Realioznawstwo na lekcji języka obcego - ciekawe doświadczenie czy strata czasu?

Nauka języków obcych w ostatnich czasach stała się zjawiskiem powszechnym. Począwszy od języka angielskiego, który obecnie traktowany jest na równi z językiem ojczystym, skończywszy na językach egzotycznych takich jak japoński czy arabski. Jednak w trakcie przyswajania języka często zapominamy o tym jak ważny dla jego dobrego opanowania jest także aspekt kulturowy i realioznawczy. Niniejszy artykuł ma na celu przedstawienie jak ważnym, aczkolwiek zbyt często pomijanym elementem w nauczania języków obcych jest szeroko pojęte realioznawstwo.

Realioznawstwo, tym właśnie pojęciem określa się w dydaktyce nauczania języków obcych ogół informacji na temat zjawisk społecznych, kulturowych, informacji geograficznych, historycznych, turystycznych krajów języka nauczanego. Informacje te, dla uczących się języka obcego, są równie ważne jak i gramatyka czy też nowe słownictwo. Jednak we współczesnych czasach, kiedy to za główny cel w nauczaniu języków obcych stawia się szeroko rozumianą komunikację, tematyka ta jest coraz częściej zaniedbywana, co jest błędem.

Oczywistym faktem, jest to, że nauka języka obcego, daje uczniom możliwości ukształtowania nowego narzędzia komunikacji, który posłuży im i ułatwi przekaz informacji, zarówno w kraju ojczystym, jak i poza jego granicami.

Nauka języka obcego stwarza również szanse na rozszerzenie informacji uczniów na temat wiedzy ogólnej o świecie, do czego przyczyniają się lekcje obejmujące temat realioznawsta. Uczniowie zapoznają się z charakterystycznymi wzorcami jak i zjawiskami społecznymi kraju docelowego, z którym ściśle wiążą się także nowe formy komunikowania się w mowie i piśmie oraz środki przekazu językowego.

Zapoznanie się z realiami społecznymi i mentalnymi charakterystycznymi dla danej kultury i narodu rozwijają w uczniach postawę humanistyczną jak i ich relacje interpersonalne. Są one także ściśle związane z wychowawczym celem, który towarzyszy realizacji każdej lekcji. Uczeń, dzięki nowopoznanym treściom, jest w stanie ocenić zachowania i typowe postawy społeczne we własnym kraju, porównać z innym i tym samym wyciągnąć wnioski, które być może wykorzysta do własnych celów.

Ważnym zadaniem wychowawczym przed którym staje nauczyciel wprowadzając tematykę realioznawstwa na lekcji języka niemieckiego, jest także kształtowanie tolerancji i właściwej postawy uczniów wobec istniejących między kulturami i narodami odrębności i różnic. Na postawie poszanowania odrębności bazuje ciesząca się popularnością w dzisiejszych czasach zasada interkulturowości. W dydaktyce języków obcych, oprócz budowania wśród uczniów szacunku i uznania dla innych kultur i narodów, opiera się ona także na walce z uprzedzeniami i coraz bardziej szerzącymi się stereotypami.
Przy wprowadzaniu uczniów w temat realioznawstwa nauczyciel staje przed dużym wyzwaniem. To do niego należy decyzja, które treści powinny zostać poruszone, a które może całkowicie ominąć. Musi mieć także na uwadze, że wprowadzone przez niego treści powinny występować w ścisłym związku z materiałem leksykalno-gramatycznym, który opanowują, bądź opanowali już uczniowie. Nie może zapomnieć także o aspekcie wychowawczym i społecznym, pod kątem którego powinien dobierać tematykę. Wyodrębnienie najważniejszych informacji jest szczególnie ważne ze względu na panujące odrębności, ale także odpowiedni kontekst sytuacyjny.

Szczególnie ważne dla wzbudzenia wśród uczących się zainteresowania tematem jest zastosowanie materiałów autentycznych, faktycznie istniejących, takich jak np. obcojęzyczne czasopisma, gazety, mapy. Przedstawieniu tematów realioznawczych służyć mogą także środki audiowizualne, takie jak filmy, piosenki, tablice interaktywne, które nie tylko mogą urozmaicić lekcję, ale także wzbudzić zainteresowanie uczniów tematem. Materiały audiowizualne mogą stanowić samodzielne źródło wprowadzanych informacji, ale także służyć jako materiał uzupełniający daną jednostkę lekcyjną.

Jednak najważniejszymi kryteriami doboru materiału na lekcji realioznawczej są przez wszystkim wychowawczy wymiar poruszanych zagadnień, praktyczne zastosowanie zdobytych informacji jak również nowoczesność i atrakcyjność prezentowanego materiału. Wprowadzając uczniów w tematykę realioznawstwa należy także pamiętać, że zagadnienia te powinny im towarzyszyć od samego początku ich nauki. Dzięki temu język już od pierwszych lekcji przestanie kojarzyć im się jedynie z materiałem leksykalno-gramatycznym, który należy opanować drogą pamięciową, ale również z informacjami, które pomogą im język obcy zrozumieć lepiej. Należy mieć to na uwadze nawet przy niewielkiej ilości jednostek lekcyjnych przeznaczonych na naukę języka obcego. Elementy realioznawstwa muszą być jednak potraktowane przez nauczyciela jako baza i tło w całym procesie nauczania języka. Maja one rozszerzać, wzbogacać oraz urozmaicać materiał leksykalny, który opanowuje uczący się.

Realioznawstwo na lekcji języka obcego stanowi nierozerwalną część w procesie jego nauczania. Uwzględnienie tej tematyki na lekcji jest niezwykle ważne. Bliższe zapoznanie się z kulturą, obyczajami, mentalnością, historią innego kraju ma za zadanie wzbudzić w uczniach ciekawość do pogłębienia informacji na temat na ten temat a przede wszystkim zachęcić do nauki języka obcego. Lekcje te mają za zadanie pokazać uczniom, że nauka języka obcego to nie tylko żmudne teorie i zasady gramatyczne, lecz także obeznanie się z realiami panującymi w innych krajach. Ważne jest również zwrócenie uwagi na odrębność i odmienność, które panują między krajami. Przecież, kto jak nie uczniowie najszybciej odnajdą i zinterpretują różnice? Dlatego warto pamiętać o tym, że realioznawstwo nie stanowi jedynie bazy dla lekcji dodatkowej, tylko wręcz przeciwnie, stanowi bazę do tego, na co kładziemy obecnie nacisk przy nauczaniu języka obcego – do komunikacji.

Bibliografia:
1. Padrós A., Didaktik der Landeskunde, Kassel 2009.
2. Bęza S., Eine kleine Landeskunde der deutschsprachigen Länder, Warszawa 2004.