Czas wolny młodzieży - referat WDN

Czas wolny młodzieży

Czas wolny- jest to czas do dyspozycji jednostki po wykonaniu przez nią zadań obowiązkowych: pracy, nauki obowiązkowej w szkole i domu, oraz niezbędnych zajęć domowych.
Czas wolny jest wykorzystywany do regeneracji sił fizycznych i psychicznych, rozrywki, działalności o charakterze dobrowolnym i bezinteresownym, rozwój zainteresowań. Tak więc można powiedzieć, że czas wolny ma dwie główne funkcje: rekreacyjną (wypoczynek i rozrywka) i rozwojową (służącą rozwojowi osobowości). Wypoczynek ma na celu wyrównanie w organizmie strat spowodowanych wysiłkiem, odrodzenie sił psychicznych i fizycznych. Wypoczynek może być dwojakiego rodzaju: wypoczynek czynny i bierny. Wypoczynek czynny zakłada aktywność polegającą na zajęciach, które wymagają czynności odmiennych od tych, jakie wywołały zmęczenie: np. zajęcia ruchowe dla osoby zmęczonej wysiłkiem fizycznym. Wypoczynek bierny polega na bezczynności, np. wygodne siedzenie, leżenie. Tego rodzaju wypoczynek jest konieczny, lecz stosuje się go przez krótki okres czasu, jak np. sen, który dokonuje odnowy w układzie nerwowym. Istnieją różne formy spędzania czasu: czytanie gazet i czasopism, oglądanie TV, słuchanie muzyki i muzykowanie, udział w zajęciach kulturalnych, spotkania, wizyty, zabawy w gronie przyjaciół, uprawianie sportu, rozmowy, praca i działalność społeczna, uczestnictwo w zajęciach kół zainteresowań.
Dzięki swojej specyfice, czas wolny może przynosić młodzieży liczne korzyści, takie jak udział w życiu społecznym, rozwój uczuć moralnych, charakteru i woli, prowadzenie zdrowego trybu życia, wyrabianie odpowiednich nawyków. Jednak, jak pokazują badania, młodzież nie umie w należyty sposób zagospodarować swego wolnego czasu. Około 70% młodzieży w wieku gimnazjalnym ogląda TV w czasie wolnym (dane z 2000r.), 27% wałęsa się po swojej miejscowości i spożywa alkohol, prawie 40% używa komputera, ale tylko 5% nie po to by grać na grach komputerowych. Z tego powodu wprowadzono pojecie „szkodliwości czasu wolnego”, gdyż poprzez nieprawidłowe jego wykorzystanie młodzież popada w nałogi i konflikty z prawem. Szkodliwy jest także wpływ mass mediów i kreowanych przez nich postaw i wzorców. Dlatego tak ważne to, aby zainteresować się czasem wolnym młodzieży, gdyż jest to jeden z bardzo ważnych obszarów życia człowieka, w którym zachodzą rozmaite procesy edukacyjne.
Jednostka funkcjonująca w społeczeństwie podlega ciągłemu procesowi socjalizacji. Uczy się nowych ról i związanych z nimi obowiązujących wzorów zachowań. Pełniona rola może być modyfikowana przez jednostkę i otoczenie, w którym funkcjonuje: rodzinę, grupy rówieśnicze, a także instytucje, które mają niezaprzeczalny wpływ na kształtowanie wzorów zachowań w tym również style spędzania wolnego czasu.
Czas wolny ułatwia dziecku współdziałanie z innymi, proces jego uspołeczniania, uczenia się ról w zespole, wspólnej zabawy, rozwijania zainteresowań, wypoczynku. Powinien również sprzyjać zdrowiu i rozwojowi intelektualnemu z uwzględnieniem wypoczynku jako zasobu pozwalającego ekonomicznie wykorzystać energię. Dodatkowo różnorodne zajęcia grupowe w czasie wolnym sprzyjają wytwarzaniu się takich cech jak koleżeństwo, uprzejmość, serdeczność. Ważne też jest w aspekcie psychologicznym, podobnie jak w ekonomicznym, żeby proporcjonalnie dobrać elementy intelektualno-naukowe, dostarczane przez szkołę oraz elementy wypoczynkowo-zabawowe funkcjonujące w zajęciach pozalekcyjnych i pozaszkolnych, które pozwolą na kształtowanie pełnej osobowości dzieci i młodzieży. Natomiast w aspekcie higieniczno-zdrowotnym czas wolny jest niezbędnym zabezpieczeniem jednostki przed nadmiernym obciążeniem obowiązkami szkolnymi, a także spełnia rolę profilaktyczną w zakresie ochrony zdrowia dzieci i młodzieży. Głównymi walorami są odprężenie psychofizyczne organizmu od wysiłku intelektualnego, stresu, hałasu; oraz pozytywny wpływ na samopoczucie. Niezbędnym czynnikiem jest także właściwe odżywianie. Aspekt pedagogiczny wolnego czasu realizowany jest przez umożliwienie jednostce przejmowania i rozwijania inicjatywy, przejawiania aktywności, nabywania umiejętności zorganizowania sobie zajęć pozaszkolnych, sprawdzenia swojej samodzielności. To również nabywanie umiejętności zarządzania tym czasem, co z kolei wpływa na właściwe kształtowanie jego funkcji w zakres, których wchodzą: aktywizacja społeczna, wypoczynek, rozrywka i rozwój zainteresowań. Wszystkie te funkcje wzajemnie się uzupełniają, pozwalając jednocześnie na pełne, harmonijne wykorzystanie czasu wolnego dzieci i młodzieży.
Przed nowo organizowaną szkołą oprócz innych zadań, staje konieczność bardziej intensywnego włączenia się do rozwiązywania problemów czasu wolnego dziecka. Zadanie to tkwi w szerokiej funkcji wychowawczej szkoły. Ma ona wszechstronnie rozwijać osobowość ucznia, aby w życiu dorosłym był on zdolny do aktywnego uczestniczenia w wielu dziedzinach życia społecznego. Szkoła powinna przygotować uczniów do racjonalnego organizowania wypoczynku i rozrywki, jak i do umiejętnego wypełniania czasu wolnego działalnością kulturalną i społeczną. Na lekcjach, wykorzystując treści programowe, z powodzeniem można rozwijać zainteresowania uczniów, które mogą stać się podstawą pożytecznego wypełnienia czasu wolnego. Program nauczania stwarza też możliwość wyposażenia uczniów w podstawową wiedzę z zakresu zasad organizowania wypoczynku, rozrywki i działalności społecznej. Zajęcia pozalekcyjne są głównym sposobem wychowania do czasu wolnego, gdyż bezpośrednio organizują uczniom w różnych formach czas wolny. W toku pracy różnych kół zainteresowań i organizacji społecznych uczniowie nabywają nie tylko określone zainteresowania, ale w bezpośrednim działaniu umiejętności, nawyki a nawet przyzwyczajenia organizowania czasu wolnego. Przy realizowaniu swych zadań szkoła dysponuje wieloma różnymi środkami. Przede wszystkim należą do nich lekcje i eksponowane na nich treści programowe. Istotną grupę środków stanowią też różne ogniwa pracy pozalekcyjnej, takie jak: świetlica szkolna, samorząd uczniowski, organizacje młodzieżowe, kółka zainteresowań. We wszystkich tych ogniwach tkwią duże możliwości wychowania uczniów do czasu wolnego. Praca pozalekcyjna prowadzona w szkole ma poza tym ten walor, że oprócz tego, iż uczy należytego organizowania czasu wolnego, po prostu jest autentyczną i wartościową formą spędzania tego czasu przez młodzież szkolną.
W programie szkolnym nie ma osobnego przedmiotu zaznajamiającego uczniów z tym, co to jest czas wolny, jakie są walory i zasady jego należytego organizowania. Nie znaczy to jednak, że program nauczania pozbawiony jest tej tematyki. Różne elementy wiedzy o czasie wolnym zawarte są prawie we wszystkich programach przedmiotowych. Poza tym nauczyciele zobowiązani są do okolicznościowego realizowania tematów, nie wyznaczonych wprawdzie wyraźnie w programie nauczania, jednak wiążących się z nim pośrednio i mających duże znaczenie wychowawcze. Nie wszystkie przedmioty w jednakowym stopniu stwarzają te możliwości. Wychowanie fizyczne i przedmioty artystyczne powinny, ze względu na swoje walory rekreacyjne, spełniać szczególna rolę w rozwijaniu zainteresowań uczniów. Na niektórych lekcjach takich przedmiotów jak np.: biologia, geografia, język polski można omawiać różne aspekty czasu wolnego. W efekcie takiej działalności dydaktycznej uczniowie mogą wyrobić sobie pogląd na czas wolny, jego rolę w życiu człowieka i całego społeczeństwa.


Literatura:

Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku, tom I,
Dąbrowski Z., Czas wolny dzieci i młodzieży, PZWS Warszawa 1966,
Czas wolny dzieci i młodzieży w Polsce, pod red. K. Przecławskiego, WSiP Warszawa 1978,
Kargul J., O czasie wolnym młodzieży (w:) Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze, nr 6 (czerwiec) 2001,
Mazur J., Szkolny program profilaktyczny a inspirowanie do spędzania czasu wolnego,
Nowicki J., Organizacja czasu wolnego dzieci i młodzieży,