Problemy ludzi starszych

Problemy ludzi starszych

Starzenie się człowieka jest zjawiskiem nie tylko biologicznym ale także nieuchronnym, długotrwałym, zróżnicowanym i wielowymiarowym procesem, który z jednej strony jest zależny od człowieka, a z drugiej od różnych czynników: społecznych, ekonomicznych, biologicznych, psychologicznych, ekologicznych, historycznych i kulturowych (Leszczyńska-Rejchert, 2002)
Granice starości są płynne a sam proces starzenia się organizmu przebiega etapami. Najpierw jest etap starzenia się społecznego, później następuje starzenie fizyczne.
Proces starzenie zależy od sposobu i warunków życia. Odmiennie przebiega u mężczyzn i kobiet, inaczej na wsi i w mieście.
Postępujące zmiany ekonomiczne - społeczne, szybki postęp techniczno – informatyczny, wzrost stopy życiowej , rozwój medycyny, przyczyniają się do wydłużenia życia ludzkiego. Rezultatem tego jest szybszy wzrost liczby osób w podeszłym wieku, niż liczby osób nowo narodzonych.

Do najważniejszych problemów ludzi starszych można zaliczyć samotność, chorobę, inwalidztwo, życie w ubóstwie, poczucie nieprzydatności.

Problemy zdrowotne ludzi starszych

Zmiany fizjologiczne w organizmie człowieka następują stopniowo. Wczesny etap starości charakteryzują zmiany w wyglądzie zewnętrznym (siwe włosy, zmarszczki). Początkowo występują zmiany w funkcjonowaniu zmysłów, wzroku i słuchu. Kłopoty zdrowotne nasilają się i powoli zmierzają ku niepełnosprawności.
Seniorzy zmagają się z różnorodnymi trudnościami. Wielu cierpi na przewlekłe choroby somatyczne, zdarzają się ciężkie, przewlekłe choroby doprowadzające do etapu, w którym osoba staje się niezdolna do wykonywania codziennych czynności życiowych i wymaga stałej opieki i pomocy.

W okresie zmian systemowych nastąpiła reforma służby zdrowia do której bardzo trudno jest się przyzwyczaić, szczególnie osobom starszym, którzy nie lubią zmian. Z jednej strony ludziom starszym, dała ona możliwość wyboru lekarzy w profesjonalnych przychodniach i klinikach, które są wyspecjalizowane w dolegliwościach osób starszych. Dała większe szanse wyboru w „domach pogodnej starości”, w domach pobytu dziennego i całodobowego. Z drugiej zaś strony reforma służby zdrowia przyniosła trudności w odnalezieniu się, pośród nowych lekarzy rodzinnych, skierowań, kolejek do kas chorych. W obliczu bardzo niskich rent i emerytur ludzi w podeszłym wieku nie stać natomiast na prywatną opiekę lekarską.
Wejście w starość uważane jest za początek problemów zdrowotnych, które z każdym rokiem objawiać się mogą kumulacją cierpień fizycznych, ale też psychicznych.

Badania przeprowadzone metodą sondażu diagnostycznego wśród osób powyżej 60 roku życia zamieszkujących województwo śląskie, wykazują, że 43% ankietowanych osób określa swój stan zdrowia jako zadawalający, 30 % jako dosyć dobry, 20% uważa, ze jest raczej zły i tylko 7 % określa, ze jest dobrego zdrowia. Nikt z badanych nie uważa, że jego stan zdrowia jest bardzo dobry.
40% spośród badanych osób napotyka na trudności z dostępem do placówek służby zdrowia i tyle samo osób raczej napotyka na te trudności. 20 % ankietowanych raczej nie ma problemu z dostępem do placówek.

Z analizy przeprowadzonych badań wynika, że prawie 60 % ankietowanych osób uważa, że dostęp do placówek rehabilitacyjnych jest dostateczny, 30 % twierdzi, że jest niewystarczający i tylko 13 % ankietowanych określa, że jest dobry.

Sytuacja finansowa osób starszych

Do problemów zdrowotnych często dochodzą też złe warunki finansowe osób starszych, ograniczające możliwości leczenia, regularne odżywianie, zakup leków itp..
Poczucie braku stabilizacji materialnej jest zdecydowanie silniejsze u osób starszych niż u osób młodych. Aspekt ekonomiczny ma znaczenie w kreowaniu podejścia do życia codziennego osób starszych – ułatwia lub komplikuje jego przebieg.
Świadczenia emerytalne i rentowe są najczęściej jedynym źródłem utrzymania osób starszych. Do innych źródeł utrzymania należą: dochody z gospodarstw rolnych, pomoc od dzieci oraz praca zawodowa
Mimo, że osoby starsze są samodzielnie ekonomiczne, to jednak komfort życia osób starszych jest gorszy niż w innych krajach. W Polsce świadczenia społeczne nie są wysokie, ponad połowa osób otrzymuje świadczenia na pograniczu czy poniżej przeciętnej płacy w gospodarce narodowej.
Sytuacja finansowa osób starszych jest zróżnicowana w zależności od tego czy są osobami prowadzącymi oddzielne gospodarstwo domowe czy też zamieszkują z innymi członkami rodziny

Przeprowadzone badania wykazały, że prawie 40 % badanych uważa swoją sytuację materialną za zadawalającą a 33,3% za dosyć dobrą. 23,3 % określiło swoją sytuację materialną jako raczej złą, a prawie 7% za złą.
Nikt z badanych nie uważa , ze jego sytuacja materialna jest dobra lub bardzo dobra.

Sytuacja mieszkaniowa badanych osób w przeszło 50 % jest zadawalająca, w 33,3% dobra.
10 % osób określa ją jako dosyć dobrą a niewiele ponad 3% uważa, że jest bardzo dobra.
Nikt z badanych nie określił swojej sytuacji mieszkaniowej jako złą.

Spośród badanych osób 37 % uważa, że osoby starsze mogą liczyć na pomoc materialną ośrodków pomocy społecznej lub innych ośrodków państwowych, 27% twierdzi, że raczej nie mogą liczyć, 13 % uważa, że nie, a 17 % nie ma zdania na ten temat.
Tylko 7 % respondentów twierdzi, ze osoby starsze mogą liczyć na taką pomoc.

Sytuacja społeczna osób starszych

Badania i opinie osób w starszym wieku wskazują, że w momencie przekraczania granicy wieku emerytalnego są oni marginalizowani jako zbiorowość, czego przykładem może być stopniowe eliminowanie ich z aktywnego życia zawodowego i społecznego. Osoby starsze boją się nie tylko chorób i niepełnosprawności, ale także osamotnienia i nietolerancji.
Ludzie starsi po wycofaniu się z życia zawodowego mogą napotkać na utratę autorytetu w rodzinie i środowisku, a nagły nadmiar czasu wolnego, może okazać się bardzo trudny do zagospodarowania, co w konsekwencji przyczynia się do ograniczenia aktywności, jak również izolacji społecznej.
Największym problemem społecznym ludzi starszych jest samotność. Często człowiek starszy znajduje się w niekorzystnej sytuacji we własnej rodzinie. W toku licznych i szybkich przemian przeobrażeniu ulega także model rodziny. Znikają dwu-, trzypokoleniowe rodziny, w których osoby starsze mogły liczyć na opiekę, zainteresowanie. Rodzina, która w sferze emocjonalnej wypełniała całe życie usamodzielnia się, często też umiera partner.
Dotychczas nie liczono się z potrzebami wyższego rzędu ludzi starszych, uważano, że zapewnienie warunków materialnych i opieki wystarcza. Tymczasem starsi mają również takie potrzeby, niekiedy bardziej rozwinięte niż ludzie młodsi. Państwo zaspokaja niektóre z tych potrzeb np. powołuje instytucji wspomagających kształcenie i rozwijanie zainteresowań wśród osób starszych. Są to instytucje formalne, jak Uniwersytety Trzeciego Wieku, oraz nieformalne, pozainstytucjonalne, w klubach seniora, kołach zainteresowań itp.

Z przeprowadzonych badań wynika, że aż 60% badanych osób uważa, że starsze osoby są raczej dyskryminowane ze względu na swój wieku. 17% twierdzi, że na pewno są dyskryminowane, a tylko 10 % respondentów uważa, ze nie są.

Połowa z badanych osób raczej może liczyć na pomoc instytucji lub osób z najbliższego otoczenia w codziennych czynnościach życiowych . 30% może liczyć na taką pomoc, a tylko niewiele ponad 3% nie może liczyć na pomoc i prawie 17% raczej nie może spodziewać się pomocy.

Badania wykazały, że 40% ankietowanych osób ocenia, że organizacja czasu wolnego dla seniorów w najbliższym otoczeniu jest raczej zła, 30% twierdzi, że jest zadawalająca. 20 % badanych określiło ją jako dosyć dobrą a 10% jako dobrą. Nikt nie twierdzi, że organizacja czasu wolnego jest zła lub bardzo dobra.

Przeprowadzone badania wykazały, że największym problemem ludzi w starszym wieku są dokuczające im choroby oraz trudność z dostępem do placówek służby zdrowia.
Kolejnym wśród najczęściej wymienianych jest problem osamotnienia i wykluczenia społecznego. Badane osoby uważają, że są dyskryminowane i lekceważone ze względu na swój wiek oraz mają niewystarczający dostęp do placówek kulturalnych i sportowych organizujących czas wolny dla seniorów.
Mimo dosyć trudnej sytuacji materialnej emerytów i rencistów, badane osoby uważają że ich sytuacja materialna i mieszkaniowa jest zadawalająca lub dosyć dobra.

Starość przynosi wiele problemów, wynikających głównie z procesów zachodzących w organizmie człowieka, który już nie zarabia i niekoniecznie znajduje się w centrum zainteresowań rodziny.
Wiele osób nie nadąża za postępującymi zmianami oraz lęka się przyszłości, głównie cierpienia, niepełnosprawności, i śmierci.
Starość wymusza wycofywania się z różnych pól aktywności lub konieczność zastępowania ich innymi.
W miarę przybywania lat potrzeby człowieka się zmieniają, gdyż zmienia się perspektywa życiowa. Z jednej strony ogromnej wagi nabierają banalne sprawy dnia codziennego, a z drugiej pojawia się refleksja dotycząca przeszłości. Coraz częściej osoby starsze myślą o przyszłości i zbliżającym się końcu własnego życia.


Bibliografia:
Nowicka Agnieszka, Wybrane problemy osób starszych, Oficyna Wydawnicza Impuls, 2010
Piotrowski Jerzy, Kordos Jan, Miejsce człowieka starego w rodzinie i społeczeństwie, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1973
Zych Adam, Poznać, zrozumieć i zaakceptować starość, Spółka Over Group, 2012
Ks. Mariusz Kuciński, Sytuacja osób starszych na rynku pracy w Polsce.

Opracowanie:
Bieck-Bełkot Agnieszka
Bieck Maja