Program adaptacyjny dla dzieci rozpoczynających edukację przedszkolną

PROGRAM ADAPTACYJNY
dla dzieci rozpoczynających
edukację przedszkolną

realizowany w Przedszkolu Gminnym w Cieninie Zabornym

Opracowała:
mgr Małgorzata Klose

1. WSTĘP

Znaczna liczba dzieci, kończąc trzeci rok życia, wkracza w nowy etap w swoim rozwoju przekraczając progi placówki przedszkolnej. Pójście do przedszkola jest momentem przełomowym w życiu każdego dziecka. Problem ten dotyczy wszystkich dzieci rozpoczynających edukację przedszkolną.
To bardzo trudny moment, który rozpoczyna dramat dorosłych i ich pociech - przyszłych przedszkolaków. Dorośli patrzą na rozpaczające dziecko i mimo to odprowadzają je do przedszkola. Są przekonani, że tak trzeba, ponieważ maluch na tym wiele skorzysta.
Małe dziecko natomiast jest bardzo mocno uzależnione emocjonalnie od najbliższych mu osób, nie potrafi poradzić sobie bez ich pomocy. Nie ma jeszcze w pełni ukształtowanego systemu własnego „ja”. Pozbawienie go kontaktu z najbliższymi, budzi w nim strach i lęk. Następuje więc zachwianie poczucia bezpieczeństwa, które dla małego dziecka jest jedną z najważniejszych potrzeb psychicznych.
Najwspanialsza pani w przedszkolu, jako osoba dorosła, jest dla małego przedszkolaka osobą obcą, kojarzoną z utratą poczucia bezpieczeństwa. Potrzeba czasem bardzo wielu dni przebywania na wspólnym terenie, aby to się zmieniło, aby dziecko zaufało.
Występującego bólu podczas rozstania rodzic – dziecko, nie da się uniknąć, można go jednak załagodzić. Rola rodziców, jako osób najsilniej związanych ze swoim dzieckiem jest tu bardzo duża i znacząca. Powinni oni stopniowo przygotowywać swoje dziecko na tak ważne wydarzenie, w taki sposób by zmiana środowiska następowała możliwie łagodnie, by była rozłożona w czasie. Rodzice czynnie włączeni w proces przystosowawczy, znacznie ułatwią swoim pociechą nawiązanie bliższego kontaktu z nauczycielem, rówieśnikami, personelem przedszkola w warunkach komfortu psychicznego.
„Spotkania adaptacyjne” to działania i zamierzenia pedagogiczne ułatwiające rozładowanie negatywnych i nieprzyjemnych przeżyć małego człowieka. W związku z powyższym powstał w naszym przedszkolu program adaptacyjny dla dzieci rozpoczynających edukację przedszkolną, który będzie realizowany zgodnie z załączonym w dalszej części opracowania -harmonogramem spotkań.

2. ZAŁOŻENIA PROGRAMU ADAPTACYJNEGO:

a) CEL GŁÓWNY
„Kształtowanie u dzieci odporności emocjonalnej koniecznej do racjonalnego radzenia sobie w nowych i trudnych sytuacjach, w tym także do łagodnego znoszenia stresów i porażek”(3 cel - Podstawa Programowa Wychowania Przedszkolnego z dnia 23 grudnia 2008 roku )

b). CELE SZCZEGÓŁOWE
o Redukowanie u dzieci stresu związanego z pierwszym przekroczeniem progu dom – przedszkole,
o Zapoznanie w nowym środowiskiem, otoczeniem,
o Podejmowanie więzi emocjonalnej z nauczycielem, rówieśnikami,
o Wspieranie dzieci w pokonywaniu lęku wywołanego zmianą trybu i rytmu życia
o Kształtowanie pozytywnej samooceny i poczucia własnej wartości,
o Wspieranie dziecka w opanowywaniu czynności samoobsługowych,
o Integracja rodziców z przedszkolem w celu ułatwienia lepszej współpracy,
o Poznanie oczekiwań rodziców wobec przedszkola,
o Zapoznanie rodziców z organizacją pracy przedszkola.

3. METODY I FORMY REALIZACJI PROGRAMU ADAPTACYJNEGO

Metody:
- Pedagogika zabawy ułatwiająca integrację grupy,
- Elementy metody Ruchu Rozwijającego Weroniki Sherborne,
- Zabawy relaksacyjne,
- Praktycznego działania.

Formy:
- Spotkania adaptacyjne dla dzieci i rodziców,
- konsultacje indywidualne z rodzicami,
- ankieta dla rodziców,
- tablica informacyjna „Kącik dla rodziców”,
- odwiedziny na przedszkolny placu zabaw,
(wspólna zabawa z uczęszczającymi już dziećmi)
- „Pasowanie na Przedszkolaka” – zakończenie etapu adaptacji.

4. Ewaluacja podjętych działań

Ewaluacja – to systematyczne zbieranie informacji w celu ulepszania podjętych wcześniej działań. Celowość proponowanych przez program założeń należy monitorować przez cały okres procesu adaptacyjnego.
Proponowane sposoby obserwacji to:
- ankieta dla rodziców nowoprzybyłych dzieci o przydatności
spotkań adaptacyjnych,
- ankieta informacyjna o dziecku,
- kronika przedszkolna
- scenariusze zajęć adaptacyjnych.

5. Załączniki


Załącznik nr I

- Harmonogram spotkań

Harmonogram spotkań


Lp. Działania adaptacyjne

1.
Zapisy dzieci do przedszkola:

- rozmowa wstępna z rodzicami
i dziećmi

- określenie ostatecznej daty składania
kart zgłoszeniowych

- ustalenie listy dzieci nowoprzyjętych
do przedszkola

- poinformowanie rodziców
o organizowanych w przedszkolu
„spotkaniach adaptacyjnych”

2.
Spotkanie organizacyjne
dla rodziców:

- zapoznanie z organizacją przedszkola:
• godziny pracy,
• rozkład dnia przedszkolnego,
• oferta edukacyjna zajęć
dodatkowych

- zapoznanie rodziców z umiejętnościami
samoobsługowymi jakie powinno
posiadać każde dziecko rozpoczynające
przedszkole (Załącznik nr I – 2a)

- wręczenie wskazówek
„Rady dla Rodziców na pierwsze dni.
Jak je przetrwać?” (Załącznik nr I – 2b)

- wypełnienie przez rodziców ankiety
informacyjnej o dziecku, w celu
poznania potrzeb i upodobań
przyszłych przedszkolaków
(Załącznik I – 2c)

3.
Wspólne spotkania adaptacyjne dzieci i rodziców z przedszkolem:(Załącznik I – 3 )

- próby nawiązania kontaktu z dziećmi

- bezpośredni, otwarty stosunek do
dziecka

- zapewnienie dzieciom swobody
i poczucia bezpieczeństwa

- udział dzieci i rodziców we
wspólnych zabawach i zajęciach
zespołowych

- swobodne zabawy dzieci
w obecności rodziców

- poznanie najbliższego otoczenia
przedszkola (zabawy w ogrodzie
przedszkolnym, udział w Pikniku
Rodzinnym)

- zabieganie o dobre samopoczucie
dziecka, opieka nad nim

- zwrot ankiet informacyjnych
o dziecku

4.
Zebranie z rodzicami:

- zapoznanie z Podstawą Programową
i planem wychowawczo-dydaktycznym
na bieżący rok szkolny

- przedstawienie Programu Wychowania
Przedszkolnego

- przypomnienie niektórych informacji
przedstawionych na spotkaniu
czerwcowym


5.
Pasowanie na przedszkolaka:
(zakończenie etapu adaptacji)

- przyjęcie do grona przedszkolaków
nowo przybyłych dzieci

- zaprezentowanie umiejętności dzieci

- tworzenie w przedszkolu atmosfery
radości, przyjaźni i zaufania

Załącznik nr I – 2a

- „Czynności samoobsługowe dziecka trzyletniego”

Szanowni Rodzice!


Samodzielne wykonywanie codziennych czynności daje dziecku dużo radości i satysfakcji, szczególnie gdy jest za to chwalone. Nic więc dziwnego, że coraz częściej będziemy słyszeli w jego ustach ,,ja sam”.


Samodzielność trzylatka, czyli co Twoje dziecko powinno wykonywać samo:

- samo myje zęby i ręce
- samodzielnie je
- wykonuje pierwsze proste domowe obowiązki
- kontroluje czynności fizjologiczne, korzystając z toalety
- umie jeść przy stole, na swoim wyznaczonym miejscu
- umie się rozbierać i
ubierać(potrzebuje pomocy przy guzikach, zamkach błyskawicznych)

- wkłada buty

Drodzy Rodzice !

Zapewniamy, że mniej samodzielne dziecko nie zostanie pozostawione samo sobie,ale im bardziej jest ono samodzielne, tym mniej zależne jest od pomocy dorosłych.

Załącznik nr I – 2b

- „Rady dla Rodziców”

„Rady dla Rodziców”
– debiut malucha i rodzica w przedszkolu!


Przyszłego przedszkolaka i jego rodziców czekają poważne zmiany w życiu, często bardzo trudne do zrozumienia i zaakceptowania. Nie ma jednak rzeczy niemożliwych!
Do takich wcale niełatwych sytuacji trzeba po prostu i siebie, i dziecko przygotować.
Jak to zrobić?

- Jeśli Twoje dziecko popłakuje rozstając się z Tobą w przedszkolu pamiętaj, by:
• nie przedłużać zbytnio swojego pobytu w szatni,
• samemu nie stwarzać cierpiętniczej atmosfery,
• uśmiechać się zarówno przy pożegnaniu, jak i odbierając dziecko,
• przy odbiorze nie zmuszać dziecka do opowiadania „już i teraz” o tym, co
działo się w przedszkolu, to wywołuje tylko niepotrzebny stres, dziecko samo
podzieli się z Tobą nowinami w odpowiednim momencie,
• nie nagradzać dziecka za pozostanie w przedszkolu, bo będzie to odbierać
jako rekompensatę za „krzywdę” jaka je spotyka.

- Jak przetrwać pierwsze trudne dni
• Rozmawiamy z dzieckiem o jego wątpliwościach.
• Akceptujemy uczucia dziecka.
• Unikamy pośpiechu, aby zdążyć przytulić dziecko, pożegnać się z nim.
• Stosujemy małe dawki – stopniowo wydłużamy pobyt.
• Nie wymykamy się cichaczem, dziecko poczuje się oszukane i straci zaufanie).

• Dotrzymujemy danego słowa (głównie pory odbierania).
• Zaopatrzmy dziecko w opiekuna w postaci ulubionej maskotki
(nie zapomnijmy jej zabrać z przedszkola z powrotem).
• Pomagamy w samodzielności przez rozsądne ubrania
(luźne spodnie- najlepiej na gumce, odzież na zmianę w razie „awarii”).
• Zaufajmy przedszkolu.

Załącznik nr I – 2c

- Ankieta informacyjna o dziecku

Ankieta informacyjna o dziecku

Drodzy Rodzice!

Rozpoczęcie edukacji przedszkolnej przez małego człowieka jest ogromnym przeżyciem dla niego samego jak również dla Was, rodziców. Aby był to moment miły i jak najmniej stresujący, pragniemy poznać każde dziecko indywidualnie – jego potrzeby i upodobania. W związku z powyższym opracowałyśmy ankietę informacyjną, i prosimy o jej wypełnienie. Zapewniamy, że wszystkie Państwa uwagi zostaną uwzględnione przy planowaniu pracy przedszkola.

Imię i nazwisko dziecka: ........................................

Data urodzenia: ........................................

Proszę zaznaczyć te stwierdzenia, które charakteryzują Państwa dziecko:

1. Samodzielność (tak) (nie)
* jedzenie:
- samodzielne
- wymaga pomocy
- wymaga namawiania
- jest „niejadkiem”
* ubieranie:
- samodzielne
- wymaga niewielkiej pomocy
- nie potrafi się ubrać samo
* toaleta:
- w pełni samodzielne
- zgłasza potrzebę, wymaga pomocy
- zdarza mu się zsiusiać
* Inne uwagi dotyczące samodzielności dziecka:

2. Zachowanie (tak) (nie)
* czy ma trudności w rozstawaniu się z rodzicami
* czy bawi się samo
* czy ma kontakt z innymi dziećmi? Jak często?
* czy lubi się bawić z innymi dziećmi
* czy współpracuje z innymi dziećmi
* czy przeszkadza innym dzieciom
* czy jest:
- aktywne, zainteresowane
- bierne
- nadruchliwe, niespokojne, ciągle się kręci
- posłuszne
* czy wymusza płaczem, złością
* czy lubi gdy mu się czyta

3. Emocje (tak) (nie)
* nieśmiałe
* lękliwe
* płaczliwe
* radosne
* apatyczne
* nadmiernie ruchliwe
* uparte
* gdy się złości:
* płacze
* krzyczy
* kopie, gryzie, bije, szczypie

4. Ulubione zabawki mojego dziecka:

5. Moje dziecko lubi bawić się w:

6. Ulubiony rodzaj książek mojego dziecka to:

7. Moje dziecko ma szczególne zaciekawienia, zainteresowania, są nimi:

8. Inne informacje o dziecku:
Uprzejmie prosimy o przekazanie tych informacji o dziecku, które uznacie Państwo za ważne:

9. Oczekiwania rodziców:

Zgadzam się na zbieranie wymienionych danych na użytek przedszkola.

........................................
(Podpis rodziców)
Dziękujemy za wypełnienie ankiety

Załącznik nr I – 3

- Scenariusze spotkań adaptacyjnych

Spotkanie I – Zabawy integracyjne

- Powitanie rodziców wraz z dziećmi, zaproszenie do wspólnej, swobodnej zabawy
(ok.10min)
1. „Sprzątamy salę” – zachęcanie dzieci do odkładania zabawek na swoje miejsce


- Zabawy zorganizowane:
1. „Mówiący miś” – otrzymujący maskotkę rodzic przedstawia się, następnie mówi swoje
imię dziecko przekazując „miśka” dalej

2. „Mało nas” - zabawa ruchowa z pokazywaniem (utrwalenie imion dzieci)

Mało nas, mało nas do pieczenia chleba.
Jeszcze nam, jeszcze nam ciebie tu potrzeba.

* Dzieci śpiewają piosenkę, idąc w kole.
* W środku znajduje się jedna osoba.
* Na słowa: ciebie tu potrzeba: zaprasza do wnętrza jedno dziecko.
* Ono wprowadza następne.
* Piosenkę powtarzamy wiele razy, aż wszystkie dzieci ponownie utworzą jedno koło.


3. „Głowa, ramiona” - zabawa muzyczno – ruchowa


Ach, gimnastyka, dobra sprawa,
dla nas wszystkich to zabawa.
Ręce w górę i w przód , i w bok,
skłon do przodu, w górę skok.

Głowa, ramiona, kolana, pięty,
kolana, pięty, kolana, pięty. x 2
Głowa, ramiona, kolana, pięty,
oczy, uszy, usta, nos!


4. „Dreszczyk” – masażyk relaksacyjny

„Tu płynie rzeczka”
Tu płynie rzeczka,
Tędy przeszła pani na szpileczkach.
Tu stąpały słonie
I biegały konie.
Wtem przemknęła szczypaweczka,
Zaświeciły dwa słoneczka,
Spadł drobniutki deszczyk.
Czy przeszedł Cię dreszczyk?
wzdłuż kręgosłupa rysujemy z góry na dół falistą linię; szybko kroczymy po plecach opuszkami palców wskazujących; powoli kroczymy wewnętrzną stroną dłoni; szybko, z wyczuciem stukami dłońmi zwiniętymi w pięści;
delikatnie szczypiąc wędrujemy po plecach na skos;
powoli zataczamy dłońmi koła, aż poczujemy ciepło;
leciutko stukamy opuszkami palców na dole pleców dziecka
niespodziewanie, delikatnie szczypiemy dziecko w kark.

5. Zabawa pożegnalna w kole: podaj swoje imię i głośno klaśnij.

Spotkanie II – „Bawimy się razem”

- Powitanie rodziców wraz z dziećmi, zaproszenie do wspólnej, swobodnej zabawy
(ok.10min)
1. „Sprzątamy salę” – zachęcanie dzieci do odkładania zabawek na swoje miejsce

- Zabawy zorganizowane:
1. Powitanie w kole.
2. „Gdy dobry humor masz” – ilustrowanie ruchem piosenki

Gdy dobry humor masz, to zaklaszcz rękami
Gdy dobry humor masz, to zabaw się z nami.
Gdy dobry humor masz, to zatup nogami
Gdy dobry humor masz, to zabaw się z nami.
Gdy dobry humor masz, pstrykaj palcami
Gdy dobry humor masz to zabaw się z nami.
Gdy dobry humor masz, to mrugaj oczami
Gdy dobry humor masz, to zabaw się z nami.
Gdy dobry humor masz, to ruszaj uszami
Gdy dobry humor masz, to zabaw się z nami.

3. „Ślimak” - zabawa słowna z pokazywaniem:

TEKST:
W trawie, w czasie deszczu,
chrapie ślimak zły.
Ślimaku, pokaż rogi,
dam ci sera na pierogi.
Nie pokażę rogów,
bo nakapie mi,
na róg lewy i prawy,
nie, nie wyjdę z mojej trawy.

OPIS:
Wszyscy uczestnicy zabawy stoją w kręgu i wykonują ruchy zgodne ze słowami
* W trawie - pokazujemy rękoma trawę (przebieramy palcami dłoni przed sobą lub kucamy i pokazujemy przy ziemi)
* w czasie deszczu - opuszczamy ręce z wysokości głowy w dół (przebieramy palcami pokazując kropelki deszczu)
* chrapie ślimak - przykładamy ręce do twarzy i składamy je jak do snu
* zły - wykonujemy klasyczny grymas twarzy (można przyłożyć dłonie zaciśnięte w pięści do policzków)
* ślimaku pokaż rogi - przykładamy ręce do głowy i pokazujemy rogi (kilka razy zginamy i prostujemy palce wskazujące)
* dam ci sera na pierogi - klaszcząc, energicznie pocieramy dłoń o dłoń
* nie pokażę - wykonujemy głową gest zaprzeczenia (kręcimy głową na boki)
* rogów - pokazujemy rogi
* bo nakapie mi - pokazujemy kropelki deszczu (patrz wyżej)
* na róg lewy - pokazujemy lewy róg
* i prawy - pokazujemy prawy róg
* nie, nie wyjdę z mojej trawy - wykonujemy głową gest zaprzeczenia (kręcimy głową na boki)

4. „Słonko świeci, deszczyk pada” - zabawa orientacyjno-porządkowa
– na hasło: słonko świeci – wszyscy spacerują, kłaniając się spotkanym osobom,
- na hasło: deszczyk pada –dziecko biegnie do swojego rodzica i chroni się pod „parasolem”, który robi rodzic.

5. „Moja wyobraźnia” - praca plastyczna

Dziecko wraz z rodzicem otrzymują duży szablon papieru na którym przyklejone są dwie figury geometryczne. Ich zadaniem jest stworzyć obraz przy użyciu wyobraźni. Omówienie własnoręcznie wykonanej pracy na forum całej grupy.

6. „Balonik” – zabawa.
Każde dziecko wybiera sobie balon. Wspólnie wykonuje taniec z rodzicem przy wesołej muzyce

7. Zabawa pożegnalna w kole: podaj swoje imię i podskocz.

Spotkanie III – „Bawimy się wspólnie”

Udział rodziców przyszłych przedszkolaków w Pikniku Rodzinny zorganizowanym z okazji uroczystego zakończenia roku szkolnego:
- oglądanie części artystycznej w wykonaniu przedszkolaków,
- udział w konkursach dla dzieci i rodziców,
- pieczenie kiełbasek, malowanie twarzy, gry i zabawy sportowe - zabawy z chustą animacyjną:

Przykłady zabaw:
1.”Fale”
- dzieci w kręgu trzymają chustę i poruszają jej brzegami robiąc fale jak na morzu - małe, duże,

2. ”Celuj w okienko”
- dzieci stoją w kole trzymając naciągniętą chustę . Nauczyciel zwija bibułę lub gazetę w kulę i kładzie ją na powierzchni chusty. Zadaniem bawiących jest takie poruszanie chustą w górę i w dół, aby kulka z bibuły spadła na ziemię przez otwór znajdujący się na środku chusty.

3. „Kwiat lotosu”
- jedna osoba siedzi na środku chusty z nogami pod brodą, pozostali uczestnicy zabawy trzymają chustę za brzeg. Zwracają się w prawą stronę i idąc powoli, zawijają siedzącego na wysokość ramion, zatrzymują się i na trzy, cztery równocześnie i szybo wycofują się

4. „Sztorm”
- na chustę wrzucamy lekkie przedmioty (piłeczki, maskotki) - wachlujemy chustą (w górę i na dół). Podczas wachlowania nie mogą one spaść z chusty

5. „Balonik”
- dzieci ustawiają się przy chuście i chwytają za brzegi. Na hasło spuszczamy powietrze z balonika wszyscy zbliżają się do środka chusty i wydają dźwięk syczenia ssssss. Następnie na głos wypowiadają słowa: Baloniku nasz malutki, rośnij.... Jednocześnie oddalają się od środka rozwijając chustę. Na słowa trach wszyscy upadają na podłogę.

6. „Stary niedźwiedź”
- dzieci chwytają chustę pod którą wchodzi wybrany maluch i udaje niedźwiedzia zapadającego w głęboki sen. Dzieci chodzą w koło śpiewając piosenkę Stary niedźwiedź.... Przy słowach ...niedźwiedź łapie! Opuszczają chustę na malucha i uciekają.

7. „Wiele nas łączy”
- dzieci trzymają chustę za uchwyty. Jednocześnie unoszą i opuszczają chustę. Nauczyciel wydaje polecenie np. pod chustą przebiegają dzieci, które mają długie włosy , pod chustą przebiegają dzieci, które mają sukienki, mają siostry itp. dzieci zmieniają miejsce, kiedy chusta znajduje się w górze.

8. „Rybak i rybki”
- dzieci siedząc lub klęcząc trzymają chustę. Nauczyciel wybiera jedno dziecko, które zostaje rybakiem. Rybak wchodzi na chustę. Jedno lub dwoje dzieci zostaje rybkami i wchodzą pod chustę. Rybak próbuje złapać rybki przez chustę. Dzieci trzymające chustę robią fale- wachlują chustą, co utrudnia złapanie rybek.

9. „Młynek”
- dzieci trzymają chustę za uchwyty i biegają powoli po obwodzie koła. Na polecenie opuszczają lub podnoszą chustę: w górę, w dół.

10. „Winda”
- trzymamy spadochron na wysokości stóp. Nauczyciel mówi winda w górę a dzieci wolno podnoszą chustę w górę, aż do kolejnej komendy winda w dół.

11. „Sałatka owocowa”
- dzieci trzymają chustę za uchwyty. Podzielone są na trzy – pięć rodzajów owoców np. jabłka, banany, truskawki, gruszki, pomarańcze. Dzieci wachlują chustą. Gdy jest ona wysoko, nauczyciel wymienia nazwę owocu, a dzieci należące do tego rodzaju owoców przebiegają pod nią zamieniając się miejscami. Na hasło sałatka owocowa – wszyscy zmieniają miejsce.

Załącznik nr II

- Ankieta: „Przydatność spotkań adaptacyjnych”


Drodzy Rodzice!

Uprzejmie proszę o wyrażenie swojej opinii na temat przebiegu spotkań adaptacyjnych.
Wiedza uzyskana w ten sposób może wzbogacić i uatrakcyjnić kolejne spotkania adaptacyjne.


- Czy Państwa zdaniem „spotkania adaptacyjne” w przedszkolu są potrzebne?

TAK

NIE

NIE MAM ZDANIA


- Czy dziecko chętnie w nich uczestniczyło?

TAK

NIE

NIE MAM ZDANIA


- Co podobało się dziecku i Państwu najbardziej?

........................................

- Co należałoby zmienić, z czego zrezygnować?

........................................

- Czy zaspokoiliśmy Państwa oczekiwania? Jeśli nie – prosimy o propozycje:

TAK

NIE


........................................

Zgadzam się na zbieranie wymienionych danych na użytek przedszkola.



........................................
(Podpis rodziców)


Dziękujemy za wypełnienie ankiety


6. Bibliografia

1. „Jak pomóc dziecku przekroczyć próg przedszkola?” A. Polańczyk
(Management w przedszkolu *Wrzesień 2000)

2. „Trudności dziecka w przystosowaniu do przedszkola" - J. Lubowiecka
"Wychowanie przedszkolne" 6/2001

3. „Dziecko idzie do przedszkola” – „Bliżej przedszkola” nr 6/2010

4. „Adaptacja dzieci w przedszkolu” – „Wychowanie w Przedszkolu” nr 5/2007