Scenariusze zajęć rozwijających aktywność twórczą dziecka

Scenariusz 1
DATA: 22.10.2004
GRUPA: 6-latki
TEMAT: Umiemy nazywać uczucia
CELE:
- rozwijanie umiejętności werbalnego wyrażania uczuć;
- kształtowanie niewerbalnego przekazywania myśli, problemów poprzez zastosowanie techniki „język ciała”;
- kształtowanie umiejętności abstrahowania, dokonywania odległych i bliskich skojarzeń;
- rozwijanie aktywności twórczej w sferze werbalnej, ruchowej, muzycznej i plastycznej.
FORMY ORGANIZACYJNE: praca z całą grupą, praca w zespołach.
METODY: samodzielnych doświadczeń i zadań stawianych do wykonania.
ŚRODKI DYDAKTYCZNE: kartoniki z sylwetą twarzy odzwierciedlającej uczucie: strachu, radości, złości i smutku (wg A. Kołodziejczyka „Spójrz inaczej”).

A. FAZA WPROWADZAJĄCA
1. Zabawa integracyjna przy piosence „Witaj nam”.
2. Określenie swojego nastroju poprzez wybór odpowiedniego kartonika z sylwetka twarzy odzwierciedlającej nastrój, uczucie. Uzasadnienie wyboru. Stworzenie mapy nastroju grupy. Przyporządkowanie karteczki z uczuciami do danej kategorii, przeliczanie i określanie nastroju grupy.
3. Zabawa ruchowa. Dzieci losują karteczki z uczuciami. Nauczyciel pokazuje kolejno kartoniki z twarzami. Dzieci, które mają wskazany przez nauczyciela kartonik wyrażają je gestem, mimiką twarzy, odgłosami. Naśladowanie uczuć wykonujemy na przerwę w muzyce.
B. FAZA REALIZACJI
1. Słowne określenie podanego uczucia wg techniki „Listy atrybutów” i „Podobieństw” np. Radość jest (jaka?).....np. wesoła
Radość jest (jak co?) np. słoneczko itp.
2. Wykonywanie słoneczka skojarzeń do uczuć za pomocą rysunku, symbolu, napisu lub naklejonych z wcześniej przygotowanych kartoników z obrazkami

3. Zabawa ruchowa „Wyraź to uczucie” Zabawa przy muzyce, na przerwę nauczycielka pokazuje „uczucie” dzieci – na wszelkie możliwe sposoby je przedstawiają.
4. Rysowanie kredkami na temat uczucia „ radości” i „ strachu”. Dzieci otrzymują kartkę z symbolem twarzy radosnej i przestraszonej. Obok tych twarzy rysują to, co ich mogło ucieszyć lub przestraszyć. Do wykorzystania wiersz E. Dzionek i M. Gmosińskiej „Strach”
C. FAZA KOŃCOWA
Podsumowanie. Prezentacja prac. Omówienie sytuacji, które wprawiają nas w dobry nastrój lub budzą w nas strach.


Scenariusz 2
DATA: 26.10.2204
GRUPA: 6-latki
TEMAT: Jesienna pogoda – deszcz i wiatr
CELE:
- rozwijanie rozumowania indukcyjnego poprzez tworzenie analogii, czyli poszukiwanie związku podobieństw między dwoma obiektami;
- rozwijanie zdolności abstrahowania poprzez wyróżnienie cech wiatru i deszczu i wyszukiwanie podobieństw między deszczem, wiatrem a różnymi przedmiotami, obiektami;
- rozwijanie aktywności twórczej ruchowej, werbalnej, sensomotorycznej.
FORMY ORGANIZACYJNE: praca z całą grupą, praca w zespołach.
METODY: metoda własnych doświadczeń, zadań stawianych dzieciom.
ŚRODKI DYDAKTYCZNE: odtwarzacz CD, muzyczny utwór CD. Wiersz J. Tuwima „Dwa Wiatry”

A. FAZA WPROWADZAJĄCA
1. słuchanie utworu muzycznego „Jesień” A. Vivaldiego. Naśladowanie ruchem wiatru, deszczu i innych symptomów jesiennej aury, krótka rozmowa na temat utworu;
2. wysłuchanie wiersza „Dwa wiatry”, wypowiedzi dzieci na temat cech charakterystycznych obu wiatrów, utożsamianie się z którymś z nich, uzasadnienie. Naśladowanie ruchem słabego i silnego wiatru.
B. FAZA REALIZACJI
1. Wrażanie swojego nastroju poprzez kontakt z wodą, odpowiednio uderzając ręką, dmuchając, o taflę wody znajdującej się w misce (głaskanie, pluskanie itp.);
2. zabawa ruchowa – przedstawienie wrażeń zmysłowych ruchem. Dzieci naśladują „wejście do zimnej wody”, „gorącej wody”, „dotknięcie lodu”, „kąpiel w rzece” itp.
3. określenie cech wody i wiatru za pomocą techniki: „Lista atrybutów” i „Podobieństwa”. Dzieci wymyślają określenia:
woda jest (jaka?)... woda jest (jak co?)...
wiatr jest (jaki?)... wiatr jest (jak co?)...
4. ekspresja plastyczna: nanoszenie na kartkę kolorowych kropel wody, rozdmuchiwanie ich za pomocą słomek.
C. FAZA KOŃCOWA
Zorganizowanie wystawy prac dzieci, wypowiedzi dzieci na temat „co widzę na tym obrazku?” – rozwijanie wyobraźni.


Scenariusz 3
DATA: 28.10.2004
GRUPA: 6-latki
TEMAT: Inscenizowanie opowiadania J. Tajca „Jarzębinka”
CELE:
- pobudzanie wyobraźni i myślenia;
- doskonalenie umiejętności zadawania pytań;
- słuchanie i wykonywanie poleceń;
- samodzielne budowanie wypowiedzi w oparciu o tekst;
- pobudzanie twórczości werbalnej dzieci
FORMY ORGANIZACYJNE: praca z całą grupą i praca w zespołach.
METODY: opowiadanie, sztuka teatralna, pantomima, zadań stawianych dziecku.
ŚRODKI DYDAKTYCZNE: stroje i rekwizyty teatralne, sylwety do teatrzyka cieni, kukiełki, ekran, lampy.

A. FAZA WPROWADZAJĄCA:
1. zabawa integracyjna „Prześlij uścisk” – w kole kolejno dzieci ściskają dłoń kolegi;
2. zabawa pantomimiczna „Taniec liści” – dzieci ruchem, mimiką i zgłoskami inscenizują opowieść nauczycielki (pomysł własny). Opowieść przy akompaniamencie instrumentów perkusyjnych.
B. FAZA REALIZACJI:
1. wysłuchanie opowiadania J. Tajca „Jarzębinka”. Ilustrowanie opowiadania obrazkami. Krótkie omówienie.
2. podział opowiadania na sceny i nadanie im tytułów np. „Jarzębinka i babcia”. „Porwanie Jarzębinki”, „Pomoc zwierząt w odnalezieniu dziewczynki”. „Wdzięczność drzewka jarzębinowego”;
3. podział grupy na 4 zespoły. Wybór sposobu inscenizowania wybranego fragmentu opowiadania:
a. aktorzy (przebranie, rekwizyty),
b. teatrzyk cieni (sylwetki, ekran, światło),
c. kukiełki (parawan, scena),
d. pantomima (opaski z symbolami postaci),
4. praca w zespołach – podział ról, przygotowanie niezbędnych rekwizytów, ustalenie kwestii słownych;
5. wykonywanie wybranych scen przez poszczególne grupy;
6. lepienie z masy solnej i tworzywa przyrodniczego wybranej postaci z bajki.
C. FAZA KOŃCOWA:
1. rozmowa na temat własnych wytworów, ocena bohaterów opowiadania;
2. wykorzystanie rekwizytów teatralnych do samodzielnego wymyślania teatru wg własnych pomysłów.


Scenariusz 4
DATA: 3.11.2004
TEMAT: Morska przygoda – zabawy improwizowane z siatką
CELE:
- rozwijanie myślenia, wyobraźni;
- układanie swobodnych tekstów o siatce;
- wyzwalanie naturalne spontaniczności poprzez wdrożenie do posługiwania się różnymi sposobami ekspresji (gest, mimika, słowo);
- kształtowanie postaw współdziałania w grupie.
FORMY ORGANIZACYJNE: praca z całą grupą.
METODY: zadań stawianych dzieciom, opowiadanie.
ŚRODKI DYDAKTYCZNE: inscenizacja, magnetofon, kasety magnetofonowe.

A. FAZA WPROWADZAJĄCA:
1. przygotowanie do morskiej podróży
a. mój proporczyk – każde dziecko otrzymuje proporczyk, na którym rysuje swoje skojarzenie związane z morską podróżą. Następnie przypina go do sznurka (który będzie spełniał funkcję żagla na statku) klamerką;
b. wizytówka – w kształcie łódki w 4 kolorach, dzieci wpisują swoje imiona i przyklejają do bluzki. Jest to jednocześnie bilet wstępu na pokład.
B. FAZA REALIZACJI:
1. powitanie kapitana statku (zabawa integracyjna) – „witam tych, którzy:
• mają niebieskie oczy,
• lubią morze,
• chcą się ze mną wybrać w daleką podróż.
2. zaproszenie na statek – zabawa przy piosence „Marynarze”;
3. znalezienie tajemniczej skrzyni wyrzuconej przez morze – „ciekawe, co w tej skrzyni może się znajdować?”. Dzieci podają różne propozycje;
4. komisyjne otwarcie skrzyni i sprawdzenie jej zawartości. W skrzyni znajdują się rożnego koloru siatki ogrodnicze i inne. Postawienie przed dziećmi problemu:
• Co to jest?
• Co możecie powiedzieć o tych siatkach?
• Do czego mogą one nam służyć?
• Co można z nich zrobić?;
5. taniec z siatką przy muzyce. Naśladowanie pracy rybaków na morzu, na wzburzonym morzu itp.
C. FAZA KOŃCOWA:
1. wypowiedzi dzieci na temat siatki w formie niedokończonych zdań
• to jest...
• siatkę wykorzystam do...
• siatka jest jak...
• siatka będzie mi służyć jako...
• siatka kojarzy mi się...
• rybakom siatka potrzebna jest do...
2. wykonywanie dowolnych form przestrzennych z siatki, sznurka i innych przyborów samodzielnie dobranych wg potrzeb dzieci. Rozmowa na temat: „Co przedstawia moja siatka...”, „Siatka kolegi przypomina mi...”;
3. zgromadzenie prac na wystawie.


Scenariusz 5
DATA: 4.11.2004
GRUPA” 6-latki
TEMAT: „O czym opowiada muzyka?”. Wykonanie pracy plastycznej z kolorowego papieru. Wyobrażanie jesieni do utworu A. Vivaldiego „Cztery pory roku” cz. III „Jesień”.
CELE:
- rozwijanie aktywności twórczej w sferze emocjonalnego przeżywania i wyrażania własnych doznań w kontaktach z muzyką artystyczną (ruchem, słowem, obrazem);
- rozwijanie umiejętności formułowania dłuższych, kilkuzdaniowych wypowiedzi;
- umiejętność doboru kolorów przy wyrażaniu nastroju muzyki.
FORMY ORGANIZACYJNE: praca z całą grupą, praca w zespołach.
METODY: objaśnianie, rozmowa, ilustracje, zadań stawianych dzieciom.
ŚRODKI DYDAKTYCZNE: nagranie utworu na CD, ilustracje jesieni, odtwarzacz CD

A. FAZA WPROWADZAJĄCA:
1. zabawa integracyjna „Ludzie do ludzi”;
2. zagadki muzyczne „Co wydaje taki dźwięk?” – rozpoznawanie głosów niektórych instrumentów muzycznych (nagranie z taśmy magnetofonowej). Wypowiedzi dzieci na temat skojarzeń z danym dźwiękiem.
B. FAZA REALIZACJI:
1. rozmowa kierowana na temat „Co to jest muzyka?”, „Kto ją tworzy?”;
2. zabawa ruchowa – reagowanie na dźwięki niskie i wysokie oraz na tempo wolne i szybkie;
3. wysłuchanie utworu A. Vivaldiego „Jesień” – bez podania tytułu;
4. wypowiedzi dzieci na temat własnych odczuć, wyobrażeń i doznań w czasie słuchanego utworu. Próby nadania mu tytułu;
5. poinformowanie dzieci o tytule utworu, krótkie ciekawostki na temat autora (kompozytora) i wysłuchanie utworu ponownie z możliwością wyboru pozy przy słuchaniu (w skupieniu, poruszanie się w rytm utworu i inne);
6. rozmowa „Jak wyobrażam sobie jesień przedstawioną przez kompozytora w utworze?”;
7. przeniesienie własnych wyobrażeń za pomocą wycinanki z kolorowego papieru i gazet naklejanych na kartkę – praca w zespołach.
C. FAZA KOŃCOWA:
Wystawa prac dzieci, wypowiedzi na temat własnych wytworów.


Scenariusz 6
DATA: 8.11.2004
GRUPA: 6-latki
TEMAT: Bajkowa rodzina.
CELE:
- wyszukiwanie wyrazów na podaną głoskę;
- tworzenie prostych tekstów, rodzin wyrazowych;
- umiejętność nazywania poszczególnych członków rodziny;
- rozwijanie wyobraźni plastycznej.
METODY: słowne – opowiadanie, piosenka, inscenizowanie zadań stawianych dzieciom.
FORMY ORGANIZACYJNE: praca z całą grupą, praca w zespołach.
ŚRODKI DYDAKTYCZNE: zdjęcia rodziny, obrazki różnych rodzin.

A. FAZA WPROWADZAJĄCA:
1. oglądanie zdjęć rodzinnych, wypowiedzi przez chętne dzieci na temat rodzin. Nazywanie np. rodziny Nowaków: tata – Nowak, mama Nowakowa, syn..., córka...
2. rozwiązanie rebusu literowego – B A J K I – dzieci ustawiają „dzieci literki” w wyraz „BAJKI”, a zdjęcie rodziny na początku daje rozwiązanie „Rodzina bajkowa”.
B. FAZA REALIZACJI
1. z rozrzuconych na dywanie sylwet, dzieci dobierają i kompletują rodziny, np. Smerfów, Kaczora Donalda, Teletubisiów – nazywają ich poszczególnych członków np. Kaczor Donald, Donaldowa itp.;
2. wysłuchanie bajki o smokach, zwrócenie uwagi na charakterystyczny język ( w opowiadaniu zgromadzono największą liczbę wyrazów zaczynających się na „s”, np. Stary smok, Straszydło miał żonę Straszydłową...
3. taniec dzieci przy piosence „Fantazja”, wyjaśnienie pojęcia „fantazja”. Podział dzieci na 4 osobowe zespoły;
4. dzieci w grupach wymyślają fantastyczną rodzinę na wybraną literę. Wymyślają ich nazwisko i układają o niej opowiadanie (np. arbuz z panią arbuzową jechali autem...);
5. wykonywanie sylwet własnej rodziny z różnorodnych materiałów.
C. FAZA KOŃCOWA:
Wystawienie przez dzieci bajek w teatrzyku z wykorzystaniem wykonanych sylwet i wcześniej uzgodnionych opowiadań.


Scenariusz 7
DATA: 9.11.2004.
GRUPA: 6-latki
TEMAT: Poznajemy świat zwierząt.
CELE:
- pomoc w odkrywaniu własnych możliwości twórczych;
- rozwijanie zdolności dokonywania skojarzeń;
- tworzenie opowiadania do obrazków;
- umiejętność abstrahowania.
FORMY ORGANIZACYJNE: praca z całą grupą i w zespołach oraz indywidualnie.
METODY: zadań stawianych dzieciom, własnych doświadczeń, rozmowa.
ŚRODKI DYDAKTYCZNE: kontury i ilustracje różnorodnych zwierząt.

A. FAZA WPROWADZAJĄCA:
1. segregowanie (układanie w zbiory) zwierząt leśnych, domowych i egzotycznych. Przeliczanie, nazywanie (praca z całą grupą);
2. zabawa ruchowa (pantomima). Dzieci losują kartoniki ze zwierzętami. Kolejno przedstawiają uczestnikom zabawy sposób poruszania się oraz charakterystyczne cechy wybranego zwierzaka (w trudniejszych przypadkach również odgłosy). Pozostałe dzieci starają się odgadnąć nazwę zwierzaka.
B. FAZA REALIZACJI:
1. klasyfikacja zwierząt w sposób zabawny i dziwaczny. Nauczyciel odwołuje się do podziału zwierząt, który dzieci dokonały w czasie ćwiczeń wprowadzających. Poleca by dzieci poklasyfikowały zwierzęta na np. oswojone i dzikie, na te które mają rogi i ich nie mają, które są szalone i spokojne. Dzieci w trakcie pracy określają, dlaczego zwierzę należy do danego zbioru lub nie;
2. zabawa ruchowa przy piosence „Jedzie pociąg pod górę” – ilustrowanie słów piosenki odpowiednimi gestami odpowiadającymi danemu zwierzęciu;
3. układanie dowolnych zdań na temat wylosowanego zwierzęcia. Zapisanie ich przez nauczyciela. Zachęcenie dzieci do powiązania własnej wypowiedzi z poprzednim zdaniem. Odczytanie treści powstałego opowiadania. Wspólne układanie tytułu do opowiadania;
4. rysowanie kredkami na temat „Zwierzaczek – cudaczek”. Dzieci rysują zwierzę powstałe z różnorodnych części wybranych zwierząt.
C. FAZA KOŃCOWA
Wspólne omawianie prac, wyszukiwanie części ciała znanych zwierząt. Nazywanie cudaczków, np. słonio - koń, krowo – lew.


Scenariusz 8
DATA: 10.11.2004.
GRUPA: 6-latki
TEMAT: Mój głos jest wspaniałym instrumentem.
CELE:
- rozwijanie aktywności twórczej w zakresie muzycznym i ruchowym;
- uświadomienie możliwości ekspresyjnych głosu ludzkiego;
- rozwijanie wrażliwości słuchowej;
- wzmacnianie poczucia własnej wartości.
FORMY ORGANIZACYJNE: praca z całą grupą, praca w zespołach.
METODY: słowne – wiersz, metody ekspresyjne, zadania stawiane dzieciom, inspirowanie własnej działalności dziecka.
ŚRODKI DYDAKTYCZNE: nagranie głosów dzieci danej grupy, ilustracje pociągu, zegara, deszczu i fletu. Wiersz W. Próchniewicza „Najlepszy instrument”.

A. FAZA WPROWADZAJĄCA:
1. zabawa integrująca „Kto cię wołał” – rozpoznawanie głosów swoich kolegów;
2. wysłuchanie zagadki, wiersza Wojciecha Próchniewicza „Najlepszy instrument”. Krótka rozmowa na temat jego treści. Wyjaśnienie jak powstaje głos i jego niepowtarzalność u każdego człowieka.
B. FAZA REALIZACJI:
1. podział grupy na 4 zespoły i przydział zadań. Każda grupa otrzymuje kopertę z obrazkiem. Zadaniem dzieci jest za pomocą własnych głosów i ruchu przedstawić dany przedmiot (POCIĄG, ZEGAR, DESZCZ,FLET). Pozostałe grupy odgadują przedmiot na podstawie dźwięków wydanych przez kolegów. Powtarzamy zabawę dodając do głosów: instrumenty perkusyjne, sposób poruszania się, pantomimę (ilustrowanie przedmiotu na wszelkie dostępne sposoby);
2. a. śpiew wybranej piosenki wg dźwięków pianina (cicho, głośno, nisko, wysoko, szybko, wolno),
b. mówienie wybranego tekstu jw.
3. wysłuchanie 4 wybranych fragmentów piosenek nagranych na taśmie magnetofonowej przez dzieci z grupy
a. rozpoznawanie wykonawców,
b. wspólne zaśpiewanie wybranej piosenki przy akompaniamencie instrumentów perkusyjnych. Sposób gry wskazuje „dyrygent” wybrany spośród dzieci.
4. wykonanie instrumentów „państwa grzechotków” poprzez wsypywanie do metalowych, szklanych lub plastikowych pojemników: grochu, kamyków, kaszy manny, itp. Staranne zakręcanie pojemników. Wsłuchiwanie się w głosy wydawane przez instrumenty. Wspólne nazywanie instrumentów: tata, mama, córka, syn (wg wysokości wydawanych dźwięków),
a. zagadki „Kto się teraz odezwał?”. Określenie grzechotki (mama, córka itp.). W utrudnieniu odzywają się 2 grzechotki naprzemiennie: „Kto, z kim rozmawia?”.
C. FAZA KOŃCOWA:
1. rozmowa na temat sposobów chronienia głosu,
2. odśpiewanie wybranej piosenki przy akompaniamencie wykonanych przez dzieci instrumentów.

Terenem moich badań nad rozbudzaniem aktywności twórczej była placówka, w której pracuję od dwudziestu trzech lat, jest to Przedszkole Samorządowe nr 1 w Szklarskiej Porębie. Jest to budynek poniemiecki, w którym wcześniej znajdował się zakład opiekuńczy dla sierot wojennych. Przedszkole usytuowane jest na wzgórzu, z trzech stron otoczone lasami, łąkami, a od południa biegnie międzynarodowa trasa ze Szczecina do Pragi. Jest to placówka pięciooddziałowa obejmująca swą opieką dzieci jednoroczne, do sześciolatków włącznie. Sale grup znajdują się na parterze i piętrze, natomiast leżaki, biblioteki, sala telewizyjna, plastyczna, gabinet rekwizytów teatralnych i umywalnie z toaletami są na drugim piętrze. W placówce zatrudnionych jest dziesięć nauczycielek, jak również osoby prowadzące rytmikę, tańce i języki obce. Teren wokół przedszkola jest zagospodarowany w ten sposób, że każda grupa ma wydzielony fragment podwórza, którym opiekuje się i ma zamontowane stosowne do wieku i potrzeb dzieci różnorodne urządzenia rekreacyjne.