Edukacja artystyczna w przedszkolu "Mały artysta" - program własny

Program własny
Edukacja artystyczna w przedszkolu
„Mały artysta”

Autorzy:
mgr Anna Mizera
mgr Małgorzata Wieczorek

„Sztuka jest wycinkiem rzeczywistości widzianym przez temperament artysty”

Emil Zola

Spis treści:

1. Wstęp
2. Cele i zadania
3. Metody i formy w przedszkolu
4. Techniki plastyczne
5. Materiały
6. Treści programowe
7. Diagnozowanie- ewaluacja
8. Ankieta dla dzieci
9. Ankieta dla rodziców
10. Podsumowanie
11. Bibliografia
12. Załączniki. Scenariusze zajęć plastycznych z dziećmi w grupie 4 latków

Wstęp:

Ekspresja plastyczna dziecka jest jedną z pierwszych i podstawowych form komunikowania się niewerbalnego z otoczeniem.
Dając dziecku kredki, pędzel, farby wprowadzamy go w świat wrażliwości i fantazji aby tworzyć piękno i żyć wśród niego.
W przedszkolu sztuka jest środkiem wychowania, ponieważ kształtuje postawy człowieka, ale jest też środkiem nauczania, gdyż wzbogaca zasób wiedzy i mechanizmy poznawcze. Pełni ona szczególną rolę w życiu dziecka. Za pośrednictwem twórczej ekspresji plastycznej i percepcji otaczającego świata dziecko gromadzi doświadczenia poznawcze jak i twórcze.
Sztuka dziecka jest odzwierciedleniem jego przeżyć, które nie tylko wynikają z samego działania, lecz także z możliwości wyrażenia środkami plastycznymi własnych myśli i uczuć.
Rysunek dziecka jest częścią jego duszy. Analizując go prawidłowo, możemy dotrzeć do najdalszych jego zakamarków i jeżeli istnieje taka potrzeba pomóc dziecku pokonać trudności.
Ekspresja plastyczna stanowi doskonałą formę uwrażliwiania dziecka na cały otaczający nas świat, zwrócenia uwagi na istnienie i znaczenie uczuć w ich życiu.
Twórczość plastyczna dziecka w wieku przedszkolnym może rozwijać się tylko w ścisłym powiązaniu z rozwojem jego spostrzeżeń, wyobraźni, pojęć i zainteresowań. Dlatego też, dzieciom należy dostarczyć dużej ilości wrażeń, doznań oraz odpowiednio wyposażony warsztat pracy. Muszą mieć wokół siebie wszystko to co może je pobudzić do twórczego działania.
Doceniając wartości twórczej aktywności dzieci zdecydowałyśmy się opracować program własny pt: „Mały artysta”.
Program pt: „Mały artysta” stanowi ważny element w edukacji przedszkolnej dzieci i wskazuje główne kierunki pracy nauczyciela z dziećmi w rozwijaniu ich twórczości plastycznej.
Program realizowany jest poprzez zabawy plastyczne, zbiorowe, grupowe i indywidualne, uwzględniające kreatywność, indywidualizm i swobodną ekspresję w twórczości plastycznej dziecka, oraz różnorodność technik plastycznych.
Uwzględnia potrzeby i możliwości rozwojowe dzieci 4- letnich, a jednocześnie skierowany jest do nauczycieli twórczych, dla których wychowanie dziecka poprzez plastykę stanowi dużą wartość dydaktyczno- wychowawczą.
Jest to program, który może przyczynić się do ułatwienia pracy nauczycieli oraz podniesienia jej poziomu, ponieważ dostarcza wiedzy na temat treści, metod, form i technik stosowanych podczas rozwijania twórczości plastycznej dzieci.
Program ten powstał aby rozwijać zainteresowania dzieci sztuką oraz wspomóc ich działalność plastyczną, w wyrażaniu własnych myśli i uczuć, w różnorodnych formach plastycznych, oraz poznawania i przeżywania malarstwa, rzeźby i architektury.
Zakres tego obszaru wychowania realizowany jest w korelacji z innymi obszarami programowymi.
Założenia programu:
- program jest zgodny z Podstawą Programową i Programem Wychowania Przedszkolnego „W kręgu zabawy” J. Pytlarczyk.
- program jest kierowany do dzieci 4- letnich
- program realizowany będzie poza czasem przeznaczonym na realizację treści podstawy programowej
- program realizowany będzie w grupie dzieci 4- letnich od 01.10.2013r do 28.02.2014r,
ewaluacja będzie przeprowadzona w 03.2014r
- podstawowym założeniem programu jest wyposażenie dzieci w umiejętności, sprawności i wiadomości poprzez zastosowanie atrakcyjnych metod i form pracy opartych przede wszystkim na działaniu dzieci, obserwowaniu przez nie otaczającej rzeczywistości, rozwiązywaniu problemów i zadań, pokazie jak również przekazie słownym.
- stworzenie dobrych warunków umożliwiających indywidualne tempo rozwoju
- do realizacji zadań plastycznych nauczyciel będzie odwoływał się do dziecięcych przeżyć, doświadczeń i zainteresowań, oraz będzie wykorzystywał muzykę, utwory literackie, zabawy ruchowe.

Cele i zadania

Głównymi celami i zadaniami programu są:
1. Odkrywanie własnych możliwości twórczych i wrażliwości estetycznej.
2. Wyrażanie w różnorodnych formach za pomocą różnej ekspresji plastycznej własnych myśli, przeżyć, obserwacji i doświadczeń.
3. Usprawnianie koordynacji wzrokowo- ruchowej i sprawności manualnej.
4. Wzbogacenie wiedzy o otaczającym świecie.

Główne cele zostały w dalszej części programu rozpisane na szczegółowe treści i umiejętności dzieci.

Metody i formy w wychowaniu przedszkolnym

W pedagogice coraz częściej mówi się o potrzebie stosowania w pracy z dziećmi nowatorskich sposobów nauczania. Dzięki wykorzystaniu w pracy z dziećmi metod aktywizujących kształci się w nich wiele umiejętności, których nie zapewniają metody tradycyjne.
Metody aktywizujące należy rozumieć jako sposoby działania, które pomogą dzieciom przyswoić bez trudu nową wiedzę, rozwinąć własne pomysły, komunikować się, oraz podejmować różne działania.
Metody rozwijające twórcze myślenie są stosowane aby doskonalić umiejętności wypowiadania myśli, wątpliwości, wrażeń, oraz aby kształtować kreatywną postawę.
Metody i techniki uaktywniają twórcze myślenie dzieci, rozbudzają wyobraźnię. Sprzyjają aktywności twórczej np. inscenizacja, stworzenie nastroju poprzez wysłuchanie utworu muzycznego, odwołanie się do wspomnień.
Oczywiście nie należy zapominać o dotychczas stosowanych metodach pracy w wychowaniu przedszkolnym .

METODY PRACY Z DZIEĆMI (wg Kwiatowskiej)

• Samodzielnych doświadczeń
• Kierowania własną działalnością dziecka
• Zadań stawianych do wykonania dziecku
• Ćwiczeń
• Rozmowy, opowiadania, zagadki, wiersze
• Objaśnienia, instrukcje
• Sposoby społecznego porozumiewania się
• Żywego słowa
• Obserwacji i pokazu
• Przykładu osobistego nauczyciela
• Upowszechniania sztuki

Formy organizacyjne pracy

Praca dzieci

Praca indywidualna Praca Zbiorowa
*jednolita * jednolita
*zróżnicowana * zróżnicowana

praca grupowa praca z całą grupą

Techniki plastyczne

Techniki rysunkowe:
Rysowanie kredką świecową:
Jest techniką łatwą i atrakcyjną, bardziej odpowiednią dla dziecka w młodszym wieku przedszkolnym niż rysowanie kredkami drewnianymi. Rysunek kredką świecową może mieć charakter linearny lub malarski. Rysunek o charakterze linearnym dziecko wykonuje kredką, w takim samym kolorze, aby rysowane przez nie linie kontrastowały z tłem rysunku (tło jasne kredka ciemna, tło ciemne kredka jasna).
Rysunek o charakterze malarskim dziecko osiągnie tworząc plamy barwne przez przesuwanie kredki całą jej długością po powierzchni arkusza lub przez skupienie i zagęszczenie kresek o dowolnej fakturze. Można malować nawet połamanymi kredkami. Uzyskujemy w ten sposób duże płaszczyzny, szerokie linie i plamy układając kredkę w różny sposób.
Można też różnicować barwy przez nakładanie jednej warstwy kredki na drugą- otrzymamy kolory pochodne. Prace wykonane tą techniką można dodatkowo pomalować terpentyną- uzyska się ciekawy efekt rozmytych kolorów (powinna zrobić to nauczycielka bez obecności dzieci).

Rysowanie kredkami drewnianymi:
Jest bardziej odpowiednią techniką w drugiej fazie wieku przedszkolnego, kiedy dziecko przygotowuje się do nauki pisania. W trakcie rysowania takimi kredkami rozmaitych kombinacji linii, konturów dowolnych figur lub przedmiotów i postaci dziecko zdobywa sprawności manualne. Uczy się prawidłowo trzymać kredkę i precyzyjnie się nią posługiwać. W tym celu należy zwracać uwagę, aby dziecko trzymało kredkę w taki sposób, w jaki trzyma się narzędzie do pisania.

Techniki malarskie:
Malowanie farbami należy do podstawowych technik plastycznych rozwijających malarskie umiejętności dziecka w wieku przedszkolnym. Należy przyuczyć dzieci do właściwego posługiwania się pędzlem i farbami. W pierwszej fazie wieku przedszkolnego dziecko maluje na dużych formatach papieru. W drugiej fazie dziecko znając już kolory powinno nauczyć się uzyskiwać ich różne odcienie. W przedszkolu dziecko powinno zapoznać się z pędzlami o różnych wielkościach, rodzajach i umieć się nimi posługiwać. Ze względu na wiek i umiejętności dziecka najbardziej odpowiednie do malowania są duże arkusze papieru. Dziecko rysuje na nich szerokimi ruchami całej ręki. W trakcie malowania należy zwracać uwagę na prawidłowe trzymanie pędzla.

Techniki płaskie:
Do technik płaskich zaliczamy wycinankę i wydzierankę. Wydzieranki mają wiele zalet, między innymi doskonale ćwiczą mięśnie palców. Przy wycinaniu i wydzieraniu dzieci uczą się oceniania odległości, sprecyzowania ruchów. Wymagają od dziecka umiejętności posługiwania się nożyczkami i wycinania formy zamierzonej wprost z papieru kolorowego bez uprzedniego narysowania kształtu tej formy.

Wydzieranka kolorowa:
Formy wydarte z kolorowego papieru mają białe brzegi, nie należy ich zaklejać, są dodatkowym efektem. Będzie ciekawiej jeżeli tło będzie ciemne. Wydzieranka to jedna z najbardziej wartościowych technik do stosowania z małymi dziećmi. Wyrabiają sobie one zręczność palców, łatwo mogą wymieniać kolory i uzyskać szybki efekt swojej pracy.

Projektowanie i planowanie:
Projektowanie kompozycji utworzonych z kółek, wyklejanie obrazka według własnego pomysłu np. z pasków bibuły, modelowanie wymyślonego kształtu z gazety, to tylko niektóre z technik, które w dużym stopniu wpływają na rozwijanie inwencji twórczej dzieci, a dodatkowo doskonalą sprawności manualne, pomysłowość, oraz wyzwalają radość tworzenia.

Stosowanie różnorodnych technik plastycznych w pracy z dziećmi wpływa na wzrost zainteresowania pracą plastyczną, pobudza do twórczego działania i ekspresji.

Materiały:

Aby właściwie rozwijać ekspresję plastyczną, należy dostarczyć dziecku odpowiednie narzędzia i materiały niezbędne do malowania, lepienia oraz konstruowania.
Od najmłodszych lat należy przyzwyczajać dziecko do tego, aby właściwie organizowało sobie miejsce pracy. Początkowo należy towarzyszyć dziecku w tych czynnościach. Z upływem czasu dziecko opanuje umiejętność wykonywania tych czynności samodzielnie.

Rodzaje materiałów

Ołówki
Kredki świecowe
Kredki drewniane
Pastele
Flamastry kolorowe
Węgiel
Kreda
Różnego formatu kartki bloku rysunkowego i technicznego
Akwarele
Plakatówki
Klej
Plastelina
Modelina
Kolorowy papier
Bibuła
Krepina
Kalka
Folia aluminiowa
Świeca
Pędzle

Treści programowe:

Hasło zagadnienia Umiejętności dziecka Uwagi
Budzenie wrażliwości estetycznej w powiązaniu z przyrodą, techniką i sztuką.

1. Prowadzenie systematycznych obserwacji przyrody ze zwróceniem uwagi na piękno, porządek i barwę.

2. Poznanie różnych ekosystemów: łąki, ogrodu. Zbieranie okazów przyrody np. liście, owoce, gałązki.

3. Udostępnianie dzieciom oglądania malarstwa i fotografii artystycznej.

4. Prowadzenie rozmów o sztuce inspiracją do oglądania albumów malarskich poświęconych określonej tematyce (zwierzęta, portrety, rośliny)

5. Rozpoznawanie i nazywanie różnego rodzaju twórczości malarskiej: portrety, pejzaże.

6. Zapoznanie dzieci ze sztuką ludową charakterystyczną dla danego regionu.

Wdrażanie do organizowania i wykonywania pracy

1. Organizacja i wykonanie

2. Akceptacja prac wykonanych przez siebie i przez innych

Stwarzanie okazji do działalności plastycznej poprzedzonej doświadczeniami w sferze ruchowej i przestrzennej.

1. Łączenie działalności plastycznej z muzyką

2. Łączenie działalności plastycznej z wiadomościami które dziecko czerpie ze słuchania bajek, opowiadań.

Rodzice, a twórczość plastyczna dzieci.

1. Tworzenie mini galerii prac plastycznych

- dostrzega, nazywa i opisuje piękno przyrody;
- rozpoznaje i nazywa barwy podstawowe i pochodne;
- gromadzi eksponaty przyrodnicze
- w sposób właściwy zachowuje się w miejscach gdzie prezentowana jest sztuka;
- potrafi korzystać z różnych źródeł informacji;
- wyraża własne spostrzeżenia dotyczące działalności malarskiej;
- potrafi odróżnić i nazwać wytwory artystów sztuki
- poznaje sztukę ludową ;
- wykonuje pisanki, wydzieranki
- dobiera materiały i narzędzia;
- organizuje stanowisko pacy;
- stosuje różnorodne techniki;
- przestrzega zasad bezpieczeństwa w posługiwaniu się przyborami;
- dba o estetykę pracy;
- interpretuje twórczość własną i cudzą;
- wyraża opinie na temat pracy;
- wzbogaca przeżycia artystyczne
- wyraża w formie plastycznej wiedzę zdobytą w wyniku poznanych utworów literackich;
-kształtuje swój świat oparty na wartościach takich jak dobro, prawda;
- odczuwa satysfakcję z prezentowania wytworów własnej działalności plastycznej;
- dba o wystrój sali;

Spacery

Spacery w celu zbierania darów przyrody

Wycieczka do muzeum

Oglądanie albumów

Organizowanie kącików regionalnych

Prace dzieci

Wykorzystanie muzyki przy tworzeniu prac plastycznych

Słuchanie utworów literatury dziecięcej

Wystawy prac.
Wykorzystanie prac dzieci do dekoracji

Diagnozowanie:

Ogromne znaczenie przy stymulowaniu twórczej działalności plastycznej ma ocena prac wykonanych przez dzieci. Każde dziecko będzie miało możliwość wypowiedzenia się na temat swojej pracy, oraz otrzyma informację zwrotną od nauczyciela prowadzącego. Prace omawiane będą wspólnie z uczestnikami zajęć na bieżąco, w trakcie i po wykonaniu zadania plastycznego. Celem wspólnego omawiania prac jest przygotowanie dzieci do samodzielnego myślenia, do umiejętności przedstawiania własnego sposobu widzenia rzeczy i stosunku do nich. Przy wspólnej ocenie uwaga dzieci zostanie skierowana w kierunku stopnia realizacji postawionych celów, oryginalności wykonania zadania plastycznego, oraz na ogólny artystyczny wyraz wytworu plastycznego. Prace zostaną przedstawione na wystawkach zorganizowanych na terenie przedszkola.
Nauczyciel po zakończeniu realizacji programu dokona diagnozy dziecka pod względem umiejętności plastycznych przy pomocy opracowanego arkusza obserwacji dziecka. Diagnozowanie- arkusz obserwacji.

DIAGNOZOWANIE
ARKUSZ OBSERWACYJNY W ZAKRESIE TWÓRCZOŚCI PLASTYCZNEJ DZIECKA W WIEKU PRZEDSZKOLNYM
Imię i nazwisko dziecka........................................
Wiek........................................
Umiejętności szczegółowe Przed realizacją programu Po realizacji programu
1. Podejmuje działanie twórcze:
Samodzielnie
Za namową
Nie podejmuje
2. Planuje swoją pracę:
Samodzielnie
Odtwarza pomysły kolegów
Chaotycznie
3. Kończy swoje działanie twórcze:
4. Wykonuje i kończy pracę:
Przy pomocy innych
Realizuje do końca samodzielnie
Przerywa i nie kończy
5. Szanuje i akceptuje pracę twórczą:
Zawsze
Nie akceptuje innych prac
Psuje swoją lub innych pracę
Przeszkadza w pracy
6. Współdziała w zespole:
Zawsze
Często
Nie umie
7. Postępuje bezpiecznie w czasie działania:
Zawsze
Rzadko
Nigdy
8. Komunikuje się niewerbalnie
(plastyka, muzyka, ruch)
9. Posługuje się narzędziami i materiałami
Swobodnie
Z trudnością
Wcale
10. Ilustruje opowiadanie
11. Zna podstawowe barwy
12. Tworzy plastycznie dalszy ciąg opowiadania
13. Wykonuje portret
Szczegółowy
Ubogi
Nie wykonuje
14. Sprząta swoje stanowisko pracy
Zawsze
Rzadko
Wcale
Legenda : tak- x nie- 0

Ewaluacja:

Naturalną formą ewaluacji tego programu będzie:
- udoskonalone umiejętności manualne;
- poziom zadowolenia dzieci z własnych dokonań i umiejętności wykorzystanych w procesie
tworzenia;
- prace dzieci, w których odkryć będzie można duże zaangażowanie;
- wiara we własne możliwości, która przejawiać się będzie poprzez spontaniczne podejmowanie nowych działań;
- nagradzanie oryginalności, kreatywności, samodzielności;
- ankieta dla każdego dziecka po każdych zajęciach (zadaniem dzieci jest wkleić w puste kółeczko buzię uśmiechniętą, jeśli zajęcia się podobały, lub smutną jeśli się nie podobały;
- pozytywne opinie rodziców;

Ankieta dla dzieci

Ankieta Ewaluacyjna
Do Programu Edukacji Plastycznej
„Mały artysta”
Anonimowa ankieta dla rodziców
Szanowni Państwo,

Chciałybyśmy poznać Państwa opinie o realizowanym w grupie waszego dziecka programie z zakresu edukacji plastycznej . Ankieta jest anonimowa. Zbiorcze wyniki zostaną zamieszczone w podsumowaniu realizowanego programu.

Skreśl odpowiedzi niezgodne z Twoją opinią

1. Czy wiedzieli Państwo o realizacji w/w programu?
TAK NIE

2. Czy podobał się Państwu realizowany temat?
TAK NIE


3. Jakie były sposoby realizacji w/w zagadnienia?
........................................

4. Czy realizacja programu przyczyniła się do wzbogacenia wiedzy i umiejętności dzieci?

TAK NIE

5. Czy realizacja programu wpłynęła na pozytywne zmiany w zachowaniu dzieci dotyczące wykonywania prac plastycznych? Jeżeli tak, podaj przykłady
TAK NIE
........................................
Podsumowanie:

Prace plastyczne dzieci to źródło wiedzy o ich myślach i przeżyciach. Zostawiamy więc dziecku swobodę w zakresie sposobu widzenia oraz odczuwania i tworzenia. Powinno ono stworzyć własną wypowiedź i w sposób samodzielny dokonać „odkrycia”. Stanie się to wówczas, gdy mu to umożliwimy, systematycznie i rozumnie wprowadzając w zagadnienie estetyki i piękna. Wierzymy, że opracowany przez nas program spełni te oczekiwania.


Bibliografia:

1. „Dziecko w świecie sztuki”- B. Dymara, Kraków 2000, Oficyna Wydawnicza Impuls;
2. „Twórcza aktywność dziecka”- R. Gloton, C. Clero, Warszawa 1967, WSiP;
3. „Zabawy plastyczne”- A. Jabłońska, Warszawa 1997, Świat Książki;
4. „100 technik plastycznych ”- J. Lewicki, Warszawa 1967;
5. „Konstruowanie programów autorskich- materiały pomocnicze”- Matczak;
6. „W kręgu zabawy”- Program wychowania przedszkolnego- J. Pytlarczyk, Warszawa 2009, JUKA;
7. „Plastyka 4-6”- S. Stopczyk, Warszawa 2005, WsiP