Potrzeby i uczucia w rodzinie

Od zarania życia po jego kres człowiek kieruje się szeregiem potrzeb wyznaczających jego określoną aktywność we wszystkich sferach istnienia.
Zaspokajanie głodu, pragnienia czy też spanie w nocy są rzeczami oczywistymi, niektórzy powiedzą – banalnymi, aczkolwiek nie odżywiając się i nie śpiąc, nie sposób dotrzeć w życiu do momentu wyznania komuś miłości czy usłyszenia takiej deklaracji, z tej prostej przyczyny, że się tego nie dożyje.
Potrzeba jest jednym z podstawowych pojęć, niezbędnych dla opisania człowieka w sensie gatunku, jak i indywidualności psychicznej. Potrzeba jest przesłanką zachowań czy to doraźnych, krótkotrwałych, czy też długofalowej, zaplanowanej działalności. Poza grupą potrzeb wspólnych istnieją potrzeby indywidualne, różniące ludzi od siebie, wynikające z ich odrębności. Dokonując generalnej klasyfikacji potrzeb ludzkich wyodrębnimy w ich całokształcie dwie podstawowe grupy:
• potrzeby elementarne, biologiczne, służące zachowaniu naszego istnienia jednostkowego i gatunkowego,
• potrzeby wyższe, natury duchowej, psychicznej, wśród których grupa wynikająca z twórczego, abstrakcyjnego myślenia człowieka, jego wyobraźni, ogólnie mówiąc- stopnia rozwoju – dana została tylko człowiekowi.

Poziom zaspokojenia naszych potrzeb wiąże się nierozerwalnie z doznawaniem emocji, stanowiąc o przyjemności, satysfakcji, szczęściu lub przeciwnie – o uczuciu przykrości, nieszczęścia, fizycznego lub „psychicznego” bólu. Podobnie jak w innych sferach ludzkiego rozwoju i w tej sferze celem głównym jest osiągnięcie stanu harmonii, równowagi, dojrzałości potrzeb z uwzględnieniem indywidualności pojedynczego człowieka. To jaki kształt przybiorą one ostatecznie w naszym dorosłym wydaniu, jaką rangę uzyskają poszczególne z nich oraz jakich sposobów użyjemy do ich zaspokajania, zależy od splotu uwarunkowań specyficznych dla jednostki tak z punktu widzenia jej wewnętrznych predyspozycji, jak i cech środowiska, które ją kształtowało.
Poziom zaspokojenia potrzeb kontaktu emocjonalnego we wczesnym dzieciństwie jest niejako bazą dla ostatecznego kształtu osobowości, rzutuje na nasze dorosłe relacje, zachowania. Potrzeba emocjonalnego kontaktu towarzyszy człowiekowi stale, poszerzając w trakcie rozwoju swój zasięg:
od osoby matki, poprzez inne osoby nabierające znaczenie w życiu dziecka, grupę rówieśniczą stanowiącą w wieku dojrzewania ważną płaszczyznę odniesienia , do intymnych kontaktów z partnerami, przeżywania uczuć miłości i przyjaźni.

Doznawanie oraz umiejętność odwzajemniania i rozumienia uczuć innych ludzi sprzyja przyswojeniu i respektowaniu reguł współżycia , przyjmowania zasad moralnych chroniących dobro innego człowieka, kierowaniu się sumieniem. Potrzeba kontaktu emocjonalnego przybiera również szczególną postać w silnym zapotrzebowaniu na znalezienie uznania, aprobaty, a także wyróżnienia się. Potrzeba uznania ma szczególne znaczenie w okresie dorastania. Poprzez aprobatę otoczenia uzyskiwane jest potwierdzenie siebie , własnych wyborów, poczucie wartości.
Do kolejnych ważnych potrzeb człowieka zaliczamy potrzebę poznawczą . Oznacza ona zdobywanie intelektualnej orientacji w świecie. Poznawanie świata, występujących w nim zjawisk, zależności i zdarzeń uczestniczy w procesie formułowania całościowej koncepcji świata, co umożliwia sprawne, celowe i sensowne w nim funkcjonowanie.
Rodzina jest miejscem sprzyjającym rozwojowi człowieka , jest naturalnym środowiskiem wzrostu młodego organizmu. W prawidłowo funkcjonującej rodzinie potrzeby są zaspokajane , a uczucia prawidłowo kształtowane , w celu osiągnięcia harmonii ducha i ciała. Ukształtowanie prymatu wartości, określenie celów w życiu najistotniejszych, do osiągnięcia których zmierzamy, stanowi o poczuciu sensu życia. Krystalizacja celów życiowych, głębokie przekonanie o ich wartości mobilizują do ich realizacji, pomimo napotykanych przeszkód, skłaniają do wysiłku, przezwyciężania trudności. Zadaniem rodziców jest przekazywanie i pogłębianie wiary, podtrzymywanie „pragnienia nieba”. Młody człowiek szuka wartości i wzorów do naśladowania, szuka celu życia i potrzebuje pomocy w jego osiągnięciu. Dobrze jeśli w rodzinie znajdzie oparcie i możliwość szczerej rozmowy.
W dzieciństwie zaspokajanie naszych potrzeb przez rodziców, atmosfera miłości rodzicielskiej, świadomość iż jesteśmy ważni, tworzą stan bezpieczeństwa, ochrony. Odzwierciedleniem tego, czy człowiek radzi sobie w różnych sytuacjach życiowych, są w dużej mierze inni ludzie, którzy swoim pozytywnym odbiorem naszych zachowań, poprzez akceptację naszego systemu wartości wzmacniają naszą dobrą samoocenę, przyczyniają się do utrzymania bezpiecznego samopoczucia. Uświadomienie sobie autentycznych potrzeb ma przeogromne znaczenie dla naszego funkcjonowania, samopoczucia, satysfakcjonujących związków z innymi ludźmi. Może się zdarzyć, że człowiek pozbawiony uczuć w dzieciństwie lub taki, który doznał emocjonalnego odrzucenia przez osoby dla niego ważne, może uznać niejako w ramach obrony, że uczucia nie są dla niego w życiu istotne, a najlepiej nie potrzebne. Jego zachowanie może wówczas odznaczać się wyraźną rezerwą w stosunku do ludzi, odrzuceniem ich propozycji i prób nawiązania serdecznych więzi. W gruncie rzeczy nie brak potrzeby więzi, ale podświadomy lęk przed bolesną porażką jest przyczyną jego ostrożnych i nieufnych zachowań.

Kolejną barierą blokującą zaspokajanie własnych potrzeb może być brak wzorów lub złe wzory ich zaspokajania. Może się zdarzyć, że odczuwamy, rozpoznajemy w sobie jakąś potrzebę, ale jej ujawnienie nie jest przyjęte w środowisku , w którym się obracamy. Człowiek wychowany w rodzinie, gdzie okazywanie uczuć jest uznawane za nie właściwe, będzie miał trudności z uzewnętrznianiem uczuć, bo nie wie, jak to zrobić, w jakiej formie je okazać, jakich użyć słów i gestów, a nawet może się bronić zacieraniem w sobie samej potrzeby. Dojrzałość wymaga od człowieka wyjścia poza własny egocentryzm, dostrzeżenia także potrzeb innych, zwłaszcza bliskich osób. To nastawienie ku innym, wysiłek zrozumienia kogoś, życzliwość są fundamentem dobrego współżycia, pogłębiają więzi i zwrotnie niejako dostarczają nam satysfakcji oraz podobnych postaw w stosunku do nas.
Chcąc poznać jakie uczucia wywołują u dzieci wybrane rodzinne sytuacje proponuję przeprowadzić anonimową ankietę, wśród grupy uczniów.
Pytanie brzmi: „ Jakie uczucia wywołują w Tobie następujące sytuacje :
• wspólne z rodziną spędzenie wieczoru,
• rozmowa z rodzicami na temat Twoich problemów,
• spożywanie posiłków w rodzinnym gronie,
• powrót z wakacji do domu
• ciepłe słowa rodziców
• rady i przestrogi dawane przez rodziców
• przestrzeganie tradycji rodzinnych
• uczestniczenie wraz z rodziną we Mszy św.
• pomoc rodzicom
• rodzinny wyjazd na zakupy.”

ANKIETA
Jakie uczucia wywołują w Tobie poniżej zapisane sytuacje?
udzielając odpowiedzi wykonaj rysunek buzi z uśmiechem " )", smutnej"( " lub obojętnej uczuciowo " - "

1.Wspólne z rodziną spędzenie wieczoru

2.Rozmowa z rodzicami na temat Twoich problemów

3.Spożywanie posiłków w rodzinnym gronie

4.Powrót z wakacji do domu

5.Ciepłe słowa rodziców


7.Przestrzeganie tradycji rodzinnych

8.Uczestniczenie wraz z rodziną we Mszy św.

9.Pomoc rodzicom

10.Rodzinny wyjazd na zakupy