Wychowanie estetyczne w przedszkolu

W kształtowaniu osobowości dziecka dużą rolę przypisuje się wychowaniu estetycznemu. Obejmuje ono wychowanie muzyczne, literacko– teatralne i plastyczne, w czym zawarte jest także uwrażliwianie na piękno przyrody i estetykę życia codziennego.
„Wychowanie estetyczne to nie tylko droga do tych najgłębszych warstw dziecięcej uczuciowości, wiodąca do wyżyn odbioru sztuki. Jest to także składnik tego, co określamy mianem kultury życia codziennego”. (1)
Stymuluje ono wszechstronny rozwój dziecka poprzez pobudzanie i kształcenie procesów spostrzegania, mowy, myślenia, a co się z tym wiąże, poszerzanie wiedzy o życiu.
Dziecko uczy się współodczuwania przeżyć innych ludzi, poznaje wartości i buduje więzi społeczne z najbliższymi, rozwijając wrażliwość uczuciową. Ponadto obcowanie ze sztuką sprawia, że dziecko lepiej się czuje, jest zadowolone, radosne, odprężone, co przyczynia się do jego harmonijnego rozwoju, zarówno psychicznego, jak i fizycznego. Można więc powiedzieć, ze wychowanie estetyczne pełni funkcję poznawczą, moralno- społeczną i zdrowotną.
Dlatego właśnie już w przedszkolu należy rozwijać wrażliwość artystyczną dzieci poprzez umożliwienie im odbioru sztuki różnego rodzaju, a także rozwijanie ich własnej twórczości. Należy wprowadzać je w świat wartości estetycznych, rozwijać potrzebę kontaktu ze sztuką , a także budzić w nich wiarę we własne możliwości twórcze.
Możemy wiec powiedzieć , że zadaniem wychowania estetycznego jest wzbogacanie przeżyć i wyobraźni, a także kształtowanie postawy twórczej w kontaktach z otoczeniem, co będzie przejawiać się w:
•kształtowaniu wrażliwości na wartości estetyczne w przyrodzie, technice, sztuce, na piękno postępowania i czynów człowieka;
•rozwijaniu umiejętności dostrzegania i porównywania wszelkiego rodzaju zjawisk;
•rozwijaniu rozmaitego rodzaju twórczości dziecka wraz z próbami łączenia różnych rodzajów ekspresji;
•kształtowaniu czynnej postawy w kulturze i estetyce codziennego życia. (3)

H. Read określa zadania wychowania estetycznego następująco:
•„zachowanie naturalnej intensywności wszystkich rodzajów percepcji i wrażeń;
•wzajemna koordynacja rodzajów percepcji i wrażeń, oraz tychże ze środowiskiem;
•ekspresja uczucia w formie komunikatywnej;
•komunikatywna ekspresja różnych rodzajów psychicznego doświadczenia, które bez takiego uzewnętrzniania pozostałoby częściowo lub całkowicie nieuświadomione;
•kształtowanie zdolności wyrażania myśli w takiej formie”. (4)

Należy wspomnieć, iż każde przeżycie estetyczne ma indywidualny i twórczy charakter.
W przedszkolu treści wychowania estetycznego obejmują oprócz umuzykalnienia i działalności plastyczno – konstrukcyjnej, estetykę życia codziennego, obcowania dzieci z przyrodą, ze sztuką, wytworami techniki, a także kulturę żywego słowa.
Przez troskę o estetykę życia codziennego będziemy rozumieć utrzymywanie ładu i porządku w swoim otoczeniu, czyli ocenianie wystroju sali, planowanie zmian, które będą odpowiednie ze względu na estetykę i funkcjonalność, dekorację sali, wykonywanie użytecznych prac plastycznych.
Poprzez obcowanie z przyrodą, sztuką i techniką, dzieci zapoznają się z wartościami specyficznymi dla danych środowisk, jak: wizualne, dźwiękowe, węchowe, dotykowe. Wyrażają się one w bogactwie kolorów, wielości kształtów, strukturze powierzchni, natężeniu dźwięków itp.
Dzieci mogą oglądać zarówno obrazy, plakaty, rzeźby, fotografie, jak i różne wytwory pracy człowieka, sprzęty, porównywać je i dokonywać ich oceny co do wygody, kształtu, funkcjonalności, wyglądu itp.
Poprzez zapewnianie dzieciom dostępu do piękna polskiej mowy, krzewimy w nich kulturę żywego słowa. Dużą rolę i wartość upatruje się tu w organizowanych zabawach w teatr, inscenizacjach znanych tekstów literackich, układaniu przez dzieci scenariuszy, bajek i opowiadań. (5)

Mówiąc o wychowaniu estetycznym należy podkreślić, że „przeżycie estetyczne jest procesem złożonym, dynamicznym, aktywizującym całą osobowość człowieka, zarówno jego widzenie, przeżywanie, jak i myślenie, jego doznawanie, jak i działanie”. (6) Trzeba podkreślić, że jest to proces złożony, który w trakcie powtarzających się zabiegów dydaktycznych może doprowadzić do odczuwania i rozumienia sztuki, także muzyki artystycznej.
„Działania te mogą przybierać różne formy aktywności artystycznej:
•śpiew i granie na instrumentach;
•taniec i ruch w związku z muzyką lub rytmiczną mowę, zachowania tanecznopodobne;
•inscenizacje ruchowe;
•inscenizacje teatralizujące;
•rysunek;
•malarstwo;
•tworzenie ze słów (rymowanki, wiersze, opowiadania);
•tworzenie dźwięków (rytmy, melodie);
•tworzenie z przedmiotów i materiałów różnego pochodzenia (instrumenty lub układanki reprezentujące wyobrażenia dzieci, przekształcanie mechaniczne tych materiałów (układanie we wzory i obrazy szalików, chusteczek i innych materiałów)”. (6)

Rozwój estetyczny uzewnętrznia się w wytworach artystycznych dzieci poprzez zdolność łączenia doświadczeń w sensowną całość, czego wynikiem jest spójna organizacja myśli i uczuć, co znajduje swój wyraz w liniach, tworzywie i użytych barwach.(7)


(1)A. Landy , M. Kwiatowska, Z.Topińska , Rozwój i wychowanie dziecka w wieku przedszkolnym,Warszawa 1970, Nasza Księgarnia
(2). Kwiatowska (red), Podstawy pedagogiki przedszkolnej, Warszawa 1988, WSIP
(3)Dmochowska M., Dunin – Wąsowicz M., Wychowanie w rodzinie i w przedszkolu, Warszawa 1978, WS iP
(4)Z. Burowska, Słuchanie i tworzenie muzyki w szkole, Warszawa 1980
(5)A. Klim- Klimaszewska, Pedagogika przedszkolna. Nowa podstawa programowa, Warszawa 2010, Instytut Wydawniczy Erica,
(6)W. A. Sacher, Słuchanie muzyki i aktywność artystyczna dzieci, Kraków 1999, Impuls
(7)V. Lowenfeld, W.L.Brittain, Twórczość a rozwój umysłowy dziecka, Warszawa 1977, PWN