Poznajemy mieszaniny różnych substancji - konspekt lekcji

KONSPEKT LEKCJI PRZYRODY PRZEPROWADZONEJ W KLASIE Vb SP IM. PAPIEŻA JANA PAWŁA II W BEŁŻCU
data lekcji: 24.09.2012.
prowadzący: Ewa Marynicz - Głaz

Temat lekcji: Poznajemy mieszaniny różnych substancji.

1. ZAKRES TREŚCI:
-pojęcie mieszaniny jednorodnej i niejednorodnej,
-cechy i właściwości mieszanin jednorodnej i niejednorodnej,
-przykłady obu rodzajów mieszanin zaczerpnięte z codziennego życia,
-stopy niektórych mieszanin jako mieszaniny jednorodne,
-znaczenie mieszanin różnych substancji.

2. CELE LEKCJI:
CEL POZNAWCZY:
-zapoznanie z rodzajami mieszanin:
• jednorodne,
• niejednorodne,
-doświadczalne zapoznanie z właściwościami i sposobami rozróżniania mieszaniny jednorodnej i niejednorodnej,
-poznanie ważnych mieszanin (w tym stopów metali) w życiu człowieka,
-poznanie ważnej roli mieszanin w dziejach ludzkości.
CELE KSZTAŁCĄCE
-umiejętność wyjaśnienia różnic między mieszaniną jednorodną a niejednorodną,
-umiejętność rozpoznania rodzajów mieszanin,
-znajomość znanych powszechnie mieszanin tj. woda mineralna, stopy metali,
-umiejętność samodzielnego sporządzenia mieszaniny jednorodnej i niejednorodnej,
-znajomość właściwości i znaczenia najważniejszych mieszanin.
CELE WYCHOWAWCZE:
-umiejętność wyciągania wniosków na podstawie obserwacji sporządzanych mieszanin,
-rozwijanie zainteresowań badawczych uczniów.

3. ŚRODKI DYDAKTYCZNE:
-szklane słoiki oraz woda, sól, olej, piasek, spinacze biurowe, ryż, groch do sporządzenia różnych mieszanin,
-butelka wody mineralnej, z której uczniowie odczytają składniki mineralne,
-brązowa figurka, mosiężna klamka oraz złota biżuteria jako przykłady przedmiotów wykonanych ze stopów metali.

4. METODY:
-pogadanka ma na celu aktywne włączenie w tok lekcji, daje szansę wypowiedzi, ośmiela uczniów, wykorzystuje ich wiadomości, prowokuje do myślenia,
-doświadczenie aktywizuje uczniów, zaciekawia i angażuje w lekcję, uczy logicznego myślenia, pokazuje w praktyce omawiane zagadnienia,
-opis pozwala na pełniejsze zrozumienie omawianych zagadnień przez ich dokładną analizę i omówienie,
-obserwacja uczy współpracy, dzielenia się przemyśleniami, uczy wyboru istotnych informacji i sztuki skupienia.

5. LIMIT CZSOWY NA POSZCZEGÓLNE FAZY LEKCJI:
-faza przygotowawcza ok. 6 min.
-faza wykonawcza ok. 31 min.
-faza podsumowująca ok. 8 min
6.TOK LEKCJI:
FAZA PRZYGOTOWAWCZA
Prowadzący po wejściu do klasy i przywitaniu się z uczniami, sprawdza listę obecności, po czym prosi o wyjęcie pojedynczych kartek. Uczniowie muszą je podpisać, a następnie podzieleni na rzędy, odpowiedzieć na pytania: jeden rząd musi wypisać cechy metali, a drugi cechy niemetali. Dodatkowo, wszyscy mają za zadanie wypisać po trzy przykłady metali i niemetali. Zebrane kartki są doskonałym przypomnieniem, ale i sprawdzeniem wiadomości.
FAZA WYKONAWCZA
Nauczyciel ustawia z przodu klasy, na pustej ławce pięć pustych słoików i rozkłada przygotowane wcześniej substancje (woda, sól, olej, piasek, spinacze biurowe, ryż oraz groch). Następnie mówi, że uczniowie wykonają teraz kilka prostych czynności, a potem postarają się omówić ich efekty.
Jeden ze zgłaszających się uczniów jest proszony o podejście do stolika, wlanie do jednego ze słoików wody oraz wsypanie do niej soli. Całość zostaje zamieszana i odstawiona na bok. Kolejny uczeń wlewa do innego słoika wodę i wsypuje do niej nieco piasku. Zawartość słoika znów zostaje zamieszana i odstawiona. Następna osoba do wody w trzecim słoiku wlewa olej roślinny, starannie miesza całość i znów odstawia słoik. Kolejne osoby mieszają ze sobą: piasek i spinacze biurowe oraz groch z ryżem.
Po wykonaniu wszystkich czynności nauczyciel prosi o porównanie zawartości wszystkich słoików. Uczniowie zauważają, że różnią się one od siebie stanami skupienia i barwą. Następnie nauczyciel wskazuje na słoik z roztworem soli oraz na ten, do którego nalano oleju i pyta, czy patrząc na oba słoiki pierwszy raz, możemy stwierdzić, co się w nich znajduje. Uczniowie twierdzą, że w słoiku z olejem widać zarówno olej jak i wodę, ale w słoiku, gdzie wsypano sól, widoczna jest jedynie woda. Prowadzący potwierdza i pyta dalej, jak możemy nazwać zawartości wszystkich słoików. Podpowiada nieco, mówiąc o procesie mieszania, który towarzyszył łączeniu wszystkich substancji. Dzieci zgodnie twierdzą, że są to mieszaniny. Nauczyciel pokazuje słoik z roztworem soli i mówi, że mieszaniny, których składników nie jesteśmy w stanie rozróżnić gołym okiem to mieszaniny jednorodne. Natomiast mieszaniny, w których widać wszystkie składniki (tu nauczyciel pokazuje słoik z grochem i ryżem) to mieszaniny niejednorodne.
Uczniowie zapisują temat lekcji w zeszytach, po czym nauczyciel pyta, czy można z powrotem odzyskać składniki przygotowanych mieszanin. Uczniowie za pomocą magnesu, wyjmują z jednego ze słoików spinacze biurowe, a nauczyciel pyta o pozostałe mieszaniny. Dzieci proponują oddzielenie ryżu od grochu oraz zlanie wody znad piasku. Nauczyciel drąży temat pytając co stanie się z zasoloną wodą jeśli pozostawimy ją na kilka dni np. w słońcu. Uczniowie mówią, że woda odparuje, a w słoiku pozostanie sól. Nauczyciel zwraca uwagę, że tylko niektóre składniki mieszanin można łatwo odzyskać.
Następnie prowadzący pyta, czy mieszanina wody ze związkami mineralnymi to mieszanina jednorodna, czy nie. Jeśli dzieci mają problem z określeniem rodzaju mieszaniny, nauczyciel pokazuje butelkę wody mineralnej mówiąc, że to właśnie jest ta mieszanina. Teraz uczniowie nie mają problemu z określeniem jej rodzaju. Jeden z uczniów zostaje poproszony o odczytania składu minerałów zawartych w wodzie, tym samym uczniowie przekonują się o rzeczywistym ich istnieniu.
Nauczyciel pyta, jakie inne mieszaniny można spotkać na co dzień. Uczniowie podają swoje propozycje, a potem nauczyciel pyta, co to są stopy. Uczniowie twierdzą, że są to metale. Nauczyciel mówi, że stopy, to mieszaniny różnych metali. Uczniowie dostają do obejrzenia przygotowane przedmioty z brązu, mosiądzu oraz złota i mają za zadanie określić, czy stopy są mieszaniną jednorodną czy niejednorodną. Dzieci odpowiadają, że stopy metali to mieszaniny jednorodne i uzasadniają swoje wypowiedzi.

FAZA PODSUMOWUJĄCA
Na zakończenie uczniowie wspólnie z nauczycielem konstruują krótką notatkę dotyczącą mieszanin i wpisują ją do zeszytów:
Mieszanina składa się z co najmniej dwóch różnych substancji.
Mieszanina jednorodna to taka mieszanina, której składników nie jesteśmy w stanie rozróżnić gołym okiem ani przy pomocy mikroskopu np. sól rozpuszczona w wodzie, stopy metali. Z kolei w mieszaninie niejednorodnej możemy gołym okiem rozróżnić substancje składowe np. piasek z wodą, groch z ryżem.

Następnie tuż przed końcem lekcji, uczniowie zapisują treść pracy domowej: „Wypisz kilka znanych Ci przykładów zastosowania różnych mieszanin w życiu człowieka.”