Technika w służbie ekologii - zajęcia techniki w klasie I gimnazjum specjalnego

Politechnika Poznańska instytut Inżynierii Zarządzania
Studia Podyplomowe Technika z wychowaniem komunikacyjnym.

Praca dyplomowa
napisana pod kierunkiem
dr inż. Mariusza Kąkolewicza

Poznań 2008


Spis treści

Wstęp
1. Założenia programu nauczania techniki w gimnazjum specjalnym.......4
2. Cele edukacyjne ogólne i szczegółowe.......5
3. Uzasadnienie wyboru tematu.......6
4. Pojęcia podstawowe dla obranego tematu.......8
Rozdział I
5. Wykorzystanie urządzeń technicznych do obserwacji natury.......12
6. Scenariusz lekcji: Budowa, działanie i wykorzystanie lornetki i aparatu fotograficznego.......12
7. Scenariusz lekcji: Ptactwo gniazdujące na terenie Wielkopolskiego Parku Narodowego i jego otulinie – wycieczka przyrodoznawcza.......16
Rozdział II
8. W świecie materiałów i narzędzi.......18
9. Scenariusz lekcji: Poznajemy materiały i narzędzia stolarskie – szkolny warsztat pracy służący do budowy budek lęgowych.......18
10. Scenariusz lekcji: Wykonanie budek lęgowych dla ptactwa różnych gatunków.......21
Rozdział III
11. Jak i po co powstają budki lęgowe?.......24
12. Szkolna wystawa budek lęgowych: Od deseczki do budeczki, ewaluacja projektu.......24
13. Scenariusz lekcji: Szlakiem ptasich lęgowisk – wycieczka do WPN.......24
Podsumowanie
14. Rekapitulacja projektu.......26
15. Korzyści wynikające z realizacji projektu.......26
16. Ograniczenia związane z realizacją projektu.......28
17. Refleksja na temat projektu – znaczenie kształcenia ogólnotechnicznego we wszechstronnym rozwoju dziecka.......28
Bibliografia.......32
Załączniki.......32

Wstęp.
1. Założenia programu nauczania techniki w gimnazjum specjalnym.
Program nauczania przedmiotu technika w gimnazjum dla uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim oparty jest na „Podstawie programowej kształcenia ogólnego”. Jest on równocześnie kontynuacją programu przewidzianego dla szkoły podstawowej specjalnej. Ukierunkowuje on pracę dydaktyczną nauczyciela na przekazanie treści ogólnotechnicznych oraz realizację celów rewalidacyjnych. Nauczyciel szkoły specjalnej powinien wykazać się wszechstronną wiedzą techniczną, a także wiedzą z zakresu oligofrenopedagogiki. Pozwoli mu to dobrze rozumieć możliwości oraz potrzeby uczniów, kierować ich aktywnością, wpływać na zainteresowanie przedmiotem. Należy pamiętać, że rozumienie przez uczniów techniki związane jest z wyborem zawodu, jak i przyszłej pracy zawodowej zgodnej z ich możliwościami psychofizycznymi.
Realizacja treści programowych pozwoli wykształcić u uczniów z upośledzeniem umysłowym umiejętności rozwiązywania zadań technicznych, a poziom ich opanowania zostanie określony osiągnięciami ucznia, wyrażającymi się pracą samodzielną lub potrzebą pomocy ze strony nauczyciela. Na lekcjach techniki nauczyciel powinien dokładnie obserwować ucznia, jego zmagania z podjętym do wykonania zadaniem, jak również oceniać jego możliwości rozwojowe i manualne.
Forma zajęć teoretycznych, praktycznych oraz organizowanych wycieczek umożliwi przekazanie uczniom podstawowych zasad procesu produkcyjnego oraz zastosowań najnowszych osiągnięć nauki w technice. Pozwoli to na poznanie najważniejszych ekonomicznych, ekologicznych i społecznych problemów związanych z produkcją i usługami technicznymi.
Treści nauczania tego przedmiotu odgrywają bardzo ważną rolę w realizacji poszczególnych ścieżek edukacyjnych, a w szczególności prozdrowotnej, ekologicznej, edukacji regionalnej.
Zasadniczą częścią programu nauczania techniki jest rozdział dotyczący treści nauczania dla poszczególnych klas, z podziałem na techniki. Program zawiera również procedury, za pomocą których można osiągać cele, a także przewidywane osiągnięcia ucznia oraz propozycje metod i sposób oceny tych osiągnięć.
2. Cele edukacyjne ogólne i szczegółowe.
Przygotowanie do życia w cywilizacji technicznej - to podany przez „Podstawę programową kształcenia ogólnego” nadrzędny cel nauczania techniki na III etapie edukacyjnym. Dla uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim oznacza to, że powinni oni zdobyć umiejętność korzystania z posiadanej wiedzy przy rozwiązywaniu konkretnych zadań praktycznych. W konsekwencji ma to doprowadzić do tego, by wiedza techniczna zdobyta na tym etapie edukacyjnym umożliwiła uczniom w przyszłości samodzielne funkcjonowanie zawodowe, a także pozwoliła na czynną postawę wobec kultury technicznej. Tak, więc wiadomości i umiejętności; czyli kompetencje z zakresu techniki, powinny mieć przede wszystkich znaczenie praktyczne.

Cele szczegółowe, nakreślone w programie to:
• poznanie dziedzin techniki obejmujących obróbkę różnego rodzaju materiałów oraz elementy elektrotechniki.
• kształcenie umiejętności samodzielnego rozwiązywania prostych zadań technicznych
• wdrażanie uczniów do wykorzystywania wiedzy z innych dziedzin, do rozwiązywania problemów technicznych.
• kształcenie umiejętności posługiwania się rysunkiem technicznym oraz umiejętności czytania informacji przekazywanych za pomocą symboli, znaków, obrazów.
• przysposobienie uczniów do prawidłowego organizowania procesu wytwarzania oraz bezpiecznych metod pracy
• rozumienie poczucia odpowiedzialności za jakość zadań wykonywanych zarówno indywidualnie, jak i zespołowo.
Przedmiot technika w gimnazjum spełnia wiele funkcji, ma bowiem nie tylko charakter dydaktyczny i wychowawczy, ale również rewalidacyjny. Należy, zatem pamiętać, aby na zajęciach stworzone były sytuacje stymulujące rozwój ucznia z upośledzeniem umysłowym, aby usprawniać i rozwijać sprawność manualną, usprawniać nie zaburzone funkcje w zależności od indywidualnych potrzeb, kształtować wyobraźnię przestrzenną i indywidualne uzdolnienia. Zadaniem nauczyciela jest również wyrabianie u uczniów cierpliwości i wytrwałości w dążeniu do doprowadzania pracy do końca.
3. Uzasadnienie wyboru tematu.
Do wyboru tematu pracy: „Budowa budek lęgowych dla ptaków gniazdujących w otulinie Wielkopolskiego Parku Narodowego – zajęcia z techniki z elementami ekologii i ornitologii w klasie I gimnazjum specjalnego”, skłoniły mnie względy zarówno osobiste, jak i zawodowe. Od lat obserwuję życie i gniazdowanie ptaków. Robię to po amatorsku, bez profesjonalnego sprzętu, czy pasjonackich ambicji. Sprawia mi przyjemność odnotowywanie obecności tych samych i nowych ptaków w ogrodzie przydomowym, poznawanie ich zwyczajów, odróżnianie wydawanych przez nie dźwięków. Obserwuje losy ptasich „rodów”, wylęg młodych, ich dorastanie, odlot z gniazd, i powrót wiosną. Taka obserwacja życia innych stworzeń jest nauka samą w sobie, staram się więc opowiadać moim uczniom to, co sam zaobserwowałem i na powrót zainteresować ich tym, co kiedyś (w „epoce przed technokratycznej”), było powszechnie dostrzegane przez dzieci i młodzież.
Oprócz osobistych pobudek, do wyboru tego tematu skłoniło mnie przekonanie, ze uczniowie na lekcjach techniki powinni wykonywać, takie przedmioty, czy poznawać takie zagadnienia, które będą im towarzyszyły w dalszym życiu. Niech to będą rzeczy i tematy przydatne, takie, które raz zrobiwszy, da się wykonać później samemu. Wybór tej właśnie pracy technicznej - budki lęgowej, pokazuje równocześnie przez swoją korelację z przyrodą, ochroną środowiska, ornitologią, optyką, że wszystko jest ze sobą powiązane, wynika z jednego, bez względu na to, jak człowiek podzielił i nazwał świat. Z punktu widzenia nauczyciela techniki, realizacja tego właśnie tematu pozwoli na to, by uczeń przeszedł drogę od dostrzeżenia problemu, przez poszukiwanie sposobów jego rozwiązań, do rozwiązania go. W tym jednym procesie zetknie się z różnymi aspektami świata techniki:
• budową urządzeń optycznych – lornetka, aparat fotograficzny,
• wykorzystaniem komputera i Internetu do zdobycia wiadomości o ptakach, ich zwyczajach i lęgach,
• warsztatem i narzędziami stolarskimi,
• dokumentacją techniczną,
• z zasadami BHP i P-Poż,
• z technikami stolarskimi,
• ze środkami konserwującymi,
• z zasadami montażu
Końcowym etapem pracy będzie samodzielnie wykonana budka lęgowa, która zgodnie z zasadą celowości, będzie zawieszona na drzewie w WPN.
4. Pojęcia podstawowe dla obranego tematu.
W wybranym temacie pracy - „Budowa budek lęgowych dla ptaków gniazdujących w otulinie Wielkopolskiego Parku Narodowego”, wystąpi szereg pojęć związanych z różnymi dziedzinami nauk: techniką, optyką, przyrodą i ochroną środowiska. Poniżej, w ujęciu tabelarycznym przedstawię zarówno pojęcia, jak i wiadomości oraz umiejętności, które z nich wynikają.

Technika Wiadomości, umiejętności
• materiałoznawstwo
• rozpoznawanie podstawowych właściwości i zastosowania drewna
• technologia i konstrukcja
• opanowanie umiejętności technologicznych i konstrukcyjnych: pomiar, trasowanie, przerzynanie, struganie, obróbka, wiercenie, połączenia i złącza, wykończanie wyrobu, oszczędność materiału i czasu

• racjonalizacja
• oryginalność rozwiązania technicznego
• ergonomia
• dostosowanie miejsca pracy do cech psychofizycznych człowieka
• dokumentacja techniczna
• właściwe korzystanie z dokumentacji technicznej; rozpoznawanie i stosowanie znaków graficznych, oznaczeń wymiarów, uproszczeń rysunkowych,

• dokumentacja technologiczna
• Rozpoznawanie i stosowanie materiałów, elementów oraz złączy występujących w konstrukcjach wyrobów stolarskich,
• rozróżnianie cech i właściwości materiałów do konserwacji drewna
• rozróżnianie narzędzi i maszyn do obróbki drewna,
• rozpoznawanie wad drewna oraz wskazywanie ich wpływu na jakość wyrobów stolarskich,
• dobieranie rodzaju klejów oraz materiałów lakierniczych i wykończeniowych na podstawie właściwości i cech podawanych przez producenta;
• obliczanie ilości materiałów podstawowych oraz wykończeniowych (tarcica, tworzywa drzewne, roztwory klejowe, materiały konserwujące) do wykonania wyrobów stolarskich,
• sporządzanie kalkulacji kosztów związanych z wykonaniem określonego wyrobu stolarskiego.
• BHP
• ochrony przeciwpożarowej
• ochrony środowiska,
• wskazywanie skutków niewłaściwej obsługi maszyn, narzędzi i innych urządzeń używanych w stolarstwie oraz niestosowania właściwych zabezpieczeń;
• wskazywanie skutków niewłaściwej obsługi maszyn, narzędzi i innych urządzeń używanych w stolarstwie oraz niestosowania właściwych zabezpieczeń,

Optyka Wiadomości, umiejętności
• optyka
• określenie pojęcia- Optyka to (także) dział techniki badający światło i jego zastosowania w technice.
• zwierciadła
• określenie pojęcia- to element układów optycznych wykorzystujący zjawisko odbicia światła.
Zwierciadła znalazły zastosowanie w:
-teleskopach optycznych
-reflektorach
• soczewki
• określenie pojęcia-soczewkami nazywamy ciało przezroczyste ograniczone dwiema powierzchniami kulistymi (wypukłymi lub wklęsłymi) lub jedną powierzchnią kulistą, a jedną płaską.
• rozpoznawanie i nazywanie rodzajów soczewek
• aparat fotograficzny
• znajomość budowy (obiektyw, migawka, przysłona, celownik), oraz działania
• lornetka pryzmatyczna
• znajomość budowy (lunety, okular, obiektyw, pryzmaty), oraz działania

Przyroda Wiadomości, umiejętności
• grupy ptaków
• zapoznanie się z podziałem systematycznym ptaków, gatunkami, nazwami, wyglądem
• rozmnażanie i rozród ptaków
• omówienie zalotów ptaków,

• poznanie budowy ptasiego jaja,
• budki lęgowe dla ptaków
• zbudowanie budki dla ptaków odpowiedniego typu,

Ochrona przyrody Wiadomości, umiejętności
• organy i organizacje działające na rzecz ochrony przyrody w Polsce i na świecie
• Ministerstwo Środowiska i Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska, PTOP Salamandra, PTTK, Towarzystwo Opieki Nad Zwierzętami

• ptaki prawnie chronione
• Polska Czerwona Księga Zwierząt
• Rozpoznawanie i nazywanie gatunków ptactwa chronionego
• formy ochrony przyrody
• nazywanie i znajomość obszarów ochrony ścisłej, reintrodukcji zwierząt i roślin, gospodarki wodnej, ochrony krajobrazu.

Rozdział I
5. Wykorzystanie urządzeń technicznych do obserwacji natury.
Obserwacja ptaków w terenie jest zajęciem wymagającym wiedzy na temat wyglądu i zwyczajów ptasich, znajomości terenu oraz wyposażenia w niezbędne oprzyrządowanie w postaci lornetek i aparatu fotograficznego zaopatrzonego w teleobiektyw i statyw. W rozdziale tym zamieszczam scenariusz lekcji poświecony budowie, działaniu i wykorzystaniu lornetki i aparatu fotograficznego do obserwacji ptaków, a także „szkic” wycieczki do WPN i Muzeum Przyrodniczego w Jeziorach, gdzie uczniowie poznają i poobserwują gatunki ptactwa żyjącego na naszym terenie.
6. Scenariusz lekcji: Budowa, działanie i wykorzystanie lornetki i aparatu fotograficznego.
Temat : „Jak są zbudowane i jak działają lornetka i aparat fotograficzny?”
Cele ogólne:
1. Zapoznanie z budową lornetki i aparatu fotograficznego.
2. Korzystanie z lornetki i aparatu fotograficznego
3. Dbałość o przyrządy optyczne i fotograficzne
4. Wyrabianie poczucia odpowiedzialności za powierzony sprzęt.
Cele szczegółowe - Uczeń potrafi:
1. Nazwać i wskazać części składowe lornetki i aparatu fotograficznego.
2. Posługiwać się lornetką i aparatem fotograficznym.
3. Zabezpieczać i przechowywać sprzęt optyczny i fotograficzny.
Metody pracy: pogadanka, pokaz, ćwiczenia, obserwacja.
Formy pracy: praca zbiorowa, praca indywidualna.
Środki dydaktyczne: lornetka, aparaty fotograficzne, schematy budowy,
plansze
Czas jednostki metodycznej: 2 x 45 minut.
Szczegółowy plan lekcji:
Lp. Zakres i czas realizacji Czynności nauczyciela.
1 Działania organizacyjne
5 minut Sprawdzenie listy obecności.
Podanie tematu.
2 Wprowadzenie do lekcji -
5 minut Rozpoczyna pogadanką na temat wynalazków ułatwiających oglądanie świata z bliska i daleka. Demonstruje różne przyrządy optyczne: szkło powiększające, luneta, teleskop, lornetki-przyniesione przez nauczyciela i uczniów.
3 Wprowadzenie do nowych zagadnień
15 minut Nauczyciel wraz z uczniami wybierają taki typ lornetki, który nadaje się do obserwacji ptactwa w naturze. Pokazuje uczniom lornetkę. Demontuje ją, w oparciu o planszę ze schematem lornetki, omawia poszczególne elementy z których jest zbudowana: obiektyw, pryzmaty, okular. Na podstawie rysunku (załącznik nr 1), omawia działanie lornetki.
Omawia parametry lornetki:
- powiększenie,
- średnica obiektywu,
- odstęp źrenicy wyjściowej,
- pole widzenia
4 Utrwalenie wiadomości i umiejętności
15 minut Inicjuje doświadczenie z użyciem lornetek różnego typu podczas którego, uczniowie oceniają stopień powiększenia i przybliżenia obserwowanego obrazu, oraz uczą się korzystania z lornetki. Ta część zajęć odbywa się na terenie boiska lub na pobliskim skwerze.
5 Podsumowanie pracy, ocena pracy uczniów. Zadanie pracy domowej
5minut Uzgadnia wraz z uczniami, które z używanych lornetek posłużą uczniom do obserwacji ptactwa podczas szkolnej wycieczki, do WPN- mała, lekka lornetka, powiększająca 7-10-cio krotnie. Zadaje pracę domową
Szczegółowy plan lekcji:
Lp. Zakres i czas realizacji Czynności nauczyciela
1 Działania organizacyjne 5 minut Sprawdzenie listy obecności. Podanie tematu.
2 Wprowadzenie do lekcji - 10 minut Rozpoczyna pogadanką na temat wynalazku służącego do chwilowego i trwałego rejestrowania wyglądu rzeczy, ludzi, świata: „Camera obscura’, aparat Daguerre‘a, aparat analogowy, aparat cyfrowy.
Demonstruje plansze z ilustracjami i modele aparatów fotograficznych różnego typu, przyniesione przez nauczyciela i uczniów.
3 Wprowadzenie do nowych zagadnień 15 minut Przedstawia podstawowe wiadomości o soczewkach, jako najistotniejszym elemencie aparatu tradycyjnego. Rozdaje uczniom soczewki i ekrany. N i U ustawiają ekrany równolegle do okien i próbują przy pomocy soczewek uzyskać obrazy firanki lub budynku na ekranach (zał. nr 2)
Zapoznaje uczniów z podstawowymi elementami aparatu fotograficznego analogowego: soczewka i ekran ( w aparacie fotograficznym ekranem jest błona światłoczuła),obiektyw, przysłona, migawka, lusterko, pryzmat, celownik, układ pomiaru światła, układ ustawiania ostrości (autofokus).
Prezentuje uczniom aparat cyfrowy , zapoznaje z jego budową (soczewki, obiektyw, układ scalony, układ pomiaru światła, czyli wyznaczania ekspozycji, układ ustawiania ostrości, czyli autofokus , karta pamięci, ) i działaniem.
4 Utrwalenie wiadomości i umiejętności
15 minut Podsumowanie pracy, ocena pracy uczniów. Uczniowie wykonują zdjęcia przyrodnicze pod kierunkiem nauczyciela, następnie przesyłają gotowe obrazy do komputera i drukują je w odpowiednim formacie.

Zadanie domowe: przygotowanie karty pracy, która posłuży U. do notowania obserwacji i spostrzeżeń z wycieczki. Uwzględnienie w niej rodzaju i parametrów sprzętu używanego do obserwacji ptactwa.
7. Scenariusz lekcji: Ptactwo gniazdujące na terenie Wielkopolskiego Parku Narodowego i w jego otulinie - wycieczka przyrodoznawcza.
Cele ogólne:
1. Zapoznanie z rodzajami i gatunkami ptactwa gniazdującego na terenie WPN i w jego otulinie.
2. Poznanie zwyczajów i miejsc lęgowych poszczególnych gatunków ptaków.
3. Zwiedzenie Muzeum Przyrodniczego w Jeziorach.
4. Poznanie wybranych szlaków na terenie WPN.
Cele szczegółowe - Uczeń potrafi:
1. Nazwać i wskazać występujące na terenie WPN i otuliny ptaki.
2. Opowiedzieć o miejscach lęgowych danego ptactwa.
3. Posługiwać się lornetką i aparatem fotograficznym podczas obserwacji ptaków występujących w środowisku naturalnym.
4. Zachowywać się na terenie WPN zgodnie z regulaminem zachowania w miejscach chronionych.
Metody pracy: rozmowa kierowana, pokaz, obserwacja.
Formy pracy: wycieczka, indywidualna obserwacja.
Środki dydaktyczne: eksponaty przyrodnicze w Muzeum Przyrodniczym, lornetki, aparaty fotograficzne, atlasy ptaków.
Czas jednostki metodycznej: 2 x 45 minut, realizacja na lekcji przyrody.
Trasa wycieczki: Szkoła – Muzeum Przyrodnicze w Jeziorach – teren WPN.
Osoby prowadzące: nauczyciel techniki, biologii, leśnik.

Rozdział II
8. W świecie materiałów i narzędzi.
Uczniowie posiadają już wiedzę na temat rodzajów ptactwa występującego na naszym terenie oraz jego zwyczajów lęgowych. Wiedzę tę zdobyli zwiedzając wystawę poświęconą florze i faunie WPN, a także podczas obserwacji w terenie, przy wykorzystaniu sprzętu technicznego: lornetek i aparatów fotograficznych. Nadszedł czas, by zapoznać uczniów z materiałami i narzędziami stolarskimi, które posłużą im do zbudowania budek lęgowych.
9. Scenariusz lekcji: Poznajemy materiały i narzędzia stolarskie - szkolny warsztat pracy służący do budowy budek lęgowych.
Cele ogólne:
1. Zapoznanie z zasadami BHP i P-POŻ, obowiązującymi podczas lekcji techniki.
2. Poznanie podstawowych materiałów stolarskich wykorzystywanych w stolarstwie.
3. Poznanie i obsługa narzędzi stolarskich potrzebnych do budowy budek lęgowych.
4. Przygotowanie stanowisk pracy – skompletowanie i wyposażenie stanowisk w niezbędne narzędzia i materiały.
Cele szczegółowe - Uczeń potrafi:
1. Zna i stosuje zasady BHP i P-POŻ,
2. Potrafi nazwać i rozpoznać gatunki drewna, a także podać ich właściwości,
3. Umie wskazać i nazwać narzędzia do obróbki drewna, a także posługiwać się nimi w skuteczny i bezpieczny sposób,
4. Zna etapy pracy prowadzące do wytworzenia budki lęgowej danego typu.
Metody pracy: pokaz, obserwacja, działania praktyczne.
Formy pracy: praca indywidualna, grupowa.
Środki dydaktyczne: materiały: deski sosnowe, wkręty, gwoździe, drut, środki konserwujące, narzędzia do pomiaru, rżnięcia, piłowania, wiercenia, dłutowania i do innych operacji.
Czas jednostki metodycznej: 4 x 45 minut.
Szczegółowy plan lekcji
Lp. Zakres i czas realizacji Czynności nauczyciela
1 Działania organizacyjne. 5 minut Sprawdzenie listy obecności. Podanie tematu.
2 Wprowadzenie do lekcji - 15 minut Zapoznaje uczniów z zasadami BHP i P-POŻ, obowiązującymi na zajęciach..Tłumaczy główny cel lekcji – stworzenie szkolnego warsztatu pracy służącego do budowy budek lęgowych.
3 Wprowadzenie do nowych zagadnień 90 minut
45 minut
Poznanie podstawowych materiałów wykorzystywanych w stolarstwie ich właściwości, sposobów obróbki, zastosowania do wyrobów stolarskich.
Demonstracja materiałów – próbki drewna.
Omówienie i pokazanie podstawowych zalet i wad drewna wpływających na dany wyrób.
Poznanie i omówienie narzędzi do obróbki drewna – grupy narzędzi służących do danego celu: pomiaru i trasowania, rżnięcia, piłowania, wiercenia, dłutowania i do innych operacji.
Demonstracja celowego i bezpiecznego posługiwania się narzędziami, ćwiczenia w używaniu narzędzi.

Poznanie etapów pracy prowadzących do wykonania budki lęgowej:
Sporządzenie listy potrzebnych materiałów, wykonanie kosztorysu.
Wyjście do specjalistycznego sklepu w celu zakupienia materiałów.

4 Utrwalenie wiadomości i umiejętności
25 minut
Podsumowanie pracy, ocena pracy uczniów Uczniowie organizują warsztat pracy: przygotowują poszczególne stanowiska służące do wykonania danego etapu pracy, dobierają narzędzia i materiały potrzebne do danego etapu.

Zadanie domowe: przygotowanie według podanego wzoru karty pracy, która posłuży U. do odnotowania danego etapu pracy i uwag nauczyciela, dotyczących jakości jej wykonania (zał. nr 3).

10. Scenariusz lekcji: Wykonanie budek lęgowych dla ptactwa różnych gatunków.
Cele ogólne:
1. Zapoznanie z zasadami BHP i P-POŻ, obowiązującymi podczas lekcji techniki.
2. Poznanie podstawowych materiałów stolarskich wykorzystywanych w stolarstwie.
3. Poznanie i obsługa narzędzi stolarskich potrzebnych do budowy budek lęgowych.
4. Przygotowanie stanowisk pracy – skompletowanie i wyposażenie
stanowisk w niezbędne narzędzia i materiały.
Cele szczegółowe - Uczeń potrafi:
1. Zna i stosuje zasady BHP i P-POŻ,
2. Potrafi nazwać i rozpoznać gatunki drewna, a także podać ich właściwości,
3. Umie wskazać i nazwać narzędzia do obróbki drewna, a także posługiwać się nimi w skuteczny i bezpieczny sposób,
4. Zna etapy pracy prowadzące do wytworzenia budki lęgowej danego typu.
Metody pracy: działania praktyczne
Formy pracy: praca indywidualna,
Środki dydaktyczne: materiały - deski sosnowe, wkręty, gwoździe, drut, środki konserwujące, narzędzia do pomiaru, rżnięcia, piłowania, wiercenia, dłutowania i do innych operacji.
Czas jednostki metodycznej: 4 x 45 minut.
Szczegółowy plan lekcji
Lp. Zakres i czas realizacji Czynności nauczyciela
1 Działania organizacyjne
5 minut Sprawdzenie listy obecności.
Podanie tematu.
2 Wprowadzenie do lekcji - 20 minut Zapoznaje uczniów z zasadami BHP i P-POŻ, obowiązującymi na zajęciach.. Tłumaczy główny cel lekcji – budowa budek lęgowych.

3 Wprowadzenie do nowych zagadnień 120 minut

Poznanie różnych typów budek lęgowych, wybór trzech modeli budek dla wybranych gatunków ptactwa.
Wykonanie rysunku technicznego budki.
Wymiarowanie.
Trasowanie poszczególnych elementów na materiale właściwym.
Cięcie elementów drewnianych zgodnie z naniesionym trasem.
Pomiar wyciętych elementów, eliminacja błędów poprzez piłowanie i szlifowanie.
Wiercenie otworów montażowych.
Łączenie elementów w całość.
Bejcowanie i konserwacja wykonanej budki lęgowej.
Ocenianie przez nauczyciela poszczególnych etapów pracy ucznia w kartach pracy.

4 Utrwalenie wiadomości i umiejętności.

35 minut
Podsumowanie pracy, ocena pracy uczniów. Omówienie poszczególnych etapów pracy i ich wykonania przez uczniów.
Uporządkowanie stanowisk pracy.

Ocena końcowa wykonanych budek lęgowych.
Zadanie pracy domowej: przygotowanie koncepcji szkolnej wystawy budek lęgowych.


Rozdział III
11. Jak i po co powstają budki lęgowe?
W celu podsumowania projektu, jakim jest wytworzenie przez uczniów budek lęgowych przeznaczonych dla ptactwa gniazdującego w otulinie WPN i utrwalenia poszczególnych etapów tej pracy, nauczyciel razem z uczniami planuje organizację szkolnej wystawy budek lęgowych. Wystawa urządzona będzie w świetlicy szkoły według wspólnie wybranej przez nauczyciela i uczniów koncepcji. Zobrazuje ona sposób budowy budek lęgowych (aspekt techniczny), a także rozpropaguje wśród uczniów ideę ochrony przyrody (aspekt ekologiczny i wychowawczy).
12. Szkolna wystawa budek lęgowych: Od deseczki, do budeczki - ewaluacja projektu.
Cele ogólne:
1. Zapoznanie z etapami budowy budek lęgowych.
3. Przedstawienie różnych typów budek lęgowych.
4. Dostarczenie informacji o ptactwie gniazdującym miedzy innymi
w tego typu budkach lęgowych (wygląd, odgłosy, zwyczaje).
5. Propagowanie ochrony ptactwa, przedstawienie argumentów
przemawiających za ochroną przyrody.

13. Scenariusz lekcji: Szlakiem ptasich lęgowisk - wycieczka do WPN w celu rozmieszczenia budek lęgowych
Cele ogólne:
1. Rozmieszczenie budek lęgowych na terenie WPN.
2. Poznanie miejsc lęgowych charakterystycznych dla danego typu ptactwa,
3. Rozbudzenie pozytywnych emocji związanych z ochroną ptactwa i przyrody.
Cele szczegółowe - Uczeń potrafi:
1. Nazwać i wskazać występujące na terenie WPN i otuliny ptaki.
2. Opowiedzieć o miejscach lęgowych danego ptactwa.
3. Zachowywać się na terenie WPN zgodnie z regulaminem zachowania w miejscach chronionych.
Metody pracy: rozmowa kierowana, obserwacja, praktyczne działanie .
Formy pracy: wycieczka, indywidualna obserwacja, wieszanie budek lęgowych
Środki dydaktyczne: budki lęgowe, aparat fotograficzny, lornetki.
Czas jednostki metodycznej: 2 x 45 minut, realizacja na lekcji przyrody.
Trasa wycieczki: Szkoła – teren WPN.
Osoby prowadzące: nauczyciel biologii, leśnik, nauczyciel techniki.

Podsumowanie:
14. Rekapitulacja projektu.
Realizacja tematu „Technika w służbie ekologii – zajęcia z techniki w klasie I gimnazjum specjalnego”, pozwoli na to, by uczeń przeszedł drogę od dostrzeżenia problemu, jakim jest konieczność ochrony przyrody w dzisiejszym stechnicyzowanym świecie, przez poszukiwanie sposobów jego rozwiązań - wykorzystanie techniki w służbie ekologii, do rozwiązania go - profesjonalne wykonanie budek lęgowych dla wybranych gatunków ptactwa. W tym jednym procesie uczeń zetknie się z różnymi aspektami świata techniki:
• budową urządzeń optycznych – lornetka, aparat fotograficzny,
• wykorzystaniem komputera i Internetu do zdobycia wiadomości o ptakach, ich zwyczajach i lęgach,
• warsztatem i narzędziami stolarskimi,
• dokumentacją techniczną,
• z zasadami BHP i P-Poż,
• z technikami stolarskimi,
• ze środkami konserwującymi,
• z zasadami montażu.
Końcowym etapem pracy będzie samodzielnie wykonana budka lęgowa, która zgodnie z zasadą celowości, zostanie zawieszona na drzewie /w Wielkopolskim Parku Narodowym.
15. Korzyści wynikające z realizacji projektu.
W wyniku realizacji projektu „Technika w służbie ekologii – zajęcia z techniki w klasie I gimnazjum specjalnego”, uczeń nabędzie wiele wiadomości i umiejętności. Wymieniając je w kolejności chronologicznej będzie to:
• nazywanie i wskazywanie części składowych lornetki i aparatu fotograficznego,
• posługiwanie się lornetką i aparatem fotograficznym,
• zabezpieczanie i przechowywanie sprzętu optycznego,
• wybór odpowiedniego sprzętu do obserwacji i dokumentacji,
• nazwanie i wskazywanie ptactwa występującego na terenie WPN i w jego otulinie,
• opowiadanie o miejscach lęgowych danego ptactwa,
• posługiwanie się lornetką i aparatem fotograficznym podczas obserwacji ptaków występujących w środowisku naturalnym,
• odpowiednie zachowywanie się na terenie WPN, zgodne z regulaminem zachowania w miejscach chronionych,
• nazywanie i rozpoznawanie gatunków drewna, a także podawanie ich właściwości i możliwości wykorzystania,
• wskazywanie i nazywanie narzędzi do obróbki drewna, a także posługiwanie się nimi w skuteczny i bezpieczny sposób,
• znajomość i stosowanie zasad BHP i P-POŻ,
• znajomość etapów pracy prowadzących do wytworzenia budki lęgowej danego typu,
• budowanie budki lęgowej danego typu.
Oprócz korzyści widocznych, mają szansę wystąpić również efekty w zakresie ukształtowania u ucznia pożądanych postaw, takich jak:
• potrzeba ochrony zasobów przyrodniczych,
• chęć niesienia innym pomocy,
• umiejętność podjęcia działań grupowych skierowanych na wspólny, pożyteczny cel.
16. Ograniczenia związane z realizacją projektu.
Niewątpliwym ograniczeniem związanym z realizacją projektu „Technika w służbie ekologii – zajęcia z techniki w klasie I gimnazjum specjalnego”, jest konieczność działania w oddalonych od siebie jednostkach lekcyjnych- dwa razy po dwie godziny zajęć z techniki tygodniowo. Jeszcze jednym ograniczeniem może być realizacja części działań towarzyszącym właściwym działaniom z techniki, na lekcjach biologii, chociaż z drugiej strony korelacja między przedmiotowa jest istotą każdego projektu.
17. Refleksja na temat projektu - znaczenie kształcenia ogólnotechnicznego we wszechstronnym rozwoju dziecka.
Współczesna nauka określa wartość pracy ręcznej w następujący sposób:
Według T. Nowickiego;
Działanie ma wiele wartości poznawczych wpływających na rozwój umiejętności praktycznych oraz stymulujących rozwój umiejętności umysłowych. Działanie jako droga poznania może spełniać dwie funkcje. W swej funkcji pierwszej służy gromadzeniu faktów, zaznajamianiu ze zjawiskami. Działanie na przedmioty za pomocą narzędzi jak np. w pracy ręcznej, powoduje bliskie, bezpośrednie i wszechstronne zetknięcie z narzędziem i surowcem, a więc po pierwsze - poznanie bezpośrednie właściwości rozmaitych materiałów, jak ciągliwość, sprężystość, łupliwość ich powierzchni, po drugie - poznanie właściwości konstrukcyjnych narzędzi, ich kształtu, formy, ciężaru, po trzecie- możliwości wykonawczych własnego ciała.

Według Konstantego Lecha;
Praca ręczna wywołuje - po pierwsze - sumaryczną działalność kory, pobudza i wiąże w jednolitą całość wszystkie czynności ośrodków nerwowych i innych. Po drugie -daje ujście naturalnej aktywności dziecka, potrzebie ruchu rozwijającego się organizmu, potrzebie działania i poznawania. Przy wykonywaniu pracy ręcznej występuje - po trzecie - różnorodność procesów nerwowych i związana z tym duża aktywność całej kory mózgowej.
Według J. Piageta i S. Szumana;
Rozwijając przez odpowiednie czynności sprawność manualną dziecka uwalnia się je od zachowań związanych z brakiem doświadczenie, umacnia wiarę we własne siły, czyni się je bardziej niezależnymi. Ma to wpływ na dalsze nauczanie.
Praca jest źródłem bardzo cennego doświadczenia: szacowania wartości tego, co jest dziełem własnych rąk, oczu, własnej inteligencji i wyobraźni. Wreszcie przez czynności manualne dziecko wkracza w świat pracy i przekształcania materii: uczy się tworzyć, konstruować, produkować.
Dziecko wyodrębnia przedmioty, ich części - musi je odpowiednio nazwać. Wzbogaca w ten sposób swoje słownictwo oraz zakres opanowanych pojęć.
Ważną rolę pełni praca-technika w kształtowaniu ruchów roboczych poprzez skłonność dziecka do naśladowania. Nie wolno dopuścić do oglądania złego przykładu posługiwania się narzędziem i wadliwej postawy przy pracy.
Odgrywa ważną rolę w kształtowaniu ruchów nowych u dziecka służących do wyrabiania pożądanych ruchów roboczych.
Poprawia kondycję ruchów polegającą na współdziałaniu całego organizmu, a zwłaszcza systemu nerwowego. Pozwala to na wykonanie złożonych aktów roboczych.
Działanie wyrabia nawyki ruchowe. Nowo ukształtowane ruchy robocze wymagają utrwalenia i przekształcenia w nawyki ruchowe, aby można było posługiwać się nimi przy osłabionej kontroli świadomości działającego.
Praca-technika wpływa na rozwój fizyczny dziecka. Podczas procesu wzrastania, różnicowania się i dojrzewania organizmu kościec dziecka jest miękki i plastyczny. Zła postawa i wykonywanie czynności nieodpowiednimi narzędziami może mieć ujemny wpływ na dalszy jego rozwój.
Powoduje rozwój motoryki dziecka. Umiejętne organizowanie działalności praktycznej powoduje nie tylko wzrost sprawności manualnej, ale także intensywny przebieg procesów fizjologicznych, niezbędnych do wzrostu masy i siły mięśni. Przy włączeniu mięśni do pracy następuje intensywniejsza przemiana materii i wzrost wpływu troficznego układu nerwowego na cały organizm. Dzięki temu wzrasta we krwi ilość hemoglobiny koniecznej do dotleniania mięśni. W konsekwencji prowadzi do wzrostu masy i siły mięśni, przyśpieszenia procesu kształtowania i doskonalenia się zręczności i precyzji ruchów oraz koordynacji.
Wpływa na rozwój psychiczny dziecka. Pomaga w pokonywaniu trudności w ujmowaniu związków logicznych, zwłaszcza przyczynowo-skutkowych i czasowych przez naoczną ich obserwację. Kształtuje się ich wola, umiejętność przeżywania sukcesów i niepowodzeń związanych z pracą.
Nadaje dziecku dojrzałość techniczną. Widoczne jest to na podstawie testów w klasie przedszkolnej pierwszej i drugiej. Zwiększa się dokładność, zmniejsza liczba ruchów roboczych, maleje czas wykonania. Wzrasta wyobraźnia przestrzenna dziecka oraz sprawność techniczna.
Umiejętności oparte na zdobywanej wiedzy w zakresie pracy -techniki, związane z bezpośrednim działaniem, powinny wpływać na kształtowanie u uczniów postaw wartościowych społecznie przejawiających się w:
• aktywnej postawie wobec sytuacji wymagających czynnego włączania się,
• szacunku dla pracy i techniki, rozumienia ich wartości, rozwoju i znaczenia dla każdego człowieka i społeczeństwa,
• w myśleniu kategoriami ochrony naturalnego środowiska człowieka,
• potrzebie szanowania mienia społecznego,
• twórczej inicjatywie, pozytywnej postawie wobec własnej pracy i poczuciu odpowiedzialności za jej wykonanie oraz docenianiu pracy innych,
• poszanowaniu pracy ludzi różnych zawodów.

Bibliografia.
Powyższa praca została napisana w oparciu o następującą literaturę:
1. Witold Brocker, Zenon Jaszczur, Józef Kuś „Praca-technika. Podręcznik dla nauczyciela szkoły specjalnej”, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne Warszawa 1986r.,
2. Waldemar Czyżewski „Technika i wychowanie komunikacyjne dla gimnazjum”, Nowa Era, Warszawa 1999r.,
3. Lionel Bender „Wynalazki”, Arkady, Warszawa 1995r.,
4. „Jak to działa. Pierwsza biblioteka wiedzy”, Arti Centrum, Białystok 2006r.,
5. „Komputery, roboty, mechanizmy. Pytania, odpowiedzi”, Kleks, Bielsko Biała 1995r.,
6. „Wielka encyklopedia dla dzieci”, Muza S.A., Warszawa 1993r.,
7. „Encyklopedia naukowa dla dzieci i młodzieży”, Muza S.A., Warszawa 1991r.,
8. Józef Mrożkiewicz „Kształcenie ogólnotechniczne w nauczaniu początkowym”, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne Warszawa 1986r.,
9. H. Pochanke (red.) „Dydaktyka techniki”, PWN Warszawa 1985r.,

Załączniki
Załącznik nr 1. Działanie lornetki,
Załącznik nr 2. Obraz rzeczywisty, pomniejszony, odwrócony,
Załącznik nr 3. Karta pracy ucznia.

Załącznik nr 1. Działanie lornetki
Załącznik nr 2. Obraz rzeczywisty, pomniejszony, odwrócony.
Załącznik nr 3. Karta pracy ucznia.

Zadanie Etap pracy Ocena Uwagi
1. Rysunek techniczny
2. Wymiarowanie
3. Trasowanie
4. Przycinanie
5. Obróbka detali
6. Wiercenie
7. Montaż
8. Wykończenie przed konserwacją
9. Konserwacja