Program koła fizycznego dla gimnazjum

CELE OGÓLNE:

- Rozbudzenie głębszych zainteresowań fizyką.
- Kształtowanie umiejętności obserwacji i opisu zjawisk fizycznych.
- Kształtowanie umiejętności posługiwania się wiedzą fizyczną przy rozwiązywaniu problemów teoretycznych i praktycznych.


CELE SZCZEGÓŁOWE:

Uczeń:
- opisuje obserwowane zjawiska fizyczne;
- posługuje się „językiem fizyki” i wiedzą fizyczną przy rozwiązywaniu zadań teoretycznych i praktycznych;
- wykorzystuje zdobytą wiedzę z fizyki do wyjaśnienia zjawisk przyrodniczych;
- zauważa nierozerwalne związki pomiędzy poszczególnymi działami fizyki;
- wykorzystuje różne źródła, aby zdobyć wiedzę na zadany temat i umiejętnie weryfikuje zdobyte wiadomości;
- pracuje w zespole; wywiązuje się z podjętych działań;
- jest świadomy, że prawa i modele fizyczne mają charakter przybliżony i dotyczą sytuacji wyidealizowanych;
- umiejętnie prezentuje wyniki własnej pracy;
- ściśle formułuje swoje myśli;
- sprawnie posługuje się sformułowaniami matematycznymi

Praca ucznia na zajęciach koła fizycznego:
- zaspokaja i wzmacnia jego zainteresowania,
- pogłębia jego wiedzę,
- pogłębia jego umiejętności i sprawności,
- wyrabia pracowitość i samodzielność,
- budzi zainteresowania naukowo – badawcze,
- wyzwala inicjatywę i aktywność.

Cele przedstawione przeze mnie powyżej pokrywają się z celami nauczania fizyki. Mogą one być realizowane w szerszym stopniu na kole fizycznym, ponieważ w takich zajęciach uczestniczy mniej liczebny zespół uczniowski.


REGULAMIN KOŁA FIZYCZNEGO

1. Zajęcia odbywają się raz w tygodniu, trwają jedną godzinę lekcyjną.
2. Uczeń uczęszcza na zajęcia koła regularnie.
3. Zajęcia rozpoczynają się we wrześniu i kończą w czerwcu.
4. Podczas pracy uczniowie powinni być skoncentrowani.
5. Każdy uczeń prowadzi notatki w specjalnym zeszycie.
6. W czasie zajęć należy przestrzegać zasad bezpieczeństwa i regulaminu pracowni fizycznej.
7. Indywidualne doświadczenia uczeń może wykonywać dopiero po omówieniu i akceptacji opiekuna koła.
8. W czasie całorocznej pracy uczniowie pilnie śledzą najnowsze wynalazki z dziedziny fizyki podawane w wiadomościach, literaturze, czasopismach, telewizji, radiu, Internecie, encyklopediach multimedialnych i starają się w poprawnej i wzbudzającej ciekawość formie przekazać je kolegom.
9. Uczestnicy koła dbają o odpowiedni poziom swojej wiedzy i pomagają nauczycielowi fizyki przy prowadzeniu ćwiczeń na lekcji.
10. Po zakończeniu zajęć każdy porządkuje swoje stanowisko pracy, odkładając pomoce i przyrządy na miejsce do tego przeznaczone.


ZADANIA

W celu zrealizowania programu należy przygotować warsztat pracy, a mianowicie:
- zebrać zespół uczniów;
- określić termin spotkań, zadania uczestników koła;
- przygotować niezbędne materiały: przyrządy, wykorzystywane na ćwiczeniach laboratoryjnych, papier do referatów, papier do plansz, foliogramów, środki piśmienne (długopisy, mazaki, kredki itp.);
- ustalić zasób literatury fizycznej;
- wybrać zadania rachunkowe, doświadczalne i obserwacyjne z określonych działów fizyki (jeżeli są to zadania ze zbiorów niedostępnych dla uczniów, należy przygotować kserokopie dla uczniów, aby nie tracić czasu na dyktowanie ich treści);
- sprawdzić stan przyrządów w pracowni fizycznej – na zajęciach koła należy zebrać zdekompletowane elementy zestawów, uporządkować przyrządy i w miarę możliwości dokonać drobnych napraw.

ZADANIA TEKSTOWE
Fizyka to również rozwiązywanie zadań. Można je podzielić na cztery kategorie:
1. Rachunkowe – dysponujemy opisem jakiegoś zjawiska oraz pewnymi danymi, np. liczbowymi, charakteryzującymi określone zjawisko. Wykorzystując te dane należy wyliczyć inne wielkości, bądź podać zależności funkcyjne pomiędzy wielkościami fizycznymi. Zadanie takie nie powinno ograniczać się do kombinacji na wzorach, lecz również zmuszać ucznia do ich zrozumienia.
2. Problemowe – polega na wyjaśnieniu jakiegoś zjawiska fizycznego, obaleniu fałszywych rozumowań. Rozwiązania tego typu zadań zawierają opis słowny, ale także pewne ujęcia matematyczne.
3. Doświadczalne – uczeń dysponując przyrządami, ma przy ich pomocy eksperymentalnie wyznaczyć zadane wielkości. Rozwiązanie problemów eksperymentalnych wprowadza ucznia w świat metod badawczych fizyki. Takie zadania muszą być uzupełnione o analizę błędów, jakimi są obarczone pomiary.
4. Obserwacyjne – uczeń obserwując pewne zjawisko fizyczne zachodzące w przyrodzie, opisuje je i wyjaśnia.

Rozwiązanie zadań z fizyki powinno być:
- wnikliwe,
- dogłębne,
- opatrzone dyskusją (opisem wykonywanych działań),
- z dokonana analizą błędów.
I także temu zagadnieniu poświęcimy czas na zajęciach koła fizycznego.

Praca koła fizycznego nie będzie ograniczać się tylko do zajęć szkolnych, ponieważ czasami uczniowie będą musieli popracować w domu, aby np. zebrać wiadomości do przygotowania plansz, czy krzyżówek. Opracowanie wiadomości będzie od nich wymagało skorzystania z literatury fizycznej, bądź technologii informacyjnej.


SZCZEGÓŁOWA TEMATYKA ZAJĘĆ KOŁA FIZYCZNEGO

Wrzesień

1. Zebranie organizacyjne
- zapis nowych członków koła;
- przypomnienie głównego celu pracy koła oraz form pracy;
- określenie zasad współpracy;
- zapoznanie uczestników z programem pracy na rok 2008/2009, uwzględnienie w planie pracy koła propozycji uczniów;
- przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy w szkolnej pracowni;
- regulamin pracowni.
Uwagi do realizacji: Przypomnienie podstawowych przepisów BHP. Regulamin pracowni.

Październik

2. Świeczka w butelce.
- skład powietrza atmosferycznego;
- warunki palenia się świecy;
- ciśnienie w gazach i cieczach;
- działanie prasy hydraulicznej.
Uwagi do realizacji: Pływająca świeczka, woda, szklane naczynie, szklanka, manganian (VII) potasu, łyżeczka, zapałki, kartki papieru.

3. Składanie sił. A co na to ten drugi?
- badanie siły na wybranych przykładach.
Uwagi do realizacji: 2 siłomierze, przyrząd do składania sił, linijka, ołówek, ciężarki 0,5 N.
4. Czemu skaczesz na Księżycu?
- definicja masy i ciężaru właściwego;
- różnice między grawitacją Ziemską, a innymi planetami i Księżycem;
- obliczanie ciężaru właściwego badanej substancji.
Uwagi do realizacji: Odważniki, sztabki wykonane z miedzi, cynku, aluminium, Żelaza, pleksi, tablice matematyczno- fizyczne.

5. Jak jest gorąco?
- pojęcia rozszerzalności liniowej i objętościowej;
- zapoznanie z wykorzystaniem rozszerzalności
liniowej i objętościowej ciał;
- zapoznanie z biologicznym znaczeniem rozszerzalności cieczy.
Uwagi do realizacji: Świeczka, zapałki, nóż, metalowy drut, dwa szklane naczynia.

Listopad

6. Gra kolorów na talerzu oraz podwodne dymne kółka.
- model budowy kinetyczno - cząsteczkowej materii;
- dyfuzja w cieczach, gazach i ciałach stałych;
- wykorzystanie zjawiska dyfuzji;
- osmoza.
Uwagi do realizacji: Szklane naczynie, kostki cukru, farbki plakatowe, woda, dezodorant,
skórka cebuli, skalpel, szkiełko podstawowe i nakrywkowe, sól, mikroskop.

7. Mocarne jajko.
- rozkładanie sił;
- parcie.
Uwagi do realizacji: Jajko ugotowane na twardo, łyżeczka, nóż z ząbkami, książki, surowe jajko, słoik, zakrętka, ocet,
nitka.

8. Energia potencjalna sprężystości.
- energia mechaniczna;
- energia sprężystości;
- zasada zachowania energii.
Uwagi do realizacji: Elastyczna linijka, gumka recepturka, dwuzębny widelec lub patyk rozdwojony, kulka z plasteliny lub kartki papieru.

9. Ładunki na taśmie.
- przewodniki i izolatory elektryczne;
- elektryzowanie ciał;
- działanie piorunochronu.

Uwagi do realizacji: Pasek grubszej folii aluminiowej, 2 cienkie wykałaczki, 20 cienkich kawałków bibułki lub nitki jedwabnej, plastelina, klej biurowy, plastikowa linijka, wełna do elektryzowania.

Grudzień

10. Cytrynowa bateria.
- prąd stały i prąd zmienny;
- elektroliza- chemiczne źródło energii elektrycznej;
- doświadczenie Oersteda.
Uwagi do realizacji: Połówka cytryny, dobrze oczyszczony widelec lub ogniwa (mosiężne i posrebrzane), kompas lub igła magnetyczna, długi pasek folii aluminiowej.

11. Poduszkowiec z balonika?
- pęd ciała;
- zasada zachowania pędu;
- tarcie.
Uwagi do realizacji: Gumowy balonik, kubek po jogurcie, igła, palnik spirytusowy, szczypce,
świeczka, zapałki.

12. Zadania różne łączące ruch i jego przyczyny.
Uwagi do realizacji: Dostępne zbiory zadań.

Styczeń

13. Zadania z konkursów fizycznych. Przygotowanie członków koła do udziału w konkursie przedmiotowym.
Uwagi do realizacji: Iliczuk - "Konkursy fizyczne w szkole podstawowej" W. Łukaszik - "Olimpiada fizyczna w szkole podstawowej".
Dostępne zbiory zadań, zadania z konkursów przedmiotowych z ubiegłych lat.

Luty

14. Energia wewnętrzna ciał.
- doświadczenia;
- przemiany energii;
- przekazywanie ciepła.

15.Zadania i problemy związane z przekazywaniem energii wewnętrznej - bilans cieplny.
Uwagi do realizacji: Dostępne zbiory zadań, zadania z testów gimnazjalnych.

Marzec

16.Rozwiązujemy mix zadań fizycznych.
Uwagi do realizacji: Testy przygotowane przez nauczyciela.

17.Rozwiązywanie testów powtórzeniowych. Przygotowujemy się do egzaminu gimnazjalnego.
Uwagi do realizacji: Dostępne zbiory zadań zadania z testów gimnazjalnych.

18.Rozwiązywanie testów z zakresu przedmiotów matematyczno - przyrodniczych.
Uwagi do realizacji: Testy z prasy np. Gazeta Wyborcza dodatek Kujon Polski.

Kwiecień

19. Sprawdź jak wyglądają twoje płuca.
- ciśnienie atmosferyczne;
- ciśnienie hydrostatyczne;
- podciśnienie;
- Internet.
Uwagi do realizacji: Butelka, woda, wata, korek lub zakrętka do butelki, papieros, zapałki bez ustnika, szpilka lub drut.

20.Zadania i problemy z optyki.
Uwagi do realizacji: Dostępne zbiory zadań.

Maj

21. Zadania i problemy łączące wiadomości i umiejętności z różnych działów fizyki.
Uwagi do realizacji: Dostępne zbiory zadań zadania z testów gimnazjalnych.

22. Akrobata.
Uwagi do realizacji: Butelka szklana po Kubusiu, 2 korki , szpilka lub igła, 5 groszy, 2 widelce, kij od miotły, wskaźnik.

23. Ruch drgający i falowy.
- zadania i problemy;
- zastosowanie drgań i fal w różnych dziedzinach życia;
- hałas a zdrowie.

Czerwiec

24. Obserwacje zjawisk astronomicznych.
- Układ Słoneczny;
- gwiazda;
- planeta;
- czarna dziura;
- zaćmienie Słońca;
- zaćmienie Księżyca.

25. Multimedia w fizyce.
- Internet;
- Edu –ROM Fizyka.
Uwagi do realizacji: Internet, encyklopedia multimedialna, programy multimedialne z fizyki.

25. Podsumowanie całorocznej pracy, zabezpieczenie pomocy.