Starzenie się jako zjawisko biologiczne

Starość jako trójpłaszczyznowe zjawisko zmian organicznych w znacznym zakresieróżnicuje się osobniczo, w wyniku czego nie należy granicy jej początku wyznaczać czy też mierzyć wiekiem chronologicznym. Zegar biologiczny każdego organizmu bije w swój niepowtarzalny rytm, przez co starość wymaga indywidualnego podejścia – tym bardziej, że jest ona pojęciem względnym (podobnie jak kondycja, młodość, zdrowie, sprawność, czy uroda. W społeczeństwie starość często kojarzona jest z utratą sił, spadkiem sprawności fizycznej, ze zmniejszeniem wysokości ciała, spadkiem lub wzrostem masy, a także z pogorszeniem pamięci, łysieniem, upośledzeniem wzroku i słuchu, menopauzą bądź andropauzą. Jednak te objawy nie stanowią bezpośredniej przyczyny śmierci organizmu.
Często spotyka się ludzi starszych, którzy obawiają się swojego wieku nie ze względu na choroby, lecz ich największym problemem jest brak akceptacji przez siebie, jak również innych członków społeczeństwaich wyglądu zewnętrznego. Pierwszymi oznakami starości mogą być pojawiające się siwe włosy i zmarszczki. Niektórzy chcą jak najdłużej wyglądać młodo, dlatego zaczynają stosować różnego rodzaju zabiegi korygujące i upiększające. Wraz z upływem lat zaczynają zmieniać się również sylwetka i rysy twarzy, zmniejsza się potencja. Do najbardziej widocznych oznak starzenia się należą zmiany zachodzące w skórze. Badacze problemutwierdzą, że pierwszym objawem starzenia się skóry„jest suchość, spowodowana utratą zdolności do wiązania i zatrzymywania wody w naskórku. Następstwem tego zjawiska jest utrata elastyczności skóry. (...) Naskórek staje się coraz cieńszy i szorstki. Na skutek niejednolitego wydzielania melaniny pojawiają się liczne brązowe plamy w miejscach odkrytych”. Wszystko to wiąże się z poczuciem utraty atrakcyjności fizycznej, co pozostawia ślady na ich życiu emocjonalno- intymnym. Zmiany te mogą wywołać również zakłopotanie, utratę poczucia własnej wartości, utratę wiary we własne siły.
Dużo kłopotu sprawiają nasilone zmiany starcze narządów wzroku i słuchu, osłabieniu ulegają również węch i smak. Pojawia się zmniejszenie siły mięśni, które może prowadzić do chwiejności i upadków, które można zaobserwować u osób w podeszłym wieku. Osoby starsze zmagają się z wieloma dolegliwościami typowymi tylko dla nich, do których zaliczymy również choroby. Choroby te można podzielić na grupy:
1. choroby wieku wcześniejszego (nękające osoby od wielu lat);
2. choroby, które pojawiły się/ujawniły dopiero na starość (nie są stricte związane z procesem starzenia się);
3. procesy patologiczne (spowodowane w znacznym stopniu starzeniem się).
Problem chorób jest istotnym aspektem tego okresu, gdyż stan zdrowia wpływa bezpośrednio na jakość życia. Zły stan zdrowia może spowodować ograniczenie kontaktów z partnerem. Zmiany w funkcjonowaniu poszczególnych narządów wpływają na samopoczucie, stosunek do otoczenia, przez co wyznaczają człowiekowi miejsce zarówno w rodzinie, jak również i w społeczeństwie.
Ksiądz Mieczysław Rusiecki w swoich rozważaniach zawarł następującą myśl: „zacieśniając starość do aspektu tylko biologicznego, można w niej widzieć mroczną czarną otchłań spowodowaną przez wyjałowienie umysłu, czas żałosnego tułactwa umysłu między znużeniem i aktywnością, czas totalnej klęski. Degradacja ciała i spustoszenie psychiki (...) powodują spowolnienie tempa życia, zdziecinnienie, a nawet zdziwaczenie. Wtedy pogrążają one człowieka całkowicie w starczym niedołęstwie, które przejawia się w apatii, a także m.in. w melancholii – głębokiej depresji psychicznej obfitującej w lęki, poczucie osamotnienia, znużenia i zniechęcenia. Dla niektórych nie pozostaje nic innego jak tylko trwożliwe oczekiwanie na unicestwienie”.


BIBLIOGRAFIA:
Trafiałek E., Życie na emeryturze w warunkach polskich przemian systemowych. Studium teoretyczno-diagnostyczne, Wydaw. Wyższej Szkoły Pedagogicznej im. Jana Kochanowskiego, Kielce 1998
Kowalewska A., Jaczewski A., Komosińska K., Problemy wieku starczego, [w:] A. Jaczewski (red.), Biologiczne i medyczne podstawy rozwoju i wychowania, Wydaw. Akademickie „Żak”, Warszawa 2003
Szatur-Jaworska B., Błędowski P., Dzięgielewska M., Podstawy gerontologii społecznej,Oficyna Wydawnicza Aspra-Jr. Warszawa 2006
Rusiecki M., Etyczno-religijne aspekty starszego wieku, [w:] A. Zych (red.), Demograficzne i indywidualne starzenie się, Wydaw. Akademii Świętokrzyskiej, Kielce 2001