Poznajemy właściwości cieczy i gazów - konspekt lekcji

KONSPEKT LEKCJI PRZEPROWADZONEJ W KLASACH Va I Vb SP IM. PAPIEŻA JANA PAWŁA II W BEŁŻCU
data lekcji: 09.09.2012.
prowadzący: Ewa Marynicz - Głaz

Temat lekcji: Poznajemy właściwości cieczy i gazów.

1. ZAKRES TREŚCI:
-właściwości fizyczne cieczy i gazów:
*barwa,
*zapach,
*kształt,
*stan skupienia,
-budowa cząsteczkowa cieczy i gazów,
-siły oddziaływania międzycząsteczkowego i możliwości ruchu cząsteczek,
-inne właściwości cieczy:
• napięcie powierzchniowe,
• siły spójności,
-inne właściwości gazów:
• ściśliwość,
• rozprężliwość.

2. CELE LEKCJI:
CEL POZNAWCZY:,
-zapoznanie z budową i właściwościami cieczy oraz gazów,
-poznanie różnic między budową cząsteczkową cieczy i gazu,
-świadomość istnienia oddziaływań międzycząsteczkowych i ruchu cząsteczek w cieczach i gazach.
CELE KSZTAŁCĄCE:
-umiejętność wykorzystania zdobytych już wiadomości na temat właściwości fizycznych i mechanicznych substancji,
-wyjaśnianie związku między budową i właściwościami omawianych substancji,
-znajomość różnic w budowie cieczy i gazów,
-umiejętność obserwacji i samodzielnego wykonywania prostych doświadczeń.
CELE WYCHOWAWCZE:
-rozwijanie zainteresowań przyrodniczych uczniów,
-zwrócenie uwagi na złożoną budowę najprostszych z pozoru substancji,
-umiejętność wyciągania wniosków na podstawie obserwacji,
-kształtowanie postawy badawczej uczniów.

3. ŚRODKI DYDAKTYCZNE:
-woda w miseczkach i żyletki ukazujące istnienie sił napięcia powierzchniowego,
-strzykawki pokazujące ściśliwość oraz rozprężliwość gazów,
-substancja zapachowa w aerozolu, która rozpylona uświadamia ruch cząsteczek gazu.

4. METODY:
-doświadczenie aktywizuje uczniów, zaciekawia i angażuje w lekcję, uczy logicznego myślenia,
-pogadanka ma na celu aktywne włączenie w tok lekcji, daje szansę wypowiedzi, ośmiela uczniów, wykorzystuje ich wiadomości, nakłania do myślenia oraz precyzowania poglądów i myśli, angażuje wyobraźnię,

5. LIMIT CZSOWY NA POSZCZEGÓLNE FAZY LEKCJI:
-faza przygotowawcza ok. 6 min.
-faza wykonawcza ok. 30 min.
-faza podsumowująca ok. 8 min.

6.TOK LEKCJI:
FAZA PRZYGOTOWAWCZA
Prowadzący po wejściu do klasy i przywitaniu się z uczniami, sprawdza listę obecności. Następnie w celu zaciekawienia uczniów zapowiada, że lekcja będzie pełna ciekawych doświadczeń, które będą mogli sami wykonać. Nauczyciel zadaje krótkie pytania, które są sprawdzeniem wiadomości z ostatniej lekcji. Dzieci zgłaszając się przypominają czego dotyczyła ostatnia lekcja i jaką budowę i właściwości mają ciała stałe. Nauczyciel mówi, że na dzisiejszej lekcji uczniowie zajmą się pozostałymi stanami skupienia czyli ciekłym i gazowym. Tym samym dzieci poznają temat lekcji, który zapisują w zeszytach.

FAZA WYKONAWCZA
Po zapisaniu tematu, prowadzący prosi dzieci aby wymieniły znane im ciecze i gazy. Następnie uczniowie zostają podzieleni na kilka grup. Dzieci chowają swoje rzeczy do plecaków tak, aby ławki były puste. Następnie przedstawiciele grup odbierają od prowadzącego miseczki z wodą. Uczniowie mają za zadanie określić jej właściwości fizyczne, czyli barwę, zapach, kształt, stan skupienia. Na podstawie posiadanych już wiadomości o ułożeniu cząsteczek w ciele stałym, uczniowie próbują określić to ułożenie w cieczy. Następnie uczniowie dostają polecenie położenia ostrożnie, płasko na powierzchni wody-żyletki. Uczniowie zauważają, że unosi on się na powierzchni. Prowadzący prosi teraz, o próbę umieszczenia tej samej żyletki pionowo na wodzie. Ta próba się nie udaję i dzieci widzą, że żyletka tonie. W ten sposób przekonują się o istnieniu sił napięcia powierzchniowego, które dokładniej wyjaśnia im nauczyciel.
Naczynia z wodą zostają zebrane, a grupy dostają strzykawki. Dzieci dowiaduję się, że teraz będą badały właściwości gazów, na przykładzie najbardziej popularnego-powietrza(nauczyciel zaznacza, że powietrze właściwie jest mieszaniną gazów). Uczniowie mają wyciągnąć tłoczek tak, aby strzykawka napełniła się powietrzem. Następnie mają zatkać otwór wylotowy i spróbować wcisnąć tłok. Dalej dzieci odtykają otwór i ustawiają tłoczek w połowie strzykawki. Teraz znów zatykają palcami otwór wylotowy i próbują wyciągnąć tłoczek. W ten sposób uczniowie obserwują, jak łatwo można zmienić objętość gazu. Uczniowie starają się(z pomocą nauczyciela) wyjaśnić to zjawisko, powiązując je z ułożeniem cząsteczek w gazach. Nauczyciel wprowadza pojęcia ściśliwości i rozprężliwości.
Na koniec nauczyciel udowadnia, że cząsteczki gazów przemieszczają się dosyć swobodnie. W tym celu rozpyla zapach w aerozolu na początku klasy i prosi uczniów o sygnalizowane, jeśli poczują zapach. Zapach po pewnym czasie dociera aż do ostatnich ławek, co potwierdza ruch cząsteczek powietrza, czyli gazu.
Zostaje uchylone okno w celu szybkiego pozbycia się zapachu z klasy, a wszelkie pomoce zostają sprawnie zebrane.

FAZA PODSUMOWUJĄCA
Na podsumowanie, dzieci dostają uzupełniankę, która stanowi syntezę nowo zdobytych wiadomości. Po jej uzupełnieniu i głośnym odczytaniu, uczniowie mają za zadanie wklejenie jej do zeszytów jako formę notatki z lekcji.

Treść uzupełnianki:
Cząsteczki cieczy przyciągają się...............(słabiej/mocniej) niż cząsteczki ciał stałych, ponieważ są od siebie...................(bardziej/mniej) oddalone. Z tego powodu mogą się one łatwo poruszać.
Krople wody tworzą się dzięki siłom............................., a przedmioty unoszą się na powierzchni cieczy dzięki siłom........................................
Odległości między cząsteczkami gazów są bardzo...............(duże/małe) i dlatego oddziaływania międzycząsteczkowe są bardzo.....................(mocne/słabe). Gazy mogą łatwo zmniejszać swoją objętość. Ta właściwość to................................ Natomiast zwiększanie się objętości gazów to....................................

Na zakończenie prowadzący dyktuje uczniom do zeszytów polecenie pracy domowej, które brzmi: „Wyjaśnij, dlaczego czujemy zapachy”. Polecenie ma na celu sprawdzenie, jak dzieci zrozumiały związek między budową cząsteczkową a właściwościami substancji gazowych na podstawie przeprowadzonego na lekcji doświadczenia.
Kilka minut, które pozostały do dzwonka, nauczyciel poświęca na szybkie przypomnienie nowych zagadnień. W tym celu pyta „na wyrywki” wybranych uczniów o wyjaśnianie własnymi słowami konkretnych pojęć.