Systemy oświatowe Europy: Holandia

KSZTAŁCENIE NIEOBOWIĄZKOWE- Edukacja przedszkolna

Kinderopvang/opieka nad dzieckiem,kinderdagverblijf/dzienny pobyt dziecka (KDV) lub crèche/ żłobek- są to ośrodki całodziennej opieki nad dzieckiem od niemowlęctwa aż do ukończenia przez dziecko 4 lat. Instytucje te rozumiane są jako żłobek w połączeniu z przedszkolem. Z założenia są one prywatne. Pracownicy muszą posiadać odpowiednie kwalifikacje zdobyte minimalnie na poziomie szkoły średniej z ukończeniem odpowiednich kierunków. Utrzymanie dziecka w takim ośrodku należy do rodziców, jednakże istnieje możliwość uzyskania dofinansowania od państwa w wysokości max. 80% miesięcznych kosztów. Refundacja wydatków jest zależna od wysokości dochodów obojga rodziców. w placówkach KVD rodzice sami muszą troszczyć się o posiłki dla swoich dzieci. Ośrodki te nie serwują dzieciom gorących posiłków, a jedynie owoce pomiędzy 9:00 a 10:00. W okolicach południa podawane są kanapki lub ewentualnie posiłki do odgrzania przyniesione przez rodziców. KVD posiadają jedynie małe zaplecze kuchenne, zazwyczaj jest to jedynie aneks kuchenny. Catering występuje nielicznie i jest dodatkowym kosztem nierefundowanym przez gminy.

Gastouderopvang, w wolnym tłumaczeniu ”gościnna niania”. Opiekuje się ona maksymalnie czwórką dzieci w swoim domu lub domu rodzinnym dziecka. „Gościnna niania” ma przygotowanie zawodowe – minimum dyplom Helpende Zorg en Welzijn poziom 2 oraz kurs z zakresu ogólnej opieki medycznej. Koszt tej formy opieki nad dziećmi, w zależności od wysokości osiąganych dochodów rodziców/opiekunów, jest również refundowany przez państwo. Niania dochodząca troszczy się o podawanie gorących posiłków w porozumieniu z rodzicami.

De peuterspeelzaal (PSZ)/ sala zabaw maluchów – dla dzieci, które nie uczęszczają do przedszkoli/ żłobków (KDV) w wieku od dwóch do czterech lat. PSZ jest to miejsce, gdzie dzieci pierwszy raz zostają na dłużej bez opieki rodziców (maksymalnie do trzech godzin dziennie). Organizowana forma gier i zabaw przygotowuje do współżycia w grupie, co ma w przyszłości pomóc dziecku zaaklimatyzować się w szkole. Zajęcia odbywają się o wybranej przez rodziców porze dnia w godzinach porannych lub popołudniowych, od dwóch do trzech razy w tygodniu. Wiele PSZ prowadzi zajęcia według programu VVE (Voor en Vroegse Educatie / Przed i Wczesna Edukacja).

Instytucje edukacji dla dzieci w wieku od 2 do 4 lat szczególnie troszczą się o poziom rozwoju językowego dziecka, aby wyrównać jego braki przed pójściem do szkoły. Holandia to kraj wielokulturowy, gdzie ludność pochodzi z różnych części świata i język niderlandzki jest drugim językiem dziecka. Rodzice, którzy mieszkają tu od pokoleń, bardzo często sami nie posługują się biegle tym językiem, stąd troska państwa o poprawność języka.

KSZTAŁCENIE OBOWIĄZKOWE
Szkoła podstawowa Primair onderwijs - wiek 5-12 lat
Basisschool (szkoła podstawowa) - to osiem klas. Szkolnictwo jest sprywatyzowane, mocno zróżnicowane i bazuje na wielu metodach.
Najbardziej popularne szkoły, które można spotkać w tym kraju to:
•szkoły publiczne bez podstaw religijnych i ideologicznych (openbare),
•szkoły vrijeschool znane jako waldorfskie oparte na pedagogice Rudolfa Steinera,
•szkoły Montessori oparte na pedagogice stworzonej przez Marię Montessori,
•szkoły protestanckie/ chrześcijańskie (christelijke school),
•szkoły katolickie (katholike school),
•szkoły jena oparte na metodzie profesora Petera Petersena z Jeny,
•szkoły daltońskie oparte na metodzie amerykańskiej nauczycielki Helen Parkhurst,
•szkoły Pestalozzi oparte na pedagogice Johanna Heinricha Pestalozzi.
Występują jeszcze szkoły islamskie, żydowskie i hinduskie. Popularne są również szkoły typu: The British School, American School, France School czy Interntional School. Edukacja w tych szkołach oparta jest z reguły na programach pochodzących z kraju, z którego wywodzi się dana szkoła, a zasady przyjęcia dzieci do szkoły regulują specjalne rozporządzenia. Roczny koszt utrzymania dziecka w tych szkołach waha się od € 3500 do € 18.000. Zasobniejsze firmy refundują czesne dzieciom swoich pracowników.
Szkoła podstawowa dzieli się na:
•onderbouw/ klasy najmłodsze (klasy 1 i 2)
•middenbouw/ klasy średnie (klasy 3, 4 i 5)
•bovenbouw/ klasy najstarsze (klasy 6, 7 i 8).

Speciale school voor basisonderwijs (specjalna szkoła podstawowa) -dla dzieci mających trudności w nauce i problemy behawioralne, lub trudności w nauce i problemy rozwojowe. Od 1991 r. polityka jest ukierunkowana na integrację dzieci ze specjalnymi potrzebami w ogólnodostępnych szkołach podstawowych.

Speciaal onderwijs (szkoła specjalna)- prowadząca kształcenie specjalne dla dzieci niepełnosprawnych (dzieci niedowidzące i niedosłyszące, a także fizycznie lub umysłowo niepełnosprawne) i dzieci, których kształcenie wymaga specjalnego podejścia (dzieci z zaburzeniami psychiatrycznymi lub behawioralnymi), w grupie wiekowej obejmującej szkołę podstawową i średnią.

Rok szkolny trwa co najmniej 200 dni od sierpnia do czerwca. Szkoły są czynne pięć dni w tygodniu. Zajęcia w szkole odbywają się od poniedziałku do piątku, jednakże wiele szkół zachowało system z lat 50, kiedy to zajęcia w środy we wszystkich szkołach podstawowych trwały do 12.30. Dodatkowo dzieci z klas najmłodszych w piątki mają wolne bądź zajęcia trwają do południa. Zajęcia w szkołach podstawowych kończą się miedzy 15.00 a 15.30. W czasie zajęć dzieci mają dwie przerwy. Przerwa 15-minutowa na owoce (drugie śniadanie) około 10.00 i obiadowa godzinna lub półtoragodzinna od 12.00.
Szkoły muszą zapewnić co najmniej 7 520 lekcji (godzin) w ciągu ośmiu lat trwania nauki. Dystrybucja godzin między pierwszymi i kolejnymi czterema latami jest bardziej swobodna: szkoły mogą zmniejszyć całkowitą liczbę godzin nauczania w ostatnich czterech latach do 3 760, podczas gdy przez pierwsze cztery lata nauki muszą zapewnić co najmniej 3 520 lekcje. Godziny rozpoczęcia i zakończenia dnia szkolnego, jak i długość lekcji pozostają w gestii zarządu szkoły. Nie ma maksymalnego wymiaru godzin nauczania, jednak szkoła powinna zapewniać zbalansowane rozłożenie zajęć podczas dnia.
Nie istnieją zalecenia dotyczące liczebności klas. Uczniowie są dzieleni według wieku i uczęszczają do klas o zróżnicowanym poziomie umiejętności.
Klasy w szkole podstawowej mają jednego nauczyciela do wszystkich przedmiotów. Edukacja na etapie szkoły podstawowej kończy się testem CITO- Centraal Instituut voor Toetsontwikkeling – instytucji państwowej zajmującej się układaniem testów egzaminacyjnych dla szkolnictwa holenderskiego na różnych poziomach nauczania od PSZ (Peuterseelzaal) do edukacji dla dorosłych.

Nauczyciele szkół podstawowych kończą 4-letnie studia w wyższych szkołach zawodowych (HBO) i mogą posługiwać się tytułem licencjata edukacji (Bachelor of Education). Posiadają kwalifikacje do uczenia wszystkich przedmiotów (poza wychowaniem fizycznym) i wszystkich grup wiekowych w szkołach podstawowych, prowadzenia kształcenia specjalnego zarówno na poziomie szkoły podstawowej, jak i średniej.

Szkoły średnie Voortgezet onderwijs – wiek 12-16 lat

Szkoły przygotowujące do podjęcia studiów wyższych (Voorbereidend wetenschappelijk onderwijs – VWO, obejmujące gymnasium i atheneum)-
wiek 12-18 lat. Nauka trwa 6 lat i kończy się egzaminem z języka holenderskiego,angielskiego i matematyki. Wyróżnić można tu podział na klasy:
onderbouw/ młodsze – bovenbouw/ starsze. Onderbouw może oferować młodzieży nauczanie według wybranych programów, np. nauczanie dwujęzyczne, gdzie językiem wiodącym jest język angielski i uczniowie po trzecim roku intensywnej nauki zdają egzamin Certificate in Advanced English/ CAE.

Szkoły średnie prowadzące kształcenie ogólne na II etapie ( Hoger algemenn voortgezet onderwijs – HAVO, wiek 12-17 lat. Jest to edukacja średnia z ograniczoną maturą, typ szkoły o profilu ogólnokształcącym, jednakże szkoła kształci uczniów jedynie do uczelni wyższych, ale nie uniwersyteckich. Edukacja w szkołach tego typu trwa 5 lat i kończy się egzaminem z matematyki, języka holenderskiego i angielskiego. Absolwenci tego poziomu nauczania mogą kontynuować swoją naukę na uczelniach wyższych HBO (Hogerberoeponderwijs), gdzie są przygotowywani do zawodów, w których wymagane są wyższe kwalifikacje. Jeśli absolwenci havo chcą w przyszłości podjąć naukę na uczelni uniwersyteckiej, to po otrzymaniu dyplomu muszą kontynuować naukę przez dodatkowe 2 lata na poziomie vwo (bovenbouw).
Podczas ostatnich dwóch lat edukacji w szkołach havo i trzech – w szkołach vwo uczniowie muszą dokonać wyboru profilu powszechnie znanego jako pakiet przedmiotów, którego celem jest lepsze przygotowanie do nauki na uczelniach wyższych lub uniwersytetach.

Wyróżnia się następujące profile:
•Przyroda i Technika (Natuur en Techniek)
•Przyroda i Zdrowie (Natuur en Gezondheid)
•Ekonomia i Społeczeństwo (Economie en Maatschappij)
•Kultura i Społeczeństwo (Cultuur en Maatschappij).

Szkoły średnie prowadzące kształcenie przedzawodowe (Voorbereidend middelbaar beroepsonderwijs – VMBO), wiek 12-16 lat. Jest to typ szkoły przygotowującej uczniów do nauki zawodu w mbo (middelbaaberoeps onderwijs).
Szkoły vmbo dzielą się na:
•vmbo teoretische leerweg (tl) – teoretyczne przygotowanie do zawodu
•vmbo gemengde leerweg (gl) – teoretyczne i praktyczne przygotowanie do zawodu
•vmbo kadeberoepsgerichte leerweg (kb lub kbl) – nauka zawodu przez praktykę
•vmbo basisberoepgerichte leerweg (bb) – przygotowanie do zawodu bez podstaw teoretycznych
•vmbo leerwegondersteunend onderwijs (lwoo) – nauka zawodu dla słabych uczniów.
Po ukończeniu edukacji na poziomie vmbo młodzież kontynuuje naukę (przez dwa dodatkowe lata) na poziomie havo (bovenbouw). Dotyczy to uczniów poziomu vmbo tl, natomiast uczniowie pozostałych szkół vmbo (z wyjątkiem vmbo lwoo) mogą kontynuować edukację wybranego zawodu na poziomie MBO (middelbaar beroepsonderwijs) w wybranym sektorze.

Szkoły średnie prowadzące kształcenie specjalne (Speciaal voortgeze onderwijs) – wiek 12-18/20 lat. Odrębny rodzaj szkół zajmuje się edukacją zawodową młodzieży ze szczególnymi trudnościami w przyswajaniu wiedzy. Są one powszechnie znane jako przyuczające do zawodu. W nich młodzież uczy się dodatkowo życia, jak mieszkać, pracować, współżyć z otoczeniem. Wyznacznikiem skierowania dziecka do takiego typu szkoły są wyniki testu na inteligencję (IQ od 60 do 80) i wniosek ze szkoły, że dziecko ma zaległości w nauce na poziomie szkoły podstawowej (minimum 3 lata). Nauka w szkołach z przygotowaniem do zawodu trwa 5 lat i granicą jest wiek ukończenia 18 roku życia. Tutaj nie ma przejścia do systemu vmbo.

Szkolenie praktyczne (Praktijkonderwijs) – wiek 12-18 lat. Szkolenie praktyczne jest przeznaczone dla uczniów potrzebujących dodatkowego wsparcia ze względu na zaległości bądź problemy związane z wyborem ścieżki kształcenia. Uczniowie tej kategorii, którzy podążają jedną ze ścieżek kształcenia, często w połączeniu ze wsparciem w nauce (leerwegondersteunend onderwijs), nie otrzymują dyplomu VMBO. Szkolenie praktyczne przygotowuje tych uczniów do zatrudnienia na regionalnym rynku pracy poniżej poziomu szkolenia na poziom asystencki.

Każde dziecko obowiązkowo uczęszcza do szkoły w pełnym wymiarze od pierwszego szkolnego dnia miesiąca następującego po jego piątych urodzinach. Dzieci muszą kształcić się w szkole w pełnym wymiarze przez 12 pełnych lat szkolnych i w każdym przypadku do końca roku szkolnego, w którym kończą 16 lat. Następnie młodzież w wieku do lat 18-tu obowiązkowo kontynuuje naukę do czasu otrzymania podstawowych kwalifikacji (HAVO, VWO lub certyfikat drugiego poziomu MBO –kwalifikacje na poziomie ISCED 3).

Kształcenie obowiązkowe do wieku 16 lat jest bezpłatne.

W szkole średniej zalecana liczba lekcji (godzin) w ciągu roku to minimum 1 000 godzin; w roku, na który przypadają egzaminy jest to 700 godzin. Nie ma minimalnego wymiaru godzin przypisanego danemu przedmiotowi. Liczba lekcji w szkołach średnich II stopnia oraz w wyższych latach HAVO i VWO, które określa się wspólnym terminem kształcenia przed-akademickiego (Vernieuwde Tweede Fase), jest oparta na systemie regulującym obciążenie nauką. Lekcje na pierwszym etapie szkoły średniej trwają zazwyczaj 50 minut każda, podczas gdy na drugim etapie jest to 60 minut. Długość lekcji nie jest jednak określona prawem. Pozostaje ona w gestii zarządu szkoły, który decyduje także o początku i końcu dnia szkolnego.

Nauczycieli szkół średnich oraz kształcenia dorosłych i kształcenia zawodowego przygotowuje się:
•w wyższych szkołach zawodowych (HBO) - Studia nauczycielskie w HBO (w wymiarze 240 ECTS na stopień licencjata i 90 ECTS na stopień magistra) dla nauczycieli szkół średnich kończą się uzyskaniem kwalifikacji I lub II stopnia i uprawniają do tytułów licencjata edukacji (kwalifikacje II stopnia) lub magistra edukacji (kwalifikacje I stopnia). Studia te przygotowują do nauczania przedmiotów ogólnych, artystycznych, technicznych lub rolniczych. Studenci specjalizują się w jednym przedmiocie. Studia nauczycielskie w HBO obejmują zarówno kształcenie przedmiotowe, jaki i ogólne przygotowanie pedagogiczne. Nauczyciele posiadający kwalifikacje II stopnia są uprawnieni do nauczania w pierwszych trzech klasach HAVO i VWO oraz wszystkich klasach VMBO i zawodowych szkół średnich. Nauczyciele posiadający kwalifikacje I stopnia są uprawnieni do nauczania na wszystkich poziomach szkoły średniej, włącznie z ostatnimi, odpowiednio, dwiema lub trzema klasami HAVO i VWO.

•uniwersytetach- absolwenci uniwersytetów posiadający tytuł „doctoraal” lub tytuł magisterski mogą zapisać się na podyplomowe studia pedagogiczne (ULO), kończące się uzyskaniem kwalifikacji I stopnia. Studia uniwersyteckie przygotowują nauczycieli wszystkich przedmiotów objętych programem nauczania w szkole średniej. Studenci specjalizują się w jednym przedmiocie, czasem uzyskując dodatkowe kwalifikacje do nauczania przedmiotów ścisłych i przyrodniczych lub kultury i sztuki. Absolwenci uniwersyteckich studiów nauczycielskich uzyskują kwalifikacje I stopnia i są uprawnieni do nauczania na wszystkich poziomach szkoły średniej.

Szkolnictwo średnie II stopnia i policealane

Szkoły przygotowujące do podjęcia studiów wyższych (Voorbereidend wetenschappelijk onderwijs – VWO), wiek 12-18 lat. Uczniowie, którzy pomyślnie ukończyli trzeci rok w VWO mogą kontynuować naukę w tej szkole na poziomie szkoły średniej II stopnia. Uczniowie ze świadectwami HAVO mogą zostać przyjęci do V klasy VWO.

Szkoły średnie prowadzące kształcenie ogólne na wyższym etapie (Hoger algemeen voortgezet onderwijs – HAVO), wiek 12-17 lat. Uczniowie, którzy pomyślnie ukończyli trzeci rok w HAVO mogą kontynuować naukę w szkołach VWO i HAVO na poziomie szkoły średniej II stopnia. Uczniowie VMBO, którzy ukończyli program teoretyczny, mogą przejść do IV klasy HAVO. Uczniowie ze świadectwami HAVO mogą zostać przyjęci do V klasy VWO.

Szkoły średnie prowadzące kształcenie zawodowe (Middelbaar beroepsonderwijs – MBO), wiek 16-17/18/19/20 lat. Zgodnie ze strukturą kwalifikacji kryteria przyjęć są następujące:
•kształcenie zawodowe na poziomie asystenckim (assistentopleiding) lub podstawowym (basisberoepsopleiding): kandydatów przyjmuje się bez żadnych wymogów dotyczących dotychczasowego wykształcenia;
•kształcenie na poziomie profesjonalnym (vakopleiding) lub poziomie średniego szczebla kierowniczego (middenkaderopleiding):
•świadectwo ukończenia kształcenia przedzawodowego na poziomie szkoły średniej (VMBO) lub
•świadectwo ukończenia kształcenia ogólnego na poziomie szkoły średniej I stopnia (MAVO) lub
•dokument potwierdzający ukończenie pierwszych trzech klas etapu kształcenia ogólnego na poziomie szkoły średniej II stopnia (HAVO) lub kształcenia przygotowującego do podjęcia studiów wyższych (VWO);
•kształcenie na poziomie specjalistycznym (specialistenopleiding): przyjmuje się kandydatów posiadających dokument potwierdzający ukończenie szkolenia zawodowego w tym samym zawodzie lub grupie zawodowej.

KSZTAŁCENIE NIEOBOWIĄZKOWE- Szkolnictwo wyższe
Studia zawodowe (hoger beroepsonderwijs – HBO) - prowadzone przez wyższe szkoły zawodowe (hogescholen) - Warunkiem przyjęcia na studia w wyższej szkole zawodowej jest posiadanie jednego z następujących świadectw:
- świadectwo ukończenia kształcenia ogólnego na poziomie szkoły średniej II stopnia (HAVO) lub
- świadectwo ukończenia kształcenia na poziomie średniego szczebla kierowniczego lub poziomie specjalistycznym (MBO) lub
- świadectwo ukończenia kształcenia przygotowującego do podjęcia studiów wyższych (VWO).
W wyższych szkołach zawodowych studenci, którzy zdali egzamin na zakończenie zawodowych studiów licencjackich lub studiów magisterskich (HBO), otrzymują tytuł licencjata lub magistra. Absolwenci mają prawo posługiwania się odpowiednimi tytułami.
Od roku akademickiego 2006/07 wprowadzony został pilotażowy program dwuletnich kursów towarzyszących (associated degree programme - AD) włączonych w program studiów licencjackich. Ma on na celu zmniejszenie niedoboru osób z wykształceniem pomiędzy czwartym poziomem MBO a standardowym stopniem licencjata na holenderskim rynku pracy.

Studia akademickie (wetenschappelijk onderwijs – WO) - prowadzone przez uniwersytety. O przyjęcie na uniwersytet mogą ubiegać się osoby posiadające świadectwo ukończenia kształcenia przygotowującego do podjęcia studiów wyższych (VWO), kwalifikacje HBO lub świadectwo ukończenia kształcenia przygotowawczego w HBO. Wszystkie programy studiów na uniwersytetach obejmują egzamin licencjacki i magisterski. Na każdym kierunku studiów powołuje się odrębną komisję egzaminacyjną, która przeprowadza egzaminy dyplomowe oraz organizuje i koordynuje egzaminy na etapach pośrednich. Regulaminy kształcenia i egzaminów opracowuje rada wydziału po zasięgnięciu opinii odpowiedniej komisji egzaminacyjnej i komitetu ds. programu studiów. Po zdaniu egzaminu dyplomowego studenci otrzymują dyplom, na którym wymienia się różne części składowe egzaminu oraz uzyskane kwalifikacje zawodowe, jeśli zostały przyznane. Studenci, którzy otrzymali tytuł magistra bądź jego ekwiwalent, mogą rozpocząć studia doktoranckie.
Studia przygotowujące do zawodów lekarza, stomatologa, lekarza weterynarii, architekta i farmaceuty muszą obejmować praktykę zawodową.

Studenci, którzy zdali egzamin dyplomowy kończący studia licencjackie lub magisterskie, otrzymują tytuł licencjata lub magistra. Absolwenci mają prawo używać międzynarodowych tytułów „Bachelor” lub „Master”, umieszczanych w skrótowej formie „B.” lub „M.” za nazwiskiem, lub odpowiadających im tytułów holenderskich.


BIBLIOGRAFIA:

1.www.e-holandia.info
2.www.eurydice.org.pl
3.www.wiatrak.nl
4.www.spk-haga.nl
5.www.fpsn.nl