Internat jako środowisko wychowawcze. Rola, zadania i funkcje internatu

W artykule tym zaprezentuję pojęcie internatu, a także określę jego rolę, zadania i funkcje. Krystyna Kowalik określa „internat to placówka opiekuńczo – wychowawcza, związana organizacyjnie z określoną szkołą. Stanowi organizacyjne ogniwo organizacyjne, utworzone w celu zapewnienia opieki i wychowania uczniom zamiejscowym”.

H. Smarzyński twierdzi, że “Podstawą organizacji pracy pedagogiczno-dydaktycznej w internacie stanowią:
• regulamin internatu,
• rozkład dzienny zajęć w internacie,
• personel wychowawczy internatu,
• dokumentacja pracy wychowawczej w internacie”.

Rola i zadania internatu:
• Zapewnienie młodzieży warunków do prawidłowego rozwoju psychicznego i fizycznego;
• Organizowanie - przy współudziale wychowanków - życia codziennego, wdrażanie wszystkich do wzajemnej współpracy, wyrabianie nawyków kulturalnych i higienicznych;
• Stwarzanie warunków aby każdy mógł racjonalnie spędzić swój własny czas wolny, pobudzać innych do aktywności, która sprzyja wzbogaceniu osobowości, rozwija zamiłowania, pasje, upodobania i zainteresowania;
• Zapewnić odpowiednie warunki do efektownego uczenia się – niwelować braki i motywować do nauki;
• Regularnie współdziałać z rodzina i szkołą;
• Uczyć się działania społecznego;
• Przygotować do życia w rodzinie i społeczeństwie.

B. Pijanowski pisze, że głównymi zadaniami realizowanymi przez placówkę jaka jest internat, poza koniecznością zapewnienia warunków dla właściwego rozwoju psychofizycznego są:
• „zapewnienie młodzieży wyżywienia i zakwaterowania;
• stwarzanie odpowiednich warunków sanitarno – higienicznych, warunków do nauki, wypoczynku, do racjonalnego spędzania czasu wolnego, uczestnictwa w kulturze, w życiu społecznym, rozwoju zainteresowań, zamiłowań i uzdolnień;
• organizacja życia codziennego przy współudziale wychowanków;
• wdrażanie młodzieży do współpracy i współdziałania;
• wyrabianie nawyków higienicznych i kulturalnych, uprawiania kultury fizycznej i dbałości o zdrowie;
• pobudzanie aktywności sprzyjającej wzbogacaniu osobowości;
• kształtowanie samodzielności i zaradności życiowej wychowanków;
• przygotowanie do życia w rodzinie i społeczeństwie;
• rozwijanie samorządności;
• współdziałanie z rodzina podopiecznych, ze szkoła, instytucjami i placówkami środowiska”.

Funkcje internatu:
Internat jak każda inna placówka opiekuńczo-wychowawcza spełnia określone funkcje, wśród których wyróżniamy:
• funkcja opiekuńcza – zaspokajanie potrzeb wszystkich mieszkańców internatu
• funkcja wychowawcza – polega na rozwijaniu osobowości młodych wychowanków internatu,
• funkcja społeczna – polega na przygotowaniu wychowanków do życia w społeczeństwie.

Z. Węgierski przeprowadził badania organizacji życia wewnętrznego internatu porównując, czy wymogi stanowione przez regulamin z punktu widzenia potrzeb młodzieży i higieny znajdują zastosowanie w codziennej praktyce. “Obowiązujące regulaminy regulujące życie codzienne w internacie podzielić można na trzy grupy:
1. Regulaminy ustalone bez udziału wychowanków, obowiązujące od wielu lat i uwzględniające przede wszystkim obowiązki i konsekwencje ich wykonywania,z najczęściej spotykanymi zwrotami: “zobowiązuje się do przestrzegania”, “zabrania się” lub “kategorycznie zabrania się”. Określa się je jako urzędowe, odgórne, autokratyczne.

2. Regulaminy ustalone przy aktywnym udziale młodzieży, zmieniane w razie potrzeby. Są to regulaminy elastyczne, określane mianem demokratycznych.

3. Niektóre internaty nie mają odrębnych regulaminów i według opinii dyrektorów szkół i kierowników internatów wystarczy kodeks ucznia, a czynności obowiązujące wychowanków reguluje rozkład dnia. Problem ten jest na pewno dyskusyjny i wymaga oddzielnego omówienia. Istnieje uzasadniona obawa, że w internatach, w których samorządność nie jest postawiona na odpowiednim poziomie, stan taki może prowadzić do zbytniego liberalizmu, a w konsekwencji do braku dyscypliny i do bałaganu”

M. Przetacznik-Gierowska pisała, ze internaty przyczyniają się do zaspokajania podstawowych potrzeb każdej jednostki. Wyróżniła:

• „Zaspokojenie potrzeby bezpieczeństwa - jest ważne od najwcześniejszego dzieciństwa. Dziecko wychowane w wadliwej atmosferze rodzinnej, pozbawione opieki i prawidłowych kontaktów emocjonalnych, doznaje frustracji potrzeby bezpieczeństwa. Ten brak zaspokojenia potrzeby może rzutować na całe jego życie. Zaspokojenie tej potrzeby w internacie związane jest z unikaniem bólu i innych przykrości fizycznych, a także poczucie bezpieczeństwa, które może być osiągnięte tylko w oparciu o prawidłowe kontakty człowieka z grupą. Wychowanie zarówno w rodzinie jak i w internacie może przyczynić się do zaspokajania potrzeby bezpieczeństwa.

• Potrzeba kontaktu emocjonalnego - jest związana z potrzebą bezpieczeństwa. Kontakt emocjonalny niezbędny jest w wieku młodzieńczym objawia się w kontaktach z rówieśnikami, wychowawcą i otoczeniem.

• Potrzeba akceptacji przez grupę - jest bardzo ważna dla wychowanka. Brak jej wiąże się z izolacją od grupy do której należy. Każdy wychowanek pragnie być akceptowany przez koleżeństwo, wychowawców i rodziców. Niekiedy jednak to samo zachowanie może podwyższać stopień akceptacji w grupie rówieśniczej,a jednocześnie obniżać go w oczach wychowawców. Gdy wychowanek przychodzi do internatu, przywiązuje dużą wagę do zdobycia akceptacji wychowawców, poprzez przyjemny wygląd zewnętrzny, łatwość nawiązywania kontaktów z dorosłymi i posłuszeństwo. W znacznie trudniejszej sytuacji są dzieci brzydkie, zaniedbane i źle wychowane. Można przypuszczać, że te właśnie dzieci szczególnie silnie będą odczuwały brak akceptacji, a zarazem, że zaspokojenie tej potrzeby przychodzi im z trudem.

• Zaspokojenie potrzeb uznania i szacunku prowadzi do poczucia pewności siebie, wartości i siły. Niezaspokojenie wywołuje uczucie niższości, słabości, niezaradności, co z kolei prowadzi do zachowań neurotycznych. Wychowanek zdobywa szacunek i uznanie dzięki pełnionej funkcji w internacie, lub grupie, wynikom sportowym, strojom. Jednostka, która jest wyizolowana od grupy i nie potrafi zdobyć uznania jej członków, często wkłada wiele pracy w dorównanie, a nawet przewyższenie innych członków grupy pod jakimś względem.

• Zaspokajanie potrzeby sukcesu - polega na dążeniu do osiągnięcia wyniku, który jednostkę zadowala. Od wychowawcy zależy ukształtowanie takiej potrzeby osiągnięć, aby jednostka realizując je nie dążyła jedynie do osiągnięcia indywidualnego sukcesu, lecz by wiązała sukcesy własne z sukcesami grupy wychowawczej, do której należy”.


Bibliografia:
1. K. Kowalik, Wychowanie w internacie, Wydawnictwo WSiP, Warszawa 1975 r.,
2. H. Smarzyński , Internat jako środowisko wychowawcze, PWN, Kraków 1971 r.,
3. S. Nowaczyk, Potrzeby kształcenia wychowawców, „Problemy Opiekuńczo –Wychowawczej” 1976, nr 10, s. 15.
4. B. Pijanowski, O funkcji kulturalno – wychowawczej burs i internatów, „Problemy Opiekuńczo – Wychowawcze” 1986, nr 3, s. 123,
5. Z. Węgierski, Internat jako środowisko wychowawcze, Wydawnictwo WSiP, Warszawa 1979,
6. M. Przetacznik-Gierowska, Z. Włodarski., Psychologia wychowania, PWN, Warszawa, 1994,