Uczeń wycofany społecznie - analiza przypadku

Uczeń wycofany społecznie

Identyfikacja
Krzysztof obecnie jest uczniem klasy III gimnazjum, ale do mojej klasy uczęszcza od początku swojej nauki w gimnazjum, czyli od września 2010 roku.
Z powodu zaburzeń zachowania i emocji oraz znacznych deficytów neurorozwojowych chłopiec objęty jest leczeniem neurologicznym i opieką Poradni Psychologiczno- Pedagogicznej. Rozwój umysłowy ucznia kształtuje się na poziomie inteligencji niższej niż przeciętna, istnieją liczne deficyty w obrębie funkcji percepcyjno-motorycznych, percepcji słuchowej (obniżona analiza i synteza fonemowa), znaczne zaburzenia koordynacji wzrokowo – ruchowej. Krzysztof jest chłopcem nieśmiałym, zamkniętym w sobie, z bardzo niską samooceną, bardzo zależy mu na akceptacji rówieśników. W pracy ma trudności z koncentracją uwagi, wymaga nieustannego wsparcia i mobilizacji do pracy. Wtórnie występują problemy emocjonalne na podłożu stresu szkolnego.
Z uwagi na stwierdzone u niego zaburzenia i odchylenia rozwojowe prze okres nauki w szkole podstawowej (klasy 4-6) objęty był nauczaniem indywidualnym, które wg opinii Poradni Psychologiczno – Pedagogicznej korzystnie wpłynęło na efekty pracy dziecka.

Geneza i dynamika zjawiska
W gimnazjum chłopiec nie był objęty nauczaniem indywidualnym, w wyniku braku zgody matki. Uczęszczał na wszystkie zajęcia z klasą, co zrodziło szereg problemów, zarówno w sferze dydaktycznej, jak i wychowawczej. Pojawiły się one już we wrześniu 2010 roku, w klasie I. Uczniowie nie akceptowali chłopca w swoim gronie, wyśmiewali się z jego niecodziennych zachowań (min. jedzenia papieru, przemykania się pod ścianami korytarzy szkolnych, zasłanianie brzucha plecakiem oraz mówienia do siebie). Chłopiec często samotnie siedział pod drzwiami męskiej toalety, nieustannie czegoś szukając w plecaku, rozglądając się dookoła. Wzbudzało to śmiech i niechęć uczniów, a niekiedy ich negatywne zainteresowanie i agresję słowną w stosunku do chłopca. Zupełnie nie radził sobie z nauką, szczególnie w zakresie przedmiotów, które stanowiły dla niego nowość (fizyka, chemia, informatyka), osiągał bardzo słabe wyniki w nauce (zagrożenia ocenami niedostatecznymi). Nie angażował się w życie klasy, unikał rozmów z wychowawcą i uczącymi go nauczycielami. Dość łatwo jednak nawiązał kontakt z tzw. obsługą szkoły (panie sprzątające i panowie woźni). Pozostawał w szkole długo po zakończeniu lekcji, czekając na powrót mamy z pracy.

Znaczenie problemu
Krzysztof źle funkcjonował w klasie. Z nikim nie nawiązywał relacji interpersonalnych, coraz bardziej zamykał się w sobie i wycofywał z jakichkolwiek kontaktów. Taki stan rzeczy mógł doprowadzić do nasilenia się zaburzeń emocjonalnych chłopca, co w znacznym stopniu pogorszyłoby jeszcze jego funkcjonowanie w grupie rówieśniczej, odbiłoby się to również znacznie na jego wynikach w nauce, które do tej pory i tak nie były zadowalające. O zaistniałym problemie została poinformowana matka chłopca oraz pedagog szkolny.

Prognoza
Wdrożenie odpowiednich działań zarówno ze strony wychowawcy, rodzica, pedagoga oraz uczniów pomogłoby chłopcu ustalić właściwe relacje interpersonalne, podnieść samoocenę oraz zacząć aktywnie funkcjonować w grupie. Po przeanalizowaniu przyczyn nieprawidłowości w funkcjonowaniu chłopca, jak i klasy, doszłam do wniosku, że sytuacja ulegnie poprawie, jeśli wszyscy zainteresowani zaczną ze sobą efektywnie współpracować.

Prognoz negatywna – w przypadku zaniechania oddziaływań:
• niskie poczucie własnej wartości,
• zaburzone relacje z nauczycielami,
• pogłębiające się trudności w nauce,
• nasilenie zaburzeń psychicznych i neurologicznych,
• utrata kontaktów z rówieśnikami w klasie i szkole.

Prognoza pozytywna – w przypadku wdrożenia oddziaływań:

- zminimalizowanie czynników wywołujących onieśmielenie i wycofanie,
- nawiązanie kontaktów z rówieśnikami,
- wzrost wiary we własne siły i możliwości,
- osiąganie większych sukcesów w nauce.

Propozycje rozwiązań:

- analiza dokumentacji szkolnej,
- konsultacje z pedagogiem i psychologiem szkolnym,
- indywidualne rozmowy z matką chłopca,
- dostosowanie metod i form nauczania do specyficznych możliwości ucznia,
- rozmowy z rówieśnikami ucznia,
- praca na zajęciach edukacji emocjonalnej prowadzonych przez pedagoga szkolnego,
- prowadzenie zajęć integracyjnych,
- dostrzeganie nawet drobnych sukcesów ucznia,
- motywowanie chłopca do kolejnych działań,
- angażowanie w życie klasy,

Wdrożenie działań
Ponieważ problemy z uczniem nasilały się w zatrważająco szybkim tempie podjęłam szereg działań, aby im zapobiec. Nawiązałam stały kontakt z matką chłopca. Po konsultacjach z pedagogiem szkolnym podjęłam szereg indywidualnych rozmów w klasie, do której uczęszczał Krzysztof, przeprowadziłam cykl lekcji na temat tolerancji, odmienności. Pani pedagog dokonała analizy socjometrycznej klasy i razem opracowałyśmy wyniki na temat przyczyn nietolerancji w zespole klasowym i odrzucenia w/w ucznia. To dało mi ogromna wiedzę na temat relacji interpersonalnych w grupie, osobowości przywódczych i osób odrzuconych. Efektem w/w działań było przeprowadzenie w klasie zajęć poświeconych akceptacji rówieśniczej oraz pedagogizacja rodziców podczas zebrania. Jednocześnie pozostawałam w nieustannym kontakcie z matką chłopca, którą miałam okazje gościć prawie na każdych cotygodniowych konsultacjach. Bardzo ważne i znaczące okazały się tu także rozmowy z uczącymi Krzysztofa nauczycielami, wyczulenie ich na problemy chłopca związane z funkcjonowaniem w klasie, ale i w szkole. Koleżanki i koledzy podjęli rozmowy z uczniami swoich klas, szczególnie istotne okazały się tu uwagi skierowane do starszych kolegów, którzy najbardziej szykanowali chłopca.
W tym czasie uczeń został objęty opieką zespołu do spraw udzielania pomocy psychologiczno – pedagogicznej działającym w naszej szkole. W pracy z chłopcem dostosowywano metody pracy i oceny do jego indywidualnych możliwości intelektualnych. Uczeń powoli zaczął osiągać drobne sukcesy w nauce, a to podnosiło jego samoocenę.
Społeczność uczniowska zaczęła się „przyzwyczajać” do obecności Krzyśka i jego nieco odmiennych zachowań, które również ulegały, choć powolnej, ale poprawie. Aby ograniczyć zachowania zaburzające funkcjonowanie w grupie, uczeń uczęszczał na zajęcia z edukacji emocjonalne do pedagoga szkolnego, regularnie bywał na konsultacjach u nauczycieli przedmiotów, zaczął wyjeżdżać na klasowe wycieczki.
Biorąc pod uwagę zbliżający się termin egzaminów zewnętrznych i związany z tym nasilający się u Krzyśka stres (widoczny m.in. podczas próbnych egzaminów), w bieżącym roku szkolnym przy współpracy pani pedagog doprowadziłam do kolejnego gruntownego przebadania ucznia pod kątem psychologiczno- pedagogicznym i zawodowym.

Efekty oddziaływań
Na podstawie badań w Poradni Psychologiczno – Pedagogicznej i konsultacji zawodowych w w/w miejscu uczeń został zwolniony z egzaminów zewnętrznych w klasie trzeciej, co znacznie obniżyło u niego poziom stresu, podwyższając tym samym wiarę we własne siły. Chłopiec podjął pierwsze próby nawiązania kontaktu z klasą, więcej czasu zaczął spędzać z rówieśnikami, coraz mniej przerw spędzał samotnie. Uczniowie klasy w wyniki wcześniej wymienionych działań zrozumieli, że odmienność nie powinna wzbudzać agresji, a wręcz wymaga pomocy i opieki. Zintegrowało to zespól klasowy, który poczuł się silnym organizmem odpowiedzialnym za siebie nawzajem. Krzysztof uaktywnił się towarzysko, zaczął wspólnie z klasą wyjeżdżać na wycieczki, znacząco wpłynęło to na jego rozwój emocjonalny oraz prawidłowe funkcjonowanie w grupie rówieśniczej.
Obecnie chłopiec jest pełnoprawnym członkiem klasy, a młodzież nie dostrzega jego ułomności. W przyszłości planuje zostać sprzedawcą sklepowym i do szkoły o takim profilu złożył aplikacje.