Program nauczania "Historii i kultury kaszubskiej"

WSTĘP
Program "Dzieje Kaszub" dla klas IV – VI szkoły podstawowej opracowałam z myślą o dzieciach, które uczą się języka kaszubskiego i realizują historię i kulturę kaszubską.
Program jest także odpowiedzią na oczekiwania środowiska szkolnego (uczniów, rodziców, nauczycieli) aby zapoznać młodzież twórczą, dążącą do udziału w życiu kulturalnym i społecznym swojego regionu, młodzież kultywującą dawne zwyczaje, tradycje i obrzędy i w ten sposób stającą się pomostem między przyszłymi a przeszłymi pokoleniami. Program ten, obok wiedzy na temat języka kaszubskiego, obyczajów i obrzędów, strojów i narzędzi ma się stać nośnikiem wiedzy na temat środowiska geograficznego, przyrodniczego i społecznego jako elementu dziedzictwa regionalnego.
Mam nadzieję, że realizacja programu wyposaży uczniów w niezbędną wiedzę na temat historii i dorobku kulturowego Kaszubów, a przez jego pryzmat na temat kultury narodowej, rozbudzi także działanie i zdolności twórcze uczniów.

CHARAKTERYSTYKA PROGRAMU
Program przeznaczony jest dla uczniów klas IV -VI i będzie realizowany w ramach zajęć historii i kultury kaszubskiej z grupą uczniów przejawiających zainteresowanie historią, kulturą, środowiskiem przyrodniczym własnego regionu. Zaproponowane zadania integrują treści z kilku obszarów edukacyjnych: historii, języka kaszubskiego, plastyki, muzyki, przyrody.
Program ten można modyfikować w zależności od wieku, możliwości intelektualnych i zainteresowań grupy.
Na niniejszy program składa się 5 haseł, na realizację których przewiduję 96 godzin lekcyjnych w tym lekcje powtórzeniowe i utrwalające po każdym dziale. Program realizowany będzie przez 3 lata.

CELE NAUCZANIA:
• Poznanie dziedzictwa kulturowego Kaszub.
• Kształtowanie postaw patriotycznych w aspekcie tożsamości regionalnej.
• Wzmacnianie wartości rodzinnych związanych z wartościami kulturowymi wspólnoty kaszubskiej.
• Wyrabianie poczucia odpowiedzialności za własne działania w okolicy, regionie, ojczyźnie, Europie.
• Kształtowanie więzi emocjonalnych ze swoim miejscem zamieszkania i ludźmi zamieszkującymi region Kaszub.
• Rozbudzanie ciekawości poznawczej, zachęcanie do aktywności badawczej i wyrażania własnych myśli i przeżyć.
• Przygotowanie do samodzielnego poszukiwania różnych potrzebnych materiałów i informacji.
• Kształcenie umiejętności odczytywania rożnych tekstów kultury kaszubskiej.

TREŚCI NAUCZANIA:

I. OGÓLNA CHARAKTRYSTYKA GEOGRAFICZNA REGIONU KASZUBSKIEGO ORAZ JEGO PODSTAWOWE NAZEWNICTWO I GŁÓWNE SYMBOLE REGIONU
• Położenie geograficzne Kaszub.
• Zróżnicowanie krajobrazowe Kaszub.
• Piękno natury regionu
- Szwajcaria Kaszubska
- wodne szlaki
- unikalne rezerwaty
• Gryf kaszubski.
• Gochy- region Kaszub na wschód od ziemi miasteckiej.

II. ELEMENTY HISTORII KASZUB

1.Kaszuby na tle historycznych przemian
- historia Kaszub w średniowieczu- najwcześniejsze wzmianki o Kaszubach
- dynastia kaszubska na Pomorzu
- szlachta kaszubska
- okres zaborów na ziemiach kaszubskich- odrębność językowa, działalność dr. Aleksandra Majkowskiego, idee Floriana Ceynowy
- losy Kaszub w XX wieku- Tajna Organizacja Wojskowa Gryf Kaszubski, działalność Zrzeszenia Kaszubsko – Pomorskiego
2. Ślady przeszłości czyli historia najbliższej wsi kaszubskiej
3. Najstarsze zabytki występujące na Kaszubach

III. LOKALNE I REGIONALNE TRADYCJE, ŚWIĘTA, OBYCZAJE I ZWYCZAJE

1. Święta religijne, zwyczaje w domach przodków kaszubskich
2. Tradycje i zwyczaje obchodzenia świąt i uroczystości rodzinnych
3. Imprezy regionalne- „Czarne Wesele” i „Dni z Muzyką i Chlebem” w Klukach
4. Zażywanie tabaki i sztuka z nią związana
5. Kalendarz przysłów i przepowiedni

IV. MIEJSCOWE PODANIA, LEGENDY, MUZYKA, ARCHITEKTURA. PLASTYKA, TRADYCYJNE RZEMIOSŁO, SZTUKA LUDOWA I FOLKLOR

1. Podania i legendy kaszubskie
- opowiadania, bajki i przysłowia
2. Ludowa twórczość muzyczna
- instrumenty muzyczne
- nuty kaszubskie
3. Twórcy ludowi regionu kaszubskiego
4. Architektura Kaszub
5. Najpiękniejsze zabytki regionu Kaszubskich
6. Kaszubskie muzea i skanseny
7. Kuchnia kaszubska
- wyposażenie kuchni kaszubskiej
- potrawy regionu
- przygotowanie potrawy kaszubskiej
- ocena sposobu odżywiania się Kaszubów
8. Strój kaszubski
9. Rzemiosło
- garncarstwo
- sztuka haftu
- miodosytnictwo
- bursztyniarstwo
- rzemiosło domowe

V. JĘZYK KASZUBSKI, GWARA I NAZEWNICTWO

1. Cechy charakterystyczne języka kaszubskiego
2. Nazwiska, przezwiska, przydomki
3. Nazwy miejscowe miast i wsi
4. Teksty literackie związane z patriotyczną postawą Kaszubów
- konkursy i przeglądy twórczości kaszubskiej
- „Marsz kaszubski” H. Derdowskiego i „Ziemia Rodno” J. Trepczyka

GODZINOWA PROPOZYCJA ROZKŁADU NAUCZANYCH TREŚCI:

OGÓLNA CHARAKTRYSTYKA GEOGRAFICZNA REGIONU KASZUBSKIEGO ORAZ JEGO PODSTAWOWE NAZEWNICTWO I GŁÓWNE SYMBOLE REGIONU- 15h

ELEMENTY HISTORII KASZUB- 30h

LOKALNE I REGIONALNE TRADYCJE, ŚWIĘTA, OBYCZAJE I ZWYCZAJE- 20h

MIEJSCOWE PODANIA, LEGENDY, MUZYKA, ARCHITEKTURA. PLASTYKA, TRADYCYJNE RZEMIOSŁO, SZTUKA LUDOWA I FOLKLOR- 15h

JĘZYK KASZUBSKI, GWARA I NAZEWNICTWO-10h

PROCEDURY OSIĄGANIA CELÓW

Preferowanymi sposobami pracy powinny być metody aktywnego uczestniczenia dostosowane do rozwoju intelektualnego uczniów oraz zainteresowań.
Wśród wielu metod jakie będą pojawiać się w toku realizacji treści nauczania dominować będą metody aktywizujące młodych ludzi, pobudzające do działania i tworzenia. W realizacji historii i kultury kaszubskiej we wszystkich sferach aktywności ucznia pomogą mi niewątpliwie:
• liczne zajęcia terenowe, podczas których uczniowie będą poznawali historię i kulturę kaszubską ;
• spotkania z ciekawymi ludźmi, lekcje w szkole, na których będą omawiane materiały zebrane podczas zajęć terenowych;
• udział w konkursach i wystawach organizowanych na forum klasy i szkoły;
• lekcje muzealne, odwiedzanie wystaw prezentujących prace twórców regionalnych;
• eksponowanie prac plastycznych o tematyce kaszubskiej.
Przy doborze metod pracy należy pamiętać, iż nadrzędnym zadaniem w realizacji problematyki historii i kultury kaszubskiej jest wykształcenie poczucia więzi z otoczeniem i odnajdywanie wartości w jego dziedzictwie kulturowym. Wskazana jest współpraca z instytucjami kultury znajdującymi się w regionie kaszubskim, twórcami ludowymi, z rodzicami angażującymi się i współpracującymi z nauczycielem w miarę potrzeb.

EWALUACJA PROGRAMU
Po realizacji programu zdiagnozowanie osiągnięć następuje poprzez różnorodne metody, narzędzia, wzajemnie się dopełniające:
- pogadanki diagnozujące poziom wiadomości i umiejętności pod hasłem: ,,
- gromadzenie przy pomocy dzieci i rodziców eksponatów związanych z tradycjami ludowymi Kaszubów, tworzenie kącika regionalnego;
- obserwacja zaangażowania dziecka, aktywności w poszukiwaniu i gromadzeniu materiałów:
- zorganizowanie wystawki prac dzieci wykonywanych różnymi technikami, konkursy plastyczne;
- analiza wytworów pracy uczniów,
- indywidualne karty pracy.