Współczesna rodzina wiejska - możliwości edukacyjne

Ilona Trybuła,
Wiadrów

„Współczesna rodzina wiejska – możliwości edukacyjne”

Rodzina stanowi jedną z najbardziej uniwersalnych form stosunków społecznych, która jest nierozerwalnie związana z istnieniem ludzkiego społeczeństwa i kultury. Jej funkcje zawsze określane były ogólnym stanem społeczeństwa, zaś ich realizacja poddawana ustawicznej kontroli ze strony innych grup i instytucji.
Jedną z funkcji rodziny jest funkcja wychowawcza, która jest konsekwencją funkcji prokreacyjnej, i to niezbędną nie tylko dla rodziny jako grupy społecznej, ale również dla społeczeństwa globalnego, gdyż od niej w znacznej mierze zależy kształt osobowości i postępowania jednostek. Również losy dziecka, jego droga życiowa, sukcesy zależą w znacznej mierze od tego jak zostało ono ukształtowane i przygotowane do życia przez rodzinę. Funkcją rzeczywistą szkoły wiejskiej jest stan i ocena stopnia realizowania przez tą szkołę podstawowych zadań oraz przyczyny ewentualnej rozbieżności tego, co jest dobre i co być powinno.
Trudności oświaty na wsi napotykają zadania ze względu: demograficzno – geograficznych (odległość do szkoły, trudności równomiernego zaopatrywania szkół wiejskich) i społeczno – kulturalnych. Do roku 1950 realizowano w Polsce zadania umożliwienia wszystkim uczniom uczęszczania do szkoły. Potem rozpoczęto realizację, aby zapewnić każdemu dziecku wiejskiemu możliwości ukończenia szkoły. Szkoła wiejska osiąga niższy poziom nauczania niż miejska.
Na obszarach wiejskich w latach wcześniejszych występowały trudności w dostępie do edukacji, co wynikało z braku niedostatecznej sieci dróg, co wymagało modernizacji, a także z trudnej sytuacji rodzin wiejskich. Szanse edukacyjne dzieci wiejskich były obniżane przez bariery, które związane były także z niskimi aspiracjami rodziców i dzieci. Trudności były także spowodowane gorszą ofertą edukacyjną szkolnictwa, gorzej wykwalifikowanymi nauczycielami, a także brakiem możliwości dojazdu lub zamieszkania w internacie. Dzieci wiejskie były gorzej traktowane od dzieci z miasta co było związane także z utrudnionym przyjęciem dziecka wiejskiego do szkoły miejskiej.
Procesowi dalszego rozwoju szkoły wiejskiej towarzyszyć będą nadal trudności wynikające z warunków życia polskiej wsi. Trudności te będą dotyczyły: sieci szkolnej, zapewnienia szkole wiejskiej wysoko kwalifikowanej kadry, zapewnienie odpowiedniej bazy materialnej, zwłaszcza jednak zapewnienie pełnowartościowości szkoły wiejskiej pod względem poziomu pracy dydaktyczno – wychowawczej. Przyczyną trudności szkoły wiejskiej jest jej złożoność, która ma charakter obiektywny ( warunki demograficzne, struktura przestrzenna osad wiejskich, klimat, stan dróg, warunki komunikacyjne, i złe warunki lokalowe szkół.).

W obecnych czasach młodzież z obszarów wiejskich nie ma problemu z dostępem do szkół. Każdy ma możliwość wyboru szkoły do której chce uczęszczać. Uczniowie mogą uczyć się w lokalnych szkołach wiejskich, bądź wybrać naukę w mieście. Współcześnie sieć dróg znacznie się poprawiła w stosunku do stanu dróg w latach wcześniejszych, dzięki czemu przemieszczanie się ze wsi do miasta nie stanowi już większego problemu. Obecnie w każdej wsi założona jest sieć telefoniczna, młodzież ma dostęp do internetu i nie ma problemu z brakiem elektryczności. Poziom nauczania zarówno na wsi jak i w mieście jest na równym poziomie. Nauczyciele są bardziej wykwalifikowani dzięki czemu prowadzone zajęcia uczą dzieci większej samodzielności. Dzieci mieszkające na wsi nie różnią się od tych z miasta, co widać w sposobie ubierania się. Współcześnie młodzież ma możliwość wyboru profilu kształcenia, który związany jest z ich zainteresowaniami.

W ostatniej dekadzie zauważamy zjawisko drastycznego pogarszania się sytuacji dzieci ze środowisk zagrożonych marginalizacją zwłaszcza z obszarów wiejskich (tzw. popegeerowskich). Coraz więcej dzieci i młodzieży jest pozbawionych opieki i minimum socjalnego, co przyczynia się do pogorszenia warunków higienicznych i zdrowotnych dzieci i młodzieży. Zła sytuacja dzieci i młodzieży z obszarów wiejskich związana jest z transformacją jakiej podlega nasze społeczeństwo – głównie przemiany społeczno – ekonomiczne, które przyczyniają się do poszerzenia zjawiska biedy i bezrobocia.
Zjawisko to jest jedną z głównych przyczyn „eurosieroctwa”, tzn. pozostawiania dzieci przez rodziców, którzy emigrują za granice za pracą, pod opieką dziadków lub sąsiadów. Zjawisko to przyczynia się do pogorszenia wyników nauczania dzieci w szkole.
Podstawą paradygmatu edukacji dla wsi nie może być równość treści wobec miasta, lecz swoista kultura wsi, jej swoista tożsamość kulturowa, będąca w szerokim pojęciu tożsamością narodu, bowiem to ona kształtuje wzorce spójności ludzi, integracji społecznej, więzi, przeciwdziała konfliktom. Edukacja powinna zrobić wszystko, by kultura wsi stała się atrakcyjna dla młodych ludzi, także i spoza niej pochodzących. Nie można ukazywać wsi jako środowiska, które nie warte jest posiadania nawet własnego przedszkola, szkoły podstawowej czy gimnazjum. Powinniśmy wspólnie z dziećmi i uczniami szukać wszystkiego, co nas łączy, a nie dzieli, co wzajemnie wzbogaca, a nie obraża, co służy wspólnocie i przyjaźni, a nie wrogości i nieufności.


BIBLIOGRAFIA:
1. L. Kocik, Przeobrażenia funkcji współczesnej rodziny wiejskiej, Kraków 1976 r.,
2. Z. Kwieciński, Funkcjonowanie szkoły w środowisku wiejskim, Warszawa 1972 r.,
3. Cz. Banach, Z edukacją polską XXI wieku, Wydawnictwo Nauczycielskie, Jelenia Góra 2000 r.,
4. http://www.przeciw-ubostwu.brpo.gov.pl/pliki/1233559723.pdf