Oleśnica - moja mała ojczyzna. Program zajęć świetlicowych

Program zajęć świetlicowych „Oleśnica – moja mała ojczyzna” zawiera elementy edukacji regionalnej, służy prezentacji wiadomości o swoim mieście. Stworzony został dla uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim i umiarkowanym, którzy biorą udział w zajęciach świetlicowych. Program jest dostosowany do możliwości i potrzeb tychże uczniów. Stwarza również możliwość zdobycia wiedzy o regionie, z którym związana jest Oleśnica, o historii samego miasta, postaci z nim związanych, zabytków, legend, ale i jego współczesnych osiągnięć.
Realizując program „Oleśnica – moja mała ojczyzna” chciałbym zainteresować uczniów pochodzących z naszego miasta, ale także przyjeżdżających do nas z innych miejscowości: ciekawą historią regionu i miasta, przybliżyć im zagadnienia związane z kulturą, zabytkami, topografią i wielokulturowością miasta Oleśnicy. Program zawiera kilka wybranych przykładowych scenariuszy poświęconych tematycznie w/w zagadnieniom. Realizowany w formie jedno lub dwugodzinnych zajęć w świetlicy szkolnej.

Cel główny programu:

Celem głównym programu jest prezentacja i przekazanie wiedzy na temat regionu i miasta w którym mieszkają i uczą się uczniowie poprzez poznawanie jego dziedzictwa kulturowego i historii.

Cele szczegółowe:
• Rozbudzanie zainteresowań przeszłością rodzinnego miasta
• Przekazanie uczniom wiedzy dotyczącej Oleśnicy i regionu
• Poznanie zabytków Oleśnicy
• Zapoznanie z symbolami miasta
• Kształtowanie umiejętności posługiwania się mapą i planem miasta
• Pobudzanie wyobraźni i rozwijanie umiejętności plastycznych
• Kształtowanie sprawności manualnej
• Integrowanie uczniów poprzez pracę w grupie
• Kształtowanie umiejętności poprawnego wypowiadania się
• Rozbudzanie wrażliwości na piękno swojego miasta

Metody pracy:

• Słowne: opowiadanie, pogadanka, objaśnienie
• Oparte na działaniu: wykonywanie prac plastycznych dotyczących tematu zajęć, praca z mapą i planem miasta, rozwiązywanie krzyżówek, zagadek, uzupełnianie zdań, zabawa dydaktyczna - rozsypanki wyrazowe, układanie obrazków z pociętych elementów
• Oparte na oglądzie: pokaz, prezentacja
• Oparte na doświadczeniu: słuchanie opowiadania, opisu, legendy, służące twórczemu działaniu

Formy pracy:

• Praca z grupą
• Praca w grupie
• Praca z uczniem indywidualnie

Tematyka scenariuszy:
1. Oleśnica historia miasta i jej regionu
1a. Zanim powstało miasto – akt lokacyjny
1b. Piastowie Oleśniccy
1c. Pod rządami Podiebradów
1d. Wirtembergowie
1e. Zniszczenia wojenne
2. Symbole miasta: herb, flaga i hejnał Oleśnicy
2a. Znane postacie związane z miastem Oleśnica
3. Topografia naszej miejscowości
4. Zabytki Oleśnicy
4a. Zamek książęcy
4b. Bazylika mniejsza
4c. Brama wrocławska i mury obronne
4d. Inne ważne zabytki: m.in. Kościół św. Trójcy i św. Jerzego, Ratusz, Wieża ciśnień, Dom Wdów
5. Legendy miasta
5a. O alchemiku Pepełce
5b. O dwóch córkach księcia
5c. O herbowym orle
5d. O lwie poskromionym przez księcia Jerzego
5e. O mieczu księcia Jana
5f. O oleśnickim pręgierzu
6. Oleśnica współcześnie – jej osiągnięcia ( nowe obiekty, inwestycje itp.)

Przewidywane osiągnięcia ucznia:
Po zrealizowaniu programu zajęć świetlicowych z elementami edukacji regionalnej „Oleśnica – moja mała ojczyzna” uczeń powinien zdobyć następujące wiadomości i umiejętności:
• Identyfikować się z pojęciem „jestem Oleśniczaninem”, „jestem Dolnoślązakiem”
• Znać symbole miasta Oleśnicy
• Utożsamiać się z historią swojego miasta i regionu
• Dostrzegać i pielęgnować dorobek wcześniejszych pokoleń
• Rozumieć potrzebę przekazywania dziedzictwa kulturowego miasta
• Dostrzegać piękno miasta Oleśnicy
• Zdobyć umiejętność posługiwania się mapą i planem miasta
• Znać zabytki Oleśnicy
• Umieć wskazać na planie miasta ważne obiekty
• Wymienić rody panujące w Oleśnicy
• Znać legendy związane z miastem
• Umieć uważnie słuchać wypowiedzi innych osób oraz przytoczonych tekstów
• Wyrażać własne emocje w formie ekspresji twórczej
• Poszerzyć i wzbogacić swoje słownictwo o wyrazy związane z tradycją, kulturą architekturą miasta
• Umieć rozwiązywać proste łamigłówki, krzyżówki, zagadki

Ewaluacja programu:
W trakcie realizacji programu i po jego zakończeniu przeprowadzona zostanie ewaluacja w celu uzyskania informacji o tym w jakim stopniu wprowadzone treści powodują realizację zadań edukacyjnych i wychowawczych. Ewaluacja dotyczyć będzie:
• Realizacji osiąganych celów
• Skali wzrostu wiedzy
• Kształtowania umiejętności
• Skuteczności metod i form
Informacje służące ewaluacji gromadzone będą poprzez:
• Obserwację dzieci podczas zajęć
• Analizę ich prac oraz skalę ich zaangażowania
• Rozmowy z uczniami
• Aktywność podczas zajęć

Scenariusz zajęć świetlicowych I

Temat: Oleśnica, historia miasta i jej regionu
Czas trwania: 1-2 godzin
Cele ogólne:
• Rozbudzanie zainteresowania historią Oleśnicy i jej regionu
• Kształtowanie nawyków uważnego słuchania
• Wzbogacanie słownictwa o wyrazy związane z historią, kulturą, sztuką, architekturą
• Rozwijanie umiejętności współpracy w grupie
Cele szczegółowe:
Uczeń po zakończeniu zajęć powinien:
• Wskazać na mapie Oleśnicę i region w którym leży
• Wiedzieć od jak dawna Oleśnica jest miastem (2012-1255=757)
• Identyfikować się z pojęciem: „Oleśniczanin”, „Dolnoślązak”
• Rozpoznawać najważniejsze zabytki Oleśnicy
• Umieć ułożyć pociętą fotografię lub obrazek w całość
• Potrafić rozwiązać proste krzyżówki, zagadki dotyczące miasta
• Znać herb i flagę miasta
• Umieć poprawnie zachowywać się na zajęciach

Metody:
• Oparte na słowie: opowiadanie, objaśnienie, rozmowa
• Oparte na oglądzie: pokaz, prezentacja
• Oparte na działaniu: układanie elementów obrazka, rozwiązywanie prostych krzyżówek i zagadek
• Praca z grupą
• Praca z jednostką
Środki dydaktyczne:
• Mapa geograficzna Polski
• Obrazki, pocztówki, fotografie Oleśnicy
• Przygotowane zagadki, krzyżówki i pocięte obrazki
• Herb i flaga miasta


Przebieg zajęć:
1. Wszyscy uczestnicy zajęć siadają naprzeciwko mapy.
• Kto pokaże na mapie Polskę?
• Kto pokaże na mapie Dolny Śląsk?
• Proszę odnaleźć na mapie Oleśnicę
2. Krótki rys historyczny regionu i miasta.
• Zapisujemy na tablicy datę 22.02.1255 r.
• Wprowadzamy pojęcia: „Dolnoślązak”, „Oleśniczanin”
• Pokaz herbu i flagi miasta oraz ilustracji z zabytkami
3. Zapisujemy na kartkach najważniejsze nazwy zabytków i głośno je czytamy.
4. Z przygotowanych pociętych obrazków dzieci układają wizerunki zabytków.
5. Rozdajemy każdemu dziecku prostą krzyżówkę oraz niedokończone zdania do uzupełnienia związane z faktami dotyczącymi miasta Oleśnicy.
6. Wszystkie dzieci wyklejają kolorowym papierem datę aktu lokacyjnego.
7. Prezentacja prac i umieszczenie ich na tablicy świetlicowej.


Scenariusz zajęć świetlicowych II

Temat: Symbole miasta – herb i flaga Oleśnicy
Czas trwania: 1 godzina
Cele ogólne:
• Zapoznanie dzieci z herbem i flagą oraz monetą okolicznościową miasta.
• Budzenie ciekawości historycznej – skąd wziął się herb?
• Rozwój pamięci, spostrzegawczości i koncentracji uwagi.
• Rozwój logicznego myślenia.
• Ćwiczenia sprawności manualnej.

Cele szczegółowe:
• Uczeń po zakończeniu zajęć powinien:
- rozpoznawać herb i flagę miasta
- rozumieć pojęcia: symbol, herb, flaga
- rozwiązać proste zagadki i krzyżówki dotyczące symboli miasta
- potrafi prawidłowo pokolorować kontury flagi i herbu miasta

Metody:
• Oparte na oglądzie: pokaz, prezentacja
• Oparte na działaniu: kolorowanie konturów herbu i flagi miasta
• Oparte na słowie: opowiadanie, rozmowa
• Praca z grupą
• Praca z jednostką

Środki dydaktyczne:
• Herb, flaga Oleśnicy
• Oleśnicka moneta okolicznościowa
• Przygotowane odbitki konturów flagi i herbu miasta
• Zestaw krzyżówek i zagadek

Przebieg zajęć:
1. Prezentacja herbu, flagi i monety okolicznościowej miasta Oleśnicy.
2. Wyjaśnienie pojęcia: symbol, herb, flaga, moneta okolicznościowa.
3. Krótki rys historyczny dotyczący symboli miasta.
4. Rozwiązywanie rebusów i krzyżówek przygotowanych do tematu zajęć.
5. Rozdanie przygotowanych arkuszy z zarysem herbu i flagi miasta oraz wypełnienie ich kolorami.
6. Prezentacje prac i umieszczenie na tablicy.


Scenariusz zajęć świetlicowych III

Temat: Topografia naszej miejscowości
Czas trwania: 1 godzina.
Cele ogólne:
• Rozbudzanie u uczniów zainteresowań geografią
• Kształtowanie umiejętności posługiwania się mapą i planem miasta
• Rozwijanie spostrzegawczości
• Rozwijanie umiejętności współpracy w grupie
Cele szczegółowe:
• Uczeń po zakończeniu zajęć powinien:
- wskazać kierunki geograficzne na mapie
- potrafić posługiwać się mapą i planem miasta
- wskazać na mapie położenie Oleśnicy
- wykonać prosty szkic mapy do zaproponowanej zabawy
- rozwiązywać nieskomplikowane zagadki geograficzne dotyczące Dolnego Śląska i Oleśnicy

Metody:
• Oparte na oglądzie: prezentacja, pokaz
• Oparte na słowie: pogadanka, opowiadanie
• Oparte na działaniu: praca z pomocą mapy i planu miasta
• Praca z grupą
• Praca z jednostką

Środki dydaktyczne:
• Mapy geograficzne
• Plan miasta
• Przygotowane teksty zagadek geograficznych związanych z Dolnym Śląskiem i Oleśnicą

Przebieg zajęć:
1. Uczniowie siadają tak, aby wszyscy widzieli mapę.
2. Określamy kierunki geograficzne na mapie.
3. Wskazujemy położenie Dolnego Śląska i Oleśnicy.
4. Odnajdujemy na planie miasta ważne obiekty oraz ulice przy których mieszkają uczniowie.
5. Zabawa w „Odnajdowanie skarbu”.
5a. Dzieci wykonują w grupach plan dojścia do „Ukrytego skarbu”.
5b. Prezentacja wykonanych mapek.
6. Rozwiązywanie zagadek geograficznych dotyczących Dolnego Śląska i Oleśnicy.

Scenariusz zajęć świetlicowych IV

Temat: Zabytki Oleśnicy – zamek książęcy
Czas trwania: 2 godziny.
Cele ogólne:
• Wzbudzanie zainteresowań historią miasta
• Uwrażliwianie na znaczenie zabytków w życiu społeczeństwa
• Wzbogacanie słownictwa związanego z historią i architekturą
• Rozwijanie poczucia dumy z faktu zamieszkiwania w mieście posiadającym cenne zabytki
• Kształtowanie logicznego myślenia
• Rozwijanie umiejętności plastycznych
Cele szczegółowe:
• Uczeń po zakończeniu zajęć powinien:
- wskazać na obrazku i nazwać zamek w Oleśnicy
- umieć określić czemu służył prezentowany obiekt zabytkowy
- znać podstawowe fakty historyczne dotyczące zamku książęcego w Oleśnicy
- potrafić wytłumaczyć czym zajmuje się konserwator sztuki
- wykonać prosty rysunek oleśnickiego zamku
- rozwiązywać zagadki dotyczące zamku książęcego w Oleśnicy
Metody:
• Oparte na oglądzie: prezentacja, pokaz
• Oparte na słowie: opowiadanie, pogadanka
• Oparte na działaniu: rysowanie i rozwiązywanie zagadek
• Praca z grypą
• Praca z jednostką

Środki dydaktyczne:
• Fotografie i widokówki zamku książęcego
• Przygotowane teksty zagadek
• Wyrazy – rozsypanki do ułożenia związane z historią i architekturą
• Książki o zamku oleśnickim
Przebieg zajęć:
1. Prezentacja widokówek i fotografii zamku oleśnickiego.
2. Krótka historia zamku.
3. Kto to jest i czym zajmuje się konserwator sztuki?
4. Rozwiązywanie zagadek i wyrazów – rozsypanek o zamku.
5. Uczniowie wykonują prace plastyczne związane z tematem.
6. Prezentacja prac.
7. Umieszczenie prac na tablicy w świetlicy szkolnej.

Scenariusz zajęć świetlicowych V

Temat: Legendy miasta – „ O herbowym orle”
Czas trwania: 1 godzina
Cele ogólne:
• Kształtowanie umiejętności uważnego słuchania tekstu
• Rozwijanie zainteresowania legendami miasta Oleśnicy
• Kształtowanie umiejętności wypowiadania się
• Pobudzanie wyobraźni
• Wyrabianie umiejętności plastycznych

Cele szczegółowe:
• Po zakończeniu zajęć uczeń powinien:
- umieć słuchać z uwagą czytany tekst
- znać legendę „O herbowym orle”
- umieć poprawnie wypowiadać się o treści przedstawionej legendy
- sprawnie posługiwać się użytymi materiałami podczas wykonywania pracy plastycznej
- umieć zgodnie uczestniczyć w zajęciach

Metody:
• Oparte na słowie: czytanie legendy, rozmowa na temat treści legendy
• Oparte na działaniu: wykonywanie rysunku związanego z legendą
• Oparte na przeżyciach: aktywne słuchanie
• Praca z grupą
• Praca z jednostką

Środki dydaktyczne:
• Tekst legendy
• Materiały i przybory do wykonania pracy plastycznej

Przebieg zajęć:
1. Czytamy legendę „ O herbowym orle”
2. Przypominamy krótko historię Oleśnicy
3. Rozmawiamy i pytamy uczniów o treść legendy
3a. Jak wyglądała Oleśnica przedstawiona w legendzie?
3b. Jakie towary wieźli kupcy z Torunia?
3c. Kim była Krysia?
3d. Co zobaczyła bohaterka legendy w klatce kupców?
3e. W jaki sposób Krysia nabyła orła?
3f. Kto przybył do mieszkańców oleśnickiego grodu?
3g. Jakie wojska zagroziły zniszczeniem miasta?
3h. Kto przybył z pomocą?
3i. Jak zakończyła się ta legenda?
3j. Jaką datę zawierał akt lokacyjny ustanowiony przez księcia?
4. Uczniowie wykonują prace plastyczne związane z wysłuchaną legendą
5. Prezentacja prac
6. Umieszczenie prac na tablicy w świetlicy szkolnej


Bibliografia:
1. Mrozowicz Wojciech, Wiszewski Przemysław: Oleśnica od czasów najdawniejszych po współczesność, wyd. ATUT, Wrocaław 2006
2. Dziedzic Krzysztof: Oleśnickie podania, legendy bajania, wyd. ATUT, Wrocław 2009
3. Przyłęcki Mirosław: Zamek w Oleśnicy, wyd. Towarzystwo Przyjaciół Miasta Oleśnicy, Wrocław 1989
4. Chrzanowska Anna, Starzewska Maria i in.: Oleśnica, Bierutów i okolice, wyd. PAN, Warszawa 1983