Scenariusz uroczystości z okazji 222 rocznicy uchwalenia Konstytucji 3 – ego Maja

Utwór muzyczny – Polonez M. K. Ogińskiego – Pożegnanie ojczyzny.

NARRATOR (Początek)
Za kilka dni będziemy obchodzić kolejną już 222 rocznicę uchwalenia Konstytucji 3 – ego Maja. Ta ustawa zasadnicza zatwierdzona przez Sejm Wielki w roku 1791 była efektem pracy i zabiegów stronnictwa patriotycznego, które dążyło do zreformowania ustroju ówczesnej Rzeczypospolitej. Sytuacja w Polsce nie była pomyślna: W 1772 roku Rosja, Prusy i Austria dokonały I rozbioru Polski, kraj zrujnowany był wojnami i prywatą części obywateli, skarb pusty, a sejm skłócony.
(Po tym monolog Narrator i wymiana zdań z posłami)

Po monologu Narratora dochodzą posłowie, jeden z nich mówi:

Poseł – Nie umrzesz Matko, póki żyjemy

Narrator – Co też mówicie panowie posłowie?

Poseł – Chcemy Ci pomóc, chcemy cię uzdrowić, ale musimy zacząć od koniecznych zmian. Stworzymy nowa ustawę rządową.

Narrator – To do dzieła panowie posłowie.

NARRATOR
Nie brakowało, więc dobrej woli i ofiarności zarówno wśród szlachty jak i mieszczaństwa. Tekst konstytucji przygotowywano w tajemnicy. Jej inicjatorami byli między innymi: król Stanisław August Poniatowski, Ignacy Potocki, Adam Czartoryski, Stanisław Małachowski, Hugo Kołłątaj.

Posiedzenie sejmu

Małachowski – Ja, marszałek koronny otwieram dziś 20 kwietnia 1791 roku nowe posiedzenie sejmu. Najjaśniejszy królu, panowie posłowie, zebraliśmy się, aby zerwać z upokarzającą zależnością od Rosji i samym decydować o losie Rzeczypospolitej. W kraju należy przeprowadzić reformy, wzmocnić wojsko, rząd, nadać prawa mieszczanom i chłopom. Proszę, więc o głosy w dyskusji nad ratowaniem naszej umiłowanej ojczyzny. Jako pierwszemu udzielam głosu panu Kołłątajowi.

Kołłątaj – Mości królu, panowie posłowie, ojczyzna nasza została bez rządu, bez wolności. Musimy być wolnymi, musimy rządzić się sami. Zatem zróbmy ustawę rządową, zróbmy ją dzisiaj.

Rzewuski – Waść w swych książkach te głupoty wyczytał? Co wy chcecie zrobić, sejmujące stany? Po co rząd, po co wszystkie zmiany? Albo to żle było dotąd. Szczęśliwie żyło się pod Augustami i ich ustawami. Po co jakieś sejmy, po co wojsko? Ja na tę ustawę zgody swej nie daję. Liberum Veto.

Potocki – Uważam, że powinniśmy pójść za radą pana Kołłątaja.

Poniatowski – Rozważmy, zatem rady panów Kołłątaja i Małachowskiego.

Branicki – Chcę podkreślić, że my Polacy jesteśmy narodem szlacheckim, mamy swoje święte prawa – liberum veto, wolną elekcję. Pomysły waszmościów naród szlachecki pohańbią. Woli mej ku żadnej zmianie nie ma. Liberum Veto.

Małachowski – Wobec niezgody w narodzie proponuję odłożyć obrady. Porzućmy swary i niezgody. Zbliżają się święta Wielkiej Nocy, złóżmy sobie życzenia na znak zgody i pokoju.

NARRATOR
3 maja rozpoczęła się w Zamku Królewskim słynna sesja. Tego dnia na sali obrad znaleźli się zwolennicy i przeciwnicy konstytucji.

(Fragment obrad sejmu 3 maja 1791)

Kołłątaj – Zaklinam Was najjaśniejsze stany, abyście raczyli nową ustawę przyjąć. Zwracam się do króla: Najjaśniejszy Panie, proszę abyś, jako pierwszy na jej przyjęcie wykonał przysięgę. A my wszyscy za Twym pójdziem przykładem.

Poniatowski – Ja, Stanisław August Poniatowski, król Polski uznając, że los wszystkich od konstytucji narodowej zależny, dla ratowania ojczyzny konstytucję uchwalam. Mości panowie pójdźcie za mym przykładem i przysięgę wykonajcie.

Wszyscy siedzący razem – Przysięgamy.

NARRATOR
Konstytucja 3 -ego Maja była pierwszą w Europie, a drugą na świecie (po konstytucji Stanów Zjednoczonych) ustawą zasadniczą. Wprowadzała ona zmiany zgodne z ideami oświecenia:
-znosiła liberum veto i wolną elekcję,
-wzmacniała i usprawniała działalność władzy państwowej,
-do izby poselskiej dopuszczała, choć jedynie z głosem doradczym 24 przedstawicieli miast,
-wprowadzała zmianę w położeniu miast i mieszczan, nadając im prawa, jakie do tej pory przysługiwały szlachcie,
-chłopom zapewniała bliżej jeszcze nieokreśloną „opiekę prawa i rządu krajowego”,
-wprowadzała trójpodział władzy,
-Rzeczpospolita stawała się dziedziczną monarchią konstytucyjną.

Utwór muzyczny – Witaj majowa jutrzenko.

NARRATOR
Konstytucja 3 Maja została formalnie wpisana do akt grodzkich Warszawy 5 maja 1791 roku i od tego momentu formalnie weszła w życie. Niestety przeciwnicy konstytucji zawiązali konfederację w Targowicy i przy pomocy interwencji Rosji doprowadzili do wojny, w wyniku, której w 1793 roku nastąpił II rozbiór Polski. O swoją wolność i prawa musieli walczyć Polacy jeszcze przez wiele lat. Konstytucja 3 Maja stała się symbolem wewnętrznych sił narodu, zdolnego do politycznego odrodzenia się.
Rocznicę uchwalenia konstytucji obchodzili polscy patrioci uroczyście już podczas rozbiorów, pomimo represji i sprzeciwu zaborców. Wielkim świętem państwowym, rocznica uchwalenia konstytucji była w okresie międzywojennym. Po II wojnie światowej, w nowej rzeczywistości politycznej i ustrojowej zaprzestano obchodzenia tego święta. Dopiero 6 kwietnia 1990 roku sejm Rzeczypospolitej Polskiej zdecydował o przywróceniu w dniu rocznicy uchwalenia konstytucji - święta narodowego.

Utwór muzyczny – Jak długo w sercach naszych.