Idee wychowawcze w koncepcji Ellen Key

Ellen Key - niezwykła pisarka, jak i pedagog, która urodziła się w 1849 roku w Smaland, w południowej Szwecji.
1) Okres dzieciństwa/ adolescencji:
Do 19 roku życia Ellen Key nie uczęszczała do żądnej szkoły, kształciła się sama. Źródłem jej wiedzy był księgozbiór ojca oraz obserwacje i doświadczenia czerpane z żywej księgi przyrody.
2) Okres dorosłości:
W Sztokholmie młoda Ellen została wtajemniczona w sprawy publiczne. Żywo interesowała ją działalność polityczna i literacka. W związku z tym umieściła kilka artykułów w miejscowych czasopismach.
Po 1879 roku Key poświeciła się zawodowi nauczycielskiemu a także publicystyce. Prowadziła szkołę w Sztokholmie, a także odbywała liczne podróże po Europie.
Skuteczny środek w zwalczaniu zła postrzegała poprzez wychowanie nowego pokolenia. Na urzeczywistnienie własnej wizji poświęciła resztę życia. Zaczęła od zamieszczenia artykułów w prasie krajowej i zagranicznej. Była również autorką wielu dzieł, m.in."Ludzie", "Stulecie dziecka", "Nowe szkice", "Miłość i małżeństwo", "Miłość i etyka", "Głębszy pogląd na wojnę", "Kobiety w wojnie światowej", itp.
Ellen Key to czołowa przedstawicielka ruchu reformatorskiego "nowego wychowania". W wielu dziełach walczyła nie tylko o równouprawnienie kobiet, pokój, postęp społeczny, ale zwłaszcza o nowe wychowanie dziecka. Zmarła w 1926 roku, w Stand nad Wettersce, mając 77 lat.
Poglądy pedagogiczne Ellen Key:
1) Ellen Key była zwolenniczką wychowania w domu rodzinnym. Według niej:
-Dziecko w okresie przedszkolnym powinno przebywać wyłącznie w domu rodzinnym, otoczone przyjazną atmosferą, opieką. W domu nie powinno stosować się kar cielesnych budzących niepokój i agresję dziecka.
-Środowisko rodzinne stanowi naturalne społeczeństwo, miejsce w którym dziecko rozwija się, uczy wymiany usług, pracowitości oraz wypełniania obowiązków społecznych. Ważny jest również bezpośredni kontakt dziecka z przyrodą, książkami, zabawkami, pięknem.
charakterystyczne dla wychowawczego klimatu rodziny E. Key były walory duchowe. Rodzice, służący przykładem, godni naśladowania, są podstawą dobrych kontaktów ze swoimi pociechami. Ellen Key jest przeciwniczką wychowania religijnego, które według niej powinno być zastąpione poprzez nauczanie religii międzyludzkiej, solidarności i miłości.
2) Autorka potępiała ówczesną szkołę z programem ogólnego wykształcenia, m.in.: za niszczenie potencjału poznawczego i ograniczanie samodzielności uczniów oraz zadań, które były im narzucane. Nade wszystko stawiała na rozwój samokształcenia.
Zadaniem szkoły powinno być:
- odkrywanie indywidualnych zdolności w dziecku,
-Zachęcanie dzieci do samodzielnej, aktywnej pracy,
-Równe prawa dzieci oraz współpraca w atmosferze szczerości i wzajemnego zaufania,
-szczególne wspomaganie dzieci zdolnych,
-kształcenie, rozwijanie ludzi dobrych, szlachetnych.
Wymarzona przez Ellen Key "szkoła przyszłości" miałaby znajdować się w wielkim ogrodzie. Szkoła ta byłaby przeznaczona dla wszystkich, a kształcenie nastawione na opracowanie indywidualnego programu dla każdego z uczniów. W placówce nie było by klas, a bogato wyposażone w pomoce dydaktyczne - sale. Najważniejsze miejsce w szkole stanowiłaby biblioteka z licznymi zbiorami.
Szkoła miały by być oparta na podstawowych zasadach. Najważniejszą z nich jest zasada samodzielności uczniów, czyli dyskretnej pomocy ze strony nauczyciela, sprawdzaniu postępów ucznia poprzez swobodne rozmowy, prowadzone na łonie natury, oraz eliminowanie prac domowych. Drugą zasadą jest stały kontakt uczniów z rzeczywistością. Nieodłącznym elementem są wycieczki o charakterze przyrodniczym, społecznym, kulturalnym, a także uwzględnianie predyspozycji uczniów i wczesna socjalizacja, w celu konkretnego wyboru przedmiotów dla danego ucznia.
Prócz podstawowych zasad istotnym elementem są zadania wychowawcy danej grupy. Zadaniem nauczyciel jest delikatne, niedostrzegane wspieranie dziecka w rozwoju, tak aby nie naruszało to praw innych, poprzez: okazywanie całkowitego zaufania, pozostawianie swobodny aktywnego, twórczego działania, zachowanie powagi, uczciwości, dawanie właściwego przykładu, brak nakazów, upomnień, gróźb.
Jednym z powodów dla których warto pamiętać o tak wybitnej autorce jaką jest Ellen Key to przede wszystkim szacunek dla jej wiary w możliwość zmian i poprawy mechanizmu europejskiej szkoły XX wieku. Ellen Key uchodziła za uosobienie pedagogicznego optymizmu, była niemalże utopijną marzycielką swoich własnych projektów. Jednak do dnia dzisiejszego wielu pedagogów, organizatorów oświaty poszukuje rozwiązań o których pisała. Obecnie coraz częściej mamy do czynienia z przekształcaniem systemów edukacji i przystosowywaniem ich do potrzeb , możliwości i zainteresowań dzieci.

L. Chamj. Prądy i kierunki w pedagogice XX wieku, Warszawa: PWN, 1962
I. Kość. Ellen Key - wizjonerka edukacji {w:} Problemy Opiekuńczo - Wychowawcze, nr 1/2001.
J. Rutkowiak. Rodzice, jako "Dzieci stulecia". Spojrzenie na wizję Ellen Key z perspektywy końca XX wieku {w:} Edukacja i Dialog, nr 7/1997.