"Zaklęcie" Cz. Miłosza. Konspekt lekcji j. polskiego w kl. IV technikum

Konspekt lekcji z języka polskiego – Kl. IV Technikum Informatyczne
Oprac. A. Guziel

Temat: Poeta w świecie kultury i historii – Cz. Miłosz, „Zaklęcie”.

Cele lekcji:
a) kształcący
wiadomości:
- zapoznanie z utworem Cz. Miłosza,
- utrwalenie pojęć z zakresu teorii i historii literatury,
- utrwalenie wiadomości o epoce oświecenia;
umiejętności:
- analizowanie i interpretowanie utworu literackiego,
- odczytywanie treści alegorycznych,
- wykorzystywania różnorodnych kontekstów w interpretacji utworów,
- wzbogacanie słownictwa,
- budowanie spójnych i poprawnych językowo wypowiedzi ustnych,
- samodzielne sporządzanie notatek;
b) wychowawczy:
- kształtowanie i utrwalanie postawy tolerancji i szacunku dla odmienności; uniwersalnych wartości humanistycznych,
- prezentowanie własnego zdania,
- doskonalenie kultury języka.

Realizacja podstawy programowej:
- sprawne i świadome posługiwanie się różnymi odmianami polszczyzny mówionej,
- umiejętność czytania ze zrozumieniem dzieł literackich,
- stosownie podstawowych pojęć z poetyki w analizie utworów literackich, umiejętność przywołania właściwych kontekstów,
- rozumienie tekstów o różnym poziomie komplikacji, odbiór znaczeń metaforycznych,
- dostrzeganie wartości charakterystycznych dla różnych epok,
- rozpoznawanie wartości i ich hierarchii w dziełach literackich,
- lektura – wybrane utwory poetyckie Cz. Miłosza ( „Zaklęcie”).

Metody i formy pracy:
- pogadanka,
- problemowa,
- praca z tekstem (ćwiczenia interpretacyjne).

Czas zajęć: 45 minut.

Środki dydaktyczne:
- podręcznik: J. Kopciński, Przeszłość to dziś, Stentor,
- Słownik symboli W. Kopalińskiego.

Tok lekcji:

I. Część wprowadzająca:

Czynności nauczyciela i uczniów
Uwagi
● Czynności organizacyjne
● Praca domowa: ustna analiza i interpretacja wiersza Z. Herberta: „Przesłanie Pana Cogito” lub „Potęga smaku’.
U. Prezentują przygotowane wypowiedzi – 2-3 osoby.
N. Ocenia wypowiedzi, zwracając uwagę na poprawność językową, posługiwanie się terminologią z zakresu teorii literatury, przywołanie kontekstów.
N. Prosi o odpowiedź, co jest niezbędne do interpretacji, odczytania utworów Herberta?
U. Wiadomości z zakresu historii, literatury, kultury.
● Podanie tematu lekcji: Poeta w świecie kultury i historii – Cz. Miłosz, „Zaklęcie”.
N. Zwraca uwagę na wspólne cechy poezji Herberta i Miłosza.
Wyjaśnia cel zajęć, podkreśla, że lekcja służyć będzie również przedmaturalnemu powtórzeniu wiadomości z epoki oświecenia, przypomina o konieczności redagowania notatek.

Ucz. mogą korzystać z tekstu utworu
N. prosi o uczniów o krótkie recenzje wypowiedzi kolegów.

II. Część realizacyjna:
Czynności nauczyciela i uczniów Uwagi
N. Prośba o przypomnienie sylwetki twórczej Milosza, przywołanie poznanych wcześniej utworów.
U. Poeta współczesny, laureat Nagrody Nobla, wiele lat na emigracji, autor wiersza „ Który skrzywdziłeś”.
N. Polecenie uważnej lektury tekstu wiersza „Zaklęcie” i ewentualne zgłoszenie fragmentów niezrozumiałych.(Podręcznik, s. 227, wyd. zmienione s.210).
N. Jaki rodzaj liryki prezentuje utwór?
U. Liryka opisowa, uogólnień pojęciowych.
N. Jaka jest idea, przesłanie wiersza? Do jakiej epoki nawiązuje?
U. Pochwała rozumu, a więc epoka oświecenia. Idee racjonalizmu, tolerancji, równości.
N. Prosi o umiejscowienie epoki w historii literatury, kontekst filozoficzny, nazwiska przedstawicieli, hasło epoki.
U. XVIII wiek, Wolter, Kartezjusz, „ Cogito ergo sum”.
N. Zwraca uwagę na formę wiersza. Prosi o określenie gatunku, stylu.
U. Wiersz ma formę ody, hymnu pochwalnego; styl jest poważny, patetyczny, oświeceniowy.

N. Z wiersza dowiadujemy się, że rozum ustanawia w języku powszechne idee. Jakie to idee? ( Prośba o potwierdzenie odpowiedzi cytatami).
U. Idee rewolucji francuskiej, hasło: „Wolność, równość, braterstwo”
N. Do jakich czasów odnoszą się obrazy przywołane w 2 i 3 wersie?
Czemu musi stawić czoła ludzki rozum?
U. Czasy totalitaryzmów: hitlerowskiego i stalinowskiego, prześladowań opozycyjnych twórców (palenie książek, wyroki więzienia, zmuszanie do emigracji, zakaz publikacji).
N. Jak odczytujecie wersy: „On z plugawego zgiełku dręczonych wyrazów ocala zdani surowe i jasne”?
U. Protest przeciwko nowomowie, zafałszowaniu języka.
N. Zwróćcie uwagę na zapis słowa filozofia wierszu Miłosza. Czemu służy taki zapis? Jaką pełni funkcję?
U. Zapis podkreśla etymologię nazwy ( „miłość mądrości”).
N. Przywołanie nazwy „homo sapiens” - człowiek ze swej natury poszukuje prawdy i pozostaje miłośnikiem mądrości. A jakie zadanie wyznacza podmiot liryczny poezji? Odwołajcie się do wcześniej poznanych utworów Miłosza.
U. Ma zawsze pozostawać w służbie dobrego, stać na straży prawdy i sprawiedliwości, być świadkiem historii, buntować przeciw złu i niesprawiedliwości („Campo di Fiori”, „Który skrzywdziłeś”).
N. Jaki środek stylistyczny podmiot liryczny stosuje przedstawiając rozum? Jest on niezwyciężony, głosi nadzieję uciśnionym i pokrzywdzonym...
U. Personifikacja – uosobienie. Rozum jest jak rycerz, filozof, Jezus Chrystus.
N. Dlaczego wiersz nosi tytuł „Zaklęcie”?
U. Obraz ukazany w wierszu jest intencjonalny, ma charakter magicznego zaklęcia „niech tak się stanie”; poeta wie, że w świecie, niezależnie od epoki, zwycięża zło, nienawiść, przemoc i pogarda.

Ewent. wyjaśnienie słowa „banicja”, symboliki jednorożca (dobro, niewinność, ale i siła).

Wypowiedzi uczniów mogą przybierać różne formy, nauczyciel zwraca uwagę na stosowanie terminologii z zakresu teorii. literatury.

Utrwalenie pojęcia „nowomowa” poznanego na poprzednich zajęciach

Wypowiedzi ucz. winny być rozwinięte, poparte cytatami.

III Część podsumowująca
Czynności nauczyciela i uczniów Uwagi
● N. Przypomina temat. Do jakich epok, idei i światopoglądów nawiązuje utwór Miłosza?
U. Antyk, średniowiecze, ale przede wszystkim oświecenie. Idee chrześcijaństwa, etos rycerski, humanizm, tolerancja itd.
● N. Ocenia aktywność uczniów, krótko uzasadniając oceny.
● Praca domowa:
- W omawianych wierszach Herberta i Miłosza znajdujemy nawiązania do estetyki mówienia. Napisz, co, wg Ciebie, jest zaprzeczeniem estetyki wypowiedzi.
- Przygotuj się do sprawdzianu ze znajomości „Tanga” S. Mrożka.
Wypowiedź pisemna; 5-10 zdań, opinie mogą być poparte przykładami.