyciele. Wymaga poważnego podejścia, bo tylko wtedy może przynieść efekty.
Z agresji się nie „wyrasta". Gdy nie zostanie ona dostrzeżona i rozpoznana, stanie się wzorem reakcji, a wtedy jej poziom będzie wraz z wiekiem wzrastać. Prawie pewne jest, że dzieci sprawiające kłopoty w przedszkolu, kilka lat później w szkole będą miały kłopoty znacznie poważniejsze. Jeżeli przyjmiemy założenie, że skłonność do przemocy ma swój początek w domu rodzinnym, przedszkole jest być może
miejscem, w którym można te skłonności zmienić. Przedszkole powinno być uzupełnieniem działań i wysiłków rodzinnych. Ważnym warunkiem relacji: rodzic - dziecko - przedszkole, jest dobrze przebiegająca współpraca z rodzicami. Praktyka pokazuje, że przedszkole jako kompetentny partner wywiera bardzo ważny wpływ na rozwój społeczny i emocjonalny dziecka, tym bardziej, że dzieciom często brakuje pozytywnych doświadczeń w kręgu rodzinnym.

Literatura:
1. R. Portman, Gry i zabawy przeciwko agresji, Kielce 1999 Jedność
2. E. Małkiewicz, Bajki relaksacyjno – terapeutyczne w pracy z dziećmi z problemami emocjonalnymi; w Wspomaganie rozwoju, red. B. Kaja, Bydgoszcz 1997

Scenariusze zajęć adaptacyjno – integracyjnych dla dzieci
w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym.

Program wychowawczy realizowany w przedszkolu powinien szczególną uwagę zwracać na naukę dzieci wzajemnej tolerancji, szacunku, koleżeństwa, przyjaźni.
Cele te realizowane są w ciągu całego roku szkolnego, ale dużo uwagi poświęca mu się we wrześniu. Jest to miesiąc, w którym dzieci uczą się współżycia i współdziałania z kolegami, przestrzegania zasad obowiązujących w grupie rówieśniczej.
Na początku roku szkolnego dzieci tworzyły Kodeks Przedszkolaka.
Dzięki niemu mają one możliwość uświadomienia sobie własnych obowiązków
i konsekwencji ich nieprzestrzegania. W przyszłości powinno zaowocować to bardziej
świadomym, a tym samym pełniejszym i oczywistym zaakceptowaniem praw
obowiązujących w świecie dorosłych, zarówno tych pisanych, jak i ogólnie przyjętych
praw moralnych.
Poniższy program (w postaci 4 scenariuszy) może być realizowany zaraz w pierwszych miesiącach roku szkolnego- jako program wdrażający dzieci do współpracy w grupie, przestrzegania zasad i norm ogólnie przyjętych.
Program można też przeprowadzić w dowolnym czasie w roku szkolnym w sytuacji w której nauczyciel dostrzega, że dzieci nie przestrzegają norm i zasad ogólnie panujących, bądź też dostrzega się problem z niewłaściwym zachowaniem.

Scenariusz nr 1:

Temat: Poznajemy się nawzajem. (Poznajemy się od nowa.)

Cele:
• wzajemne poznawanie swoich imion oraz swoich upodobań (przypomnienie swoich imion i upodobań)
• pogłębienie więzi emocjonalnej między dziećmi,
• wdrażanie do współpracy w grupach, integracja grupy,
• stworzenie okazji do relaksu i wspólnej zabawy.

Czas: ok.. 2 godz.

Pomoce: instrument muzyczny, np. bębenek, wstążki w różnych kolorach, kolorowe kartki papieru, chusta animacyjna, maskotki

Przebieg zajęć:

a) ćwiczenia wprowadzające:
- Powitanie – dzieci wiążą koło, nauczyciel jest w środku i wita się z wszystkimi
dziećmi w czasie śpiewania piosenki poprzez podanie ręki i wymienienie
imienia:
Witamy was, witamy was serdecznie
Witamy was, cieszymy bardzo się:
że Ania jest tu i Madzia jest tu....itp.
- Muzyczne przedstawienie się : Nauczyciel rozpoczyna przedstawianie się
słowami: „Dzień dobry dzieci” wykorzystując do akompaniamentu dowolnie
wybrany instrument muzyczny. Dzieci odpowiadają „Dzień dobry pani”.
Następnie każde dziecko w kole wybiera sobie instrument, na którym chce grać i
przedstawia się „Ja jestem Ania”, a wszyscy odpowiadają „Dzień dobry Aniu”
- Zabawa przy muzyce „Podaj rękę partnerowi”. Dzieci ustawione w dwa
współśrodkowe koła, zwrócone są do siebie twarzami. W trakcie śpiewania
wykonują ruchy: podawanie rąk, obroty, klaskanie, tupanie, na słowa „pa pa”
przesuwają się o jedna osobę w lewo i zabawa trwa dalej.
„Podaj rękę partnerowi, potem podaj drugą
zrób obrocik dookoła, gdy muzyka brzmi.
Stan na baczność, tupnij nogą potem kiwnij głową
Klaśnij w ręce i kolana, niech zabawa trwa pa, pa.”
- Zabawa „Piłka w kole” - dzieci stojąc w kole rzucają do siebie piłkę
wymieniając imię własne oraz kolegi, do którego ją kieruje, Np.; Ania do
Doroty.......Dorota do Marysi”
- Zabawa „Literowy pociąg” - za lokomotywą - osoba prowadzącą ustawiają się
kolejno dzieci, których imiona zaczynają się na litery wymienione w
alfabetycznej kolejności. Każde dziecko „wsiadając” do pociągu głośno
wymienia swoje imię. Jeśli wszystkie dzieci „zajęły miejsca” rozpoczyna się
zabawa do piosenki „Jedzie pociąg”. Konduktor rozpoczyna zabawę słowami:
Jedzie pociąg z daleka na nikogo nie czeka
Konduktorze łaskawy zawieś nas do Warszawy.
Trudno, trudno to będzie, tyle dzieci jest wszędzie.
Niech tu wsiądzie grupa ta, która na „A” imię ma
Która na „B” imię ma ...itp.
- Zabawa „Szukam przyjaciela” - Dzieci losują wyciętą z papieru połówkę serca
w jakimś kolorze. Następnie poruszają się po sali w rytm wesołej muzyki. Gdy
muzyka milknie szukają osoby, która ma drugą połowę serca w tym samym
kolorze. Losowo dobrani przyjaciele siadają obok siebie i łączą swoje połówki
tworząc serce oraz mówią sobie nawzajem coś miłego.

b) Trening zadaniowy
- Zabawa „Tęcza” - dzieci siadają w kręgu na krzesełkach, następnie losują
wstążeczki w różnych kolorach, które przypinają do ubrania. Nauczyciel
wywołuje różne kolory, lub podnosi krążek w danym kolorze. Dzieci, które
maja przypięta wstążkę w danym kolorze zamieniają się miejscami. Na hasło
„Tęcza” wszystkie dzieci zamieniają się miejscami.
- Praca w grupach – podział dzieci według kolorów wstążek (żółty, zielony,
niebieski, czerwony, brązowy). Dzieci odpinają wstążki z ubrań i układają z
tych wstążek jedną rzecz, która jest w ich kolorze. Następnie prezentują to
pozostałym dzieciom, których zadaniem jest odgadnięcie, co to jest za rzecz.
Kolejno dzieci w grupach dostają kolorowe kartki zgodnie z kolorem wstążek.
Zadaniem dzieci jest wyciąć z kartek różne rzeczy w danym kolorze.
Kolor niebieski – np.: chmury, wodę, kwiaty, itp.
Kolor żółty – słońce, gruszki itp.
Kolor czerwony – jabłka, wiśnie, kwiaty itp.
Kolor zielony – trawa, liście itp.
Kolor brązowy – drzewa, kamienie.
Rozmowa z dziećmi: Czy wszystko możemy wyciąć ze swojego koloru?, Czy
podobałby się nam rysunek tylko w jednym kolorze?, Jak wyglądałby świat w
jednym kolorze? Co możemy zrobić, aby obrazek nam się bardziej podobał?
Dzieci z poszczególnych grup przynoszą swoje wycięte obrazki, przyklejają na
jeden karton tworząc wspólny kolorowy obrazek.
- Czy podoba wam się wspólny obrazek?
- Burza mózgów – wymyślanie tytułu wspólnego obrazka.
- Wyprawa do tęczowej krainy – zabawa z chustą animacyjną. Nauczyciel
zaprasza dzieci do Tęczowej Krainy, gdzie jest bardzo wesoło, jest wiele
kolorów. Zabawa - „Fale” – na środek chusty wchodzi parę dzieci, pozostali
machają chusta tworząc fale mniejsze, lub większe. Dzieci w środku starają
się chodzić po falach. (później następuje zmiana)

C) podsumowanie
- Rozmowa na temat: co nam się podobało przy tworzeniu obrazka, co było
łatwe, co trudne.
- Wypowiedzi dzieci na temat „ Lubię kolor czerwony, bo....”
- „Oddychanie z maskotką” – zabawa wyciszająca Zapraszamy dzieci do
odpoczynku. Dzieci kładą się na chuście z maskotką wybierając dla siebie
kolor, na którym chciałyby się położyć.
Dzieci kładą się na plecach. Maskotka leży na ich brzuchu . Prosimy, aby dzieci
oddychały bardzo spokojnie i równomiernie. Nauczyciel wypowiada wówczas
następujące słowa:
Leżysz na plecach, a twoja maskotka leży na twoim brzuchu. Czy twoja maskotka
ma jakieś imię? (dzieci podają to imię). Czy czujesz, jak maskotka leży na twoim
brzuchu? (dzieci mogą pokiwać głową). Tak? Wspaniale! A teraz oddychaj tak, by
powietrze wpływało dokładnie tam, gdzie leży twoja maskotka.
Spójrz na swoją maskotkę. Co się z nią teraz dzieje? (dzieci mogą odpowiedzieć:
maskotka kołysze się) Jak myślisz, czy jej się to podoba? (dzieci kiwają głową lub
mogą odpowiedzieć np.: moja maskotka uśmiecha się itd.)Tak, to naprawdę
przyjemne, jak kołyszesz swoją maskotkę. To na pewno się jej podoba. Kołysz ją
tak jeszcze przez pewien czas, być może zaśnie podczas twojego kołysania.
W czasie oddychania z maskotką nauczyciel początkowo rozmawia z dziećmi. Im
dłużej dzieci kołyszą swoją maskotkę, tym bardziej same się wyciszają.

Scenariusz nr 2:

Temat: "Każde dziecko jest ważne"

Cele:
- budowanie obrazu swojego "ja"
- uświadomienie dziecku ,że jest wyjątkowe i niepowtarzalne
- rozwijanie wyobraźni
- wzmacnianie poczucia własnej wartości
- integracja grupy

Pomoce: piłka, buzia smutna i wesoła, korona, kartki, kredki, nożyczki, czasopisma
kolorowe, szary papier, klej, płyta CD "Klanza"

Czas trwania : ok. 2 godz.

Przebieg:

I. Część wprowadzająca:
Przywitanie
1) Taniec i śpiew piosenki wg. Klanzy pt "Powitanie".
„Podaj rękę koledze i przywitaj się
W prawo ukłoń się, w lewo ukłoń się
Podaj rękę koleżance i uśmiechnij się,
Dziś będzie dobry dzień „

2) Przypomnienie imion dzieci
Zabawa "Imiona i piłka"
Dzieci siedząc w kręgu toczą piłkę do kolegi. Każdy kto ją dostanie mówi swoje imię
z równoczesną zmianą nastroju (radośnie, smutno, w złości...)

3) Zabawa „Co lubię”
Dzieci siedzą w kole. Każde po kolei kończy rozpoczęte zdanie.
1) W domu najbardziej lubię gdy.....?
2) W domu najbardziej nie lubię gdy....?

Zabawy ruchowe
1) Nauczycielka dzieli salę na dwie połowy. Na jednej połowie leży duża
uśmiechnięta buzia, na drugiej smutna. Dzieci stoją na środku sali.
Na hasło np. :"pada deszcz" dzieci wbiegają na część sali, która odpowiada
ich nastrojowi w taką pogodę. Uderzenie w bębenek powoduje, że dzieci wracają
na swoje miejsca.
Przykładowe zadanie do zabawy:
- pada śnieg
- jem obiad
- uczę się wiersza
- jestem z mamą
- jestem z panią w przedszkolu

2) Zabawa "Jestem królem lub królową".
Dzieci ustawione w szpaler, przez jego środek idzie dziecko wybrane
przez nauczyciela, które ma na głowie koronę czyli jest "królem".
Każde z dzieci będzie przez chwilę takim królem. Dziecko musi przejść przez środek
szpaleru i zająć miejsce na tronie (specjalnie ubrane krzesło). Wszystkie dzieci
kłaniają się królowi i oklaskują go.

3) Zabawa „ Do króla idą goście”
Jedno dziecko na tronie jest królem, reszta dzieci zgromadzone na drugim końcu
sali.
Dz : Królu kto ma do Ciebie przyjść?
K : Zapraszam wszystkie dzieci, które lubią się bawić?
Dz : Królu, a jak mamy do Ciebie przyjść?
K : Jak zajączki.
Dzieci skaczą jak zajączki i witają się z królem – odchodzą na miejsce.
Przykładowe zadania: - dzieci które lubią się śmiać
- dzieci które lubią lody
Król może poprosić by przyszły jak : żabki, ślimaki, bociany, piłki...
Po kilku razach zmiana króla.

4) Zabawa "We dwoje"
Dzieci bawią się w takie zabawy, do których potrzeba dwojga dzieci np.: jestem twoim
fryzjerem, masażystką, jestem twoim lekarzem, czyszczę ci buty, myję ci plecy,
usypiam dziecko, chodzę z psem na spacer...

5) Zabawa "Zdjęcie"
Nauczyciel poleca dzieciom, aby się przygotowały, bo zaraz przyjdzie fotograf. Dzieci
udają różne czynności, które mogą im pomóc w poprawieniu swojej urody :
czesanie, upinanie włosów, poprawianie ubrania. Potem kolejno każde podchodzi,
siada na krześle, a nauczyciel
robi zdjęcie prawdziwym aparatem. ( Po wywołaniu, nauczyciel wywiesza wszystkie
zdjęcia z podpisanym imieniem i nazwiskiem oraz pozytywną cechą np :Ania
Kowalska - pięknie rysuje itp.)

II. Część - trening zadaniowy

1) Opowiadanie.
Nauczycielka opowiada dzieciom sytuację ze swojego życia kiedy czuła się
ważna np. ( swoje urodziny ) zachęca do swobodnych wypowiedzi dzieci na ten
sam temat :co to znaczy czuć się ważnym? kiedy czuję się ważnym? czy być
ważnym jest przyjemnie? które obowiązki w domu czy w przedszkolu dodają im
ważności?

2) Wykonywanie swoich portretów.
Każde dziecko na kartce rysuje kredkami swój portret a następnie wycina go. Z
otrzymanych czasopism wycina również ulubione: przedmioty, kolory,
potrawy, zajęcia, zwierzęta...
Dzieci siedząc w kole prezentują, co wycięły i wypowiadają się na temat swoich
upodobań. Następnie dzielimy dzieci na mniejsze grupki, których zadaniem jest
przyklejanie wyciętych twarzy i obrazków z gazet na arkusz szarego papieru. W
następnej kolejności łączymy arkusze w jeden duży.
Wspólne omówienie pracy - zwrócenie uwagi na to :
których przedmiotów, kolorów, zwierząt... jest najwięcej na wspólnej pracy,
czyli które są najbardziej lubiane przez dzieci z naszej grupy.
Burza mózgów - wspólne nadanie nazwy wykonanej pracy

III. Podsumowanie

1) Rundka - rozmowa z dziećmi na temat, co im się najbardziej podobało na zajęciu.

2) Zabawa "Termometr uczuć " - dzieci określają juk czuły się podczas zajęć,
oznaczając własne odczucia na skali od 0 do 10.

IV. Pożegnanie
1) Zabawa ruchowa przy muzyce wg. Klanzy "Jeśli jesteś wesoły"
I. Jeśli jesteś wesoły
To śpiewaj jak my
Śpiewaj jak my
Śpiewaj jak my
Jeśli jesteś wesoły
To śpiewaj jak my
I licz głośno
Raz, dwa, trzy, hej!
II. To skacz tak jak my
III. To klaszcz tak jak my
IV. To tup tak jak my

3) Zabawa "Dłonie".
Dzieci stoją w kręgu, przekazując sobie dotyk dłoni, tak jakby coś w nich było.

Scenariusz nr 3:

TEMAT: ,,Lubimy bawić się wspólnie”

CEL:
• stworzenie możliwości różnorodnych kontaktów w sytuacjach zabawowych,
• wdrażanie do współpracy w parach,
• pogłębianie więzi emocjonalnej między dziećmi,
• tworzenie dobrego klimatu,
• rozwijanie ekspresji plastycznej

POMOCE: maski zwierząt ( po dwie takie same), kartki z bloku technicznego, różne
kolory farby klejowej, duże arkusze szarego papieru, muzyka relaksacyjna

CZAS TRWANIA: około 2 godzin

PRZEBIEG ZAJĘCIA

1. ĆWICZENIA WPROWADZAJĄCE

• Przywitanie się- ,, Imię z gestem” , ,, Wędrujący uścisk dłoni”,
,,Przesyłamy całusy” – przesyłanie gestu innym dzieciom.

• Zabawa ,, Dziwny pociąg”
Dzieci wybierają sobie maski zwierząt, następnie ustawione w pociąg jadą do
,, Czarodziejskiego lasu”. Wysiadka na leśnej polanie i śmieszne powitanie:
każde zwierzątko wita się z innym swoim głosem ; hau – hau, miau – miau, ko
– ko, kle – kle, kum – kum, bee – bee itp.

• Zabawa ruchowo – naśladowcza ,, Zaczarowany las”
Przy muzyce relaksacyjne prowadząca zajęcie wydaje polecenia, a zadaniem
dzieci jest wypełniać je w odpowiednio do jej zaleceń i tak np. mówi:
• Hokus - pokus, fiki - miki skaczemy teraz jak pajacyki – rytmiczne podskoki
• Aby odpocząć sobie przez malutką chwilę, zamienię was teraz wszystkich w
• motyle – dzieci wirują w koło
• Kto był leciutki ciężkim się staje i tańczy słoniowy taniec. Słoń wolno stawia swe ciężki nogi i nachylony jest do podłogi – czworakowanie z powolnym unoszeniem nóg do góry
• Teraz w pary się dobieramy i jak koniki szybko ruszamy – dzieci biegają w parach i naśladują koniki.
• A teraz odwiedzą nas wielkie niedźwiedzie, które były wczoraj w ulu na obiedzie – powolny marsz w pozycji pochyłej, trzymając się dłońmi za koski u nóg.
• Goniły pszczółki zgłodniałe misie, oj chyba żądło wsadzą im dzisiaj – swobodne biegi, poruszanie ,, skrzydełkami” naśladowanie bzykania pszczół.
• Nad wodą siedziały żabki zielone i patrzyły na to wielce zdziwione – dzieci naśladują skakanie żabek i kumkają.
• Pojawił się również pan bocian nieduży i pognił żabki prosto do kałuży – dzieci naśladują chód bociana z wysoko podniesionymi nogami.
• Czarowanie i zmyślanie, co ma stać się niech się stanie, ale wszystko już w porządku, tańczą wszyscy bez wyjątku. Wszyscy zgodnie bez wyjątku współdziałają w jak najlepszym już porządku – wszystkie dzieci przedstawiające różne zwierzątka tańczą razem przy muzyce.

2. TRENING ZADANIOWY

• Dzieci dobierają się w pary według postaci z masek . Kolejno w parach wymieniają cechy charakterystyczne tych zwierząt (wygląd, wielkość , miejsce przybywania, sposób poruszania się, odżywania się itp.)
• Praca plastyczna w parach – malowanie palcami przy użyciu farby klejowej różnych nietypowych zwierząt np. motylo – pies, kaczko – mysz, żabo – bocian itp. bądź to co będzie przypominało ich maskową postać.
• ,, Nazwij swój rysunek ”, dzieci w parach nazywają swoje wytwory.
• ,, Wspólna kompozycja” – wszystkie prace naklejamy na duże arkusze
• szarego papieru.
• Nadanie tytułu całości metodą ,, Burzy mózgów”

3. PODSUMOWANIE

• ,, Rundka” z dokończeniem zdań
- Praca w parach była dla mnie........................................
- Najbardziej wśród śmiesznych zwierząt podobały mi się .....................
- Teraz czuję się ........................................
• ,, Twarze” – zadaniem dzieci jest wybrać sobie twarz (smutną, wesołą) z godnie z emocjami towarzyszącymi im po zajęciu i przypiąć ja na tablicy

4. POŻEGNANIE

Taniec integracyjny ,, Podaj rękę partnerowi”
Zadaniem dzieci jest naśladować gestami treść piosenki. Mają możliwość
pożegnania się w parach z wszystkimi uczestnikami zabawy. Na koniec dziękują
sobie na różne sposoby za wspólny udział w zajęciu.

Scenariusz nr.4:

Temat: Ja i moja grupa

Cel:
- utrwalenie imion kolegów i koleżanek
- rozwijanie poczucia przynależności grupowej, integracji grupy,
- wzmocnienie więzi z nauczycielem,
- stworzenie dobrego klimatu w grupie

Pomoce:
- mała poduszka lub plastikowa torebka z zwiniętym papierem (na torebce można
namalować flamastrami wesołą buzię- zaletą tej piłki jest to, że nawet mniej zwinne
dzieci mogą złapać ją łatwiej niż np. gumową piłkę), kilka koców
- zielone kartki dla każdego dziecka, nożyczki, klej, flamastry
- kontur drzewa narysowany na szarym papierze
- muzyka Czajkowski „Dziadek do orzechów” chiński taniec nr 9 (ustawić na
dwukrotne odtwarzanie bo nagranie starcza na połowę wiersza „Mam pięciu
przyjaciół”)

Czas: ok. 2 godzin

PRZEBIEG:

I część- ćwiczenia wprowadzające

1. Przywitanie: „Krąg”
Formowanie koła. Przesyłanie impulsu, uścisku rąk tak, aby wrócił do punktu
wyjścia (do prowadzącego)

2. Przypomnienie imion.
Dzieci siadająca podłodze tworząc koło, podają poduszkę od jednego dziecka do
drugiego. Dziecko, które trzyma poduszkę głośno wypowiada swoje imię. Pozostali
starają się je zapamiętać. W drugiej rundzie poduszka nadal będzie wędrować. Tym
razem jednak dzieci mają okazję do wydawania okrzyku, głośno artykułując imię
dziecka, które właśnie posiada poduszkę. (jeśli dzieci nie są znudzone zabawą:
można zaproponować trzecią rundkę przy której poduszka nie wędruje wkoło, lecz
można nią rzucać po kole w e wszystkich kierunkach. I znów cała grupa wykrzykuje
imię dziecka, które trzyma poduszkę).

3. Zabawa ruchowa: Krótkie polecenia przy muzyce.
Gra muzyka: dzieci poruszają się w jej rytm po sali. W chwilach, gdy muzyka
milknie padają polecenia wykonania krótkich działań w ruchu np. uścisnąć jak
najwięcej rąk, uścisnąć jak najwięcej kostek u nóg, spojrzeć jak największej liczbie
osób głęboko w oczy, zgrupować się wg. koloru oczu, koloru włosów itp.

4. Zabawa „Ptasie gniazdo”
Wyobraźcie sobie, że jesteście małymi pisklętami, które mieszkają jeszcze w
gnieździe. Ja jestem ptasią mamą. Zbudujemy najpierw na środku Sali gniazdo z
koców... teraz w nim usiądziemy... włączę muzykę i opowiem wam co się wydarzyło:
nasze przytulne, ciepłe gniazdo jest wysoko na drzewie i wiatr kołysze je delikatnie.
Jest to wspaniałe uczucie, tak razem się huśtać... po chwili zauważcie, że wiatr dmie
coraz mocniej. Nagle gniazdo się przewraca, a wy musicie rozłożyć skrzydła i
machać, aby nie upaść na ziemię. Rozłóżcie szeroko ramiona i latajcie po sali,
używając przy tym ptasiego języka: ”piii, piii” do czasu aż naprawię ptasie gniazdo i z
powrotem was do niego przyniosę. (nauczyciel naprawia gniazdo przynosi do niego
jedno pisklę za drugim) teraz znów siedzimy w naszym ciepłym gniazdku i łagodnie
się kołyszemy. Przykro mi. Muszę was przeprosić, że nie zbudowałam mocniejszego
domku. Jestem przecież waszą mamą i chce was chronić. Mam nadzieję, że wiatr już
nie będzie wiał tak mocno... ojej nadchodzi burza. Nasze gniazdo znów się
przewraca. Rozłóżcie skrzydła i latajcie wkoło (nauczyciel znowu naprawia gniazdo i
zanosi do niego wszystkie pisklęta). Teraz znowu możemy wszyscy razem
posiedzieć w ciepłym domku.

II część- trening zadaniowy

1. Odrysowywanie dłoni
Dzieci odrysowują flamastrem swoją dłoń z szeroko rozłożonymi palcami na
zielonym papierze w ten sposób powstaną liście(jeśli chcemy zrobić drzewo jesienne
zamiast zielonego koloru wykorzystujemy: brązowy, żółty, pomarańczowy).
Nauczyciel również odrysowuje swoją dłoń.

2. Wycinanie odrysowanych dłoni. Przyklejanie klejem liści z wyciętych dłoni na
namalowanym przez nauczyciela konturze drzewa. Każde dziecko samodzielnie
wybiera miejsce na drzewie dla swojej dłoni- miejsce w którym będzie ona czuła się
najlepiej. Nauczyciel również przykleja swoją dłoń.

3. Krótka rozmowa w kręgu na temat „Co potrzebuje nasze drzewo z naszych dłoni,
aby mogło wspaniale rosnąć?”

4. Zabawa w kręgu „Deszcz”
Każde dziecko będzie naśladować deszcz, używając do tego swoich rąk i
powtarzając dźwięki jakie wykonuje jego sąsiad z prawej strony. Najpierw dźwięk ten
będzie bardzo cichy. Nauczyciel rozpoczyna, potem dziecko siedzące obok powtórzy
ten dźwięk, a potem kolejno każde. Na początku deszcz zaczyna padać delikatnie
(należy potrzeć o siebie powierzchnie dłoni), gdy wszyscy pocierają już swoje dłonie
wprowadzamy kolejny krok. A teraz pada mocniej (uderzanie dwiema rękami w udo) i
czekamy aż wszyscy ten dźwięk przejmą. A teraz pada jeszcze mocniej (uderzanie
mocno o obie dłonie) i czekamy aż wszystkie dzieci zaczną klaskać w ręce. Teraz
deszcz zmienia się w burzę (tupanie w szybkim tempie dwiema nogami o podłogę i
imitujemy odgłosy burzy świszcząc powietrzem między zębami. Gdy wszystkie dzieci
przejmą dźwięk wołamy: Stop. – dzieci jeszcze raz naśladują burzę, która łagodnieje teraz
jedno dziecko po drugim będzie kolejno przestawać wykonywać te dźwięki, aż
nie będzie słychać odgłosów burzy. I tak kolejno z każdym odgłosem, znów wszyscy
udają mocny deszcz- klaskanie w ręce i po kolei każde przestaje klaskać, potem
uderzanie w uda- jedno dziecko po drugim przestaje... ciche dźwięki deszczyku.... I
znów każde dziecko kolejno przestaje to robić.

III część

1. Podsumowanie
- czy z pojedynczej dłoni można by zrobić takie ogromne drzewo?
- czy gdyby każdy z nas wykonał drzewo tylko z własnej dłoni to czy taki liść
będzie czuł się radosny?
- jak czujecie się dostrzegając wokół siebie tylu kolegów i koleŜanek?

2. Pożegnanie
Zabawa integracyjna przy muzyce Czajkowskiego „Dziadek do orzechów”- taniec
chiński
Uczestnicy zabawy siedzą w kręgu tak, by dokładnie widzieć prowadzącego i
naśladować jego gesty. Prowadzący, w rytm muzyki, recytuje tekst ilustruje go
otwartą dłonią oraz zachęca do głośnego przeliczania w trakcie każdej zwrotki.
Zabawa doskonali umiejętność przeliczania i rozwija sprawność manualną.
„Mam pięciu przyjaciół” słowa Iwona Biśto
Mam pięciu przyjaciół
przyjaciół pięciu mam. (kiwanie otwartą dłonią w prawo i lewo)
Pierwszy to kciuk, (zginanie kciuka)
Przedstawiam go wam.
Mam pięciu przyjaciół co liczyć mają chęć: (kiwanie otwartą dłonią)
Jeden, dwa, trzy, cztery, pięć! (zaciśnięta dłoń kolejno podnosi palce aż do
otwartej dłoni)
Mam pięciu przyjaciół
przyjaciół pięciu mam. (kiwanie otwartą dłonią w prawo i lewo)
Drugi to wskazujący, (zginanie palca wskazującego)
Przedstawiam go wam.
Mam pięciu przyjaciół co liczyć mają chęć: (kiwanie otwartą dłonią)
Jeden, dwa, trzy, cztery, pięć! (zaciśnięta dłoń kolejno podnosi palce aż do
otwartej dłoni)
(kolejne zwrotki tak samo tylko zginamy odpowiedni palec)
Mam pięciu przyjaciół
przyjaciół pięciu mam.
Trzeci to środkowy,
Przedstawiam go wam.
Mam pięciu przyjaciół co liczyć mają chęć:
Jeden, dwa, trzy, cztery, pięć!
Teraz szybko wymieniamy
te paluszki, które znamy: (kiwanie dłonią)
kciuk, wskazujący, środkowy (unoszenie kolejno palców)
kciuk, wskazujący, środkowy
to moja ręka do połowy (kiwanie dłonią)
Mam pięciu przyjaciół
przyjaciół pięciu mam.
Czwarty to serdeczny,
Przedstawiam go wam.
Mam pięciu przyjaciół co liczyć mają chęć:
Jeden, dwa, trzy, cztery, pięć!
Mam pięciu przyjaciół
przyjaciół pięciu mam.
Piąty to mały,
Przedstawiam go wam.
Mam pięciu przyjaciół co liczyć mają chęć:
Jeden, dwa, trzy, cztery, pięć!
Mam pięciu przyjaciół
przyjaciół pięciu mam.
Gdy ze mną pracują, (kiwanie otwartą dłonią)
To wszystkiemu radę dam.
Każdy brata ma bliźniaka,
Co liczyć ma chęć:
Jeden, dwa, trzy, cztery, pięć! (stykamy ze sobą kolejno palce dłoni prawej i lewej)
Jeden, dwa, trzy, cztery, pięć!
Jeden, dwa, trzy, cztery, pięć!
Jeden, dwa, trzy, cztery, pięć!

Opracowała:
Anna Zuterek
Zespół Szkół nr 3
w Częstochowie