Badanie właściwości wody w trzech stanach skupienia

KONSPEKT Patrycja Stawarczyk
DATA : 29.10.2007 rok
KLASA : IV
TEMAT: Trzy stany skupienia wody.

CELE DYDAKTYCZNO - WYCHOWAWCZE:

A- Zapamiętanie wiadomości:
• wymieniać stany skupienia wody: ciekły, stały i gazowy,
• podać nazwy zjawisk zachodzących podczas zmiany stanu skupienia wody: skraplanie, parowanie, zamarzanie, topnienie
• podać przykłady stanów skupienia wody, występujących w przyrodzie.
• podać temperaturę wrzenia i zamarzania wody,
• wyjaśnić co to jest wrzenie i parowanie
• podać właściwości wody
• podać właściwości lodu

B- Opanowanie umiejętności:
• podać różnice między wrzeniem a parowaniem;
• przeprowadzić proste doświadczenia;
• formułować wnioski;
• podać przykłady praktycznego wykorzystania zjawisk związanych ze zmianami stanów skupienia wody
• wyjaśnić, dlaczego należy zabezpieczać instalację wodną przed mrozem

C- Kształtowanie postaw i przekonań ucznia:
• rozwijać dociekliwość poznawczą
• współpracować w grupie
• kształtować przekonania o dużym znaczeniu wody jako elementu środowiska przyrodniczego, który ze względu na swoją specyfikę wpływa na pozostałe elementy tego środowiska

Środki dydaktyczne:
1. Podręcznik szkolny;
2. Plansze z rebusami
3. Zeszyt przedmiotowy;
4. Woda
5. Lód
6. Zlewki
7. Czajnik elektryczny
8. Termometr
9. Talerzyk
10. Młotek
11. Butelka
12. Talerz
Metody i formy pracy:
• pogadanka;
• analiza rysunków;
• praca indywidualna;
• pokaz;
• praca w grupie
• doświadczenie
• gra dydaktyczna
• obserwacyjna

Typ lekcji: lekcja służąca zapoznaniu nowego materiału.

Plan lekcji:
1. Sprawdzenie obecności. – 1 min.
2. Powtórzenie wiadomości z poprzedniej lekcji. – 4 min.
3. Opracowanie nowego tematu lekcji. – 35 min
a) rozwiązywanie rebusów – 3 min
b) praca w grupach ( badanie właściwości wody w różnych stanach skupienia – przeprowadzanie różnych doświadczeń przez uczniów) – 8 min
c) przedstawienie wyników doświadczeń w formie tabeli – 7min
d) omówienie zjawisk zamiany wody w różne stany skupienia (skraplanie, parowanie, zamarzanie, topnienie oraz warunki w jakich one zachodzą i jakie ma to znaczenie dla przyrody i człowieka) – 12 min
e) uzupełnienie tekstu z luka (forma notatki z lekcji) – 5 min
4. Podsumowanie – gra dydaktyczna – 4min
5. Zadanie pracy domowej – 1 min.

Wymagania podstawowe:
• odróżnia trzy stany skupienia wody : ciekły, stały i gazowy
• podaje właściwości wody, lodu i pary wodnej
• zna temperaturę zamarzania, topnienia i wrzenia wody

Wymagania ponadpodstawowe:

• wyjaśnia na czym polegają zjawiska: zamarzania, topnienia, parowania i skraplania wody
• podaje różnice miedzy wrzeniem a parowaniem
• określa znaczenie wody w przyrodzie i dla człowieka


Tok lekcji

Faza wprowadzająca

Nauczyciel wykonuje czynności organizacyjne – sprawdzenie listy obecności.
Nauczyciel odpytuje ucznia z wiadomości z trzech ostatnich lekcji.

Nauczyciel w celu rozpoczęcia nowego tematu lekcji przyczepia na tablicy 3 rebusy do rozwiązania przez uczniów.
Rozwiązaniem rebusów są nazwy trzech stanów skupienia wody:

topnienie parowanie
lód woda para wodna
zamarzanie skraplanie

Nauczyciel pyta uczniów co łączy ze sobą te trzy nazwy? – jest to ta sama substancja występująca w różnych postaciach.

Nauczyciel wyjaśnia, że woda w przyrodzie występuje w trzech stanach skupienia, czy wiecie jak one się nazywają?:
• stały – jako lód
• ciekły – jako woda
• gazowy – jako para wodna

Nauczyciel podaje temat lekcji: Trzy stany skupienia wody

Faza realizacyjna
Nauczyciel prosi uczniów o zapisanie pod tematem lekcji rozwiązań rebusów, tak jak jest to wykonane na tablicy.

Nauczyciel dzieli klasę na trzy zespoły, które będą badały właściwości wody w różnych stanach skupienia;
• grupa I – badanie właściwości wody
• grupa II – badanie właściwości lodu
• grupa II – badanie właściwości pary wodnej

Każdy zespół otrzymuje instrukcję wykonania zadania oraz niezbędne pomoce:


Grupa I – badanie właściwości wody
Instrukcja – przy użyciu różnych pomocy dydaktycznych określ następujące właściwości wody:
1. Stan skupienia - ciekły
2. Kolor – bezbarwna, przezroczysta
3. Smak – bez smaku
4. Zapach – bez zapachu
5. Kształt – przyjmuje kształt naczynia, w którym się znajduje
6. Ciężar – cięższa od lodu
7. Temperatura – ok. 20 C
8.
Określ gdzie w przyrodzie woda występuje w postaci ciekłej:
• deszcz, kałuże
• rzeki
• jeziora, stawy
• morza, oceany

Pomoce:
• woda
• lód
• termometr
• zlewki
• głęboki talerz
• butelka
• probówka


Grupa II – badanie właściwości lodu
Instrukcja – przy użyciu różnych pomocy dydaktycznych określ następujące właściwości lodu:
1. Stan skupienia - stały
2. Kolor – biały, przezroczysta
3. Smak – bez smaku
4. Zapach – bez zapachu
5. Kształt – przyjmuje kształt naczynia w którym zamarzł, ale po przełożeniu do innego naczynia kształt się nie zmienia
6. Ciężar – lżejszy od wody
7. Temperatura – ok. – 2  C
8. Twardość – twardy ale kruchy

Określ gdzie w przyrodzie woda występuje w postaci ciekłej:
• grad
• śnieg
• kra na rzece, jeziorze, stawie
• lodowce, lądolody, góry lodowe

Pomoce:
• woda
• lód
• termometr
• zlewki
• młotek
• butelka z lodem
• probówka


Grupa III – badanie właściwości pary wodnej
Instrukcja – przy użyciu różnych pomocy dydaktycznych określ następujące właściwości pary:
1. Stan skupienia - gazowy
2. Kolor – bezbarwna
3. Smak – bez smaku
4. Zapach – bez zapachu
5. Kształt – przyjmuje kształt naczynia w którym się znajduje
6. Ciężar – lżejszy od wody
7. Temperatura – powyżej 50  C

Określ gdzie w przyrodzie woda występuje w postaci ciekłej:
• powietrze

Pomoce:
• woda
• czajnik elektryczny
• termometr
• talerzyk

Nauczyciel w trakcie pracy uczniów w grupach rysuje na tablicy tabelkę. W miedzy czasie kontroluje i w miarę potrzeb pomaga uczniom wykonać doświadczenia.

Po wykonaniu doświadczeń przez poszczególne grupy, wybrani liderzy grup przedstawiają wyniki obserwacji z wykonanych doświadczeń i zapisują je w tabeli( uczniowie przepisują tabelę do zeszytu).

Właściwości Trzy stany skupienia wody
lód woda para wodna
Stan skupienia
Barwa
Zapach
Kolor
Kształt
Temperatura
Ciężar
Twardość

Nauczyciel przystępuje do omawiania warunków w jakich woda przyjmuje różne stany skupienia, w tym celu zadaje uczniom następujące pytania oraz po omówieniu każdego ze zjawisk zamiany stanu skupienia uczniowie na tablicy i w zeszytach uzupełniają schemat wpisując nazwy i wstawiając strzałki w odpowiednie miejsca miedzy rozwiązaniami rebusów:
1. W jakiej temp. woda występuje w stałym stanie skupienia? – poniżej 0C
2. Jak nazywa się proces przechodzenia wody w lód? – zamarzanie
3. Jakie znaczenie dla przyrody ma fakt, że lód jest lżejszy od wody? – rzeki, jeziora zamarzają tylko na powierzchni, lód nie opada na dno, dzięki czemu w zimie może istnieć życie w zbiornikach wodnych
4. Czy w procesie zamarzania woda zmienia swoja objętość? – tak- wniosek na podstawie doświadczenia wykonanego na poprzedniej lekcji Do butelki wlaliśmy wodę i kreską zaznaczyliśmy jej poziom w butelce. Następnie schowaliśmy butelkę do zamrażalnika. Po wyjęciu możemy zauważyć, czy poziom lodu w butelce sięga wyżej ponad kreskę)
5. Jakie znaczenie dla człowieka ma zwiększanie objętości wody podczas zamiany w lód? – rozsadzanie rur, kaloryferów
6. W jakiej temperaturze woda występuje w ciekłym stanie skupienia? – od 0C - 100C
7. Jak nazywa się proces zamiany lodu w wodę? - topnienie ( wrzucenie lodu do wody)
8. Kiedy woda zamienia się w parę wodną? w temp. 100C
9. Jak nazywa się proces zamiany wodę w gaz? – parowanie
10. A czy tylko woda paruje w temperaturze 100C, a co się dzieje z wodą w kałużach, z mokrym praniem na sznurku? woda paruje w temp. od 0C do 100C
Nauczyciel wyjaśnia, ze parowanie jest to proces w którym woda zamienia się w parę wodną w temp. od 0C do 100C i zachodzi tylko na powierzchni wody, zaś w temperaturze 100C woda zamienia się w parę wodną na całej grubości cieczy i taki proces nazywany jest wrzeniem.
11. Od czego zależy proces parowania? – od temperatury, im temp. wyższa tym woda szybciej paruje
- od powierzchni wody, im większa powierzchnia wody tym paruje szybciej ( pranie rozwieszone na sznurku schnie szybciej niż zwinięte w kłębek)
9. Jak nazywa się proces zamiany pary wodnej w wodę? – skraplanie
10. Gdzie w przyrodzie mamy do czynienia ze skraplaniem pary wodnej - para wodna skrapla się tworząc chmury, z których pada deszcz

Nauczyciel rozdaje uczniom tekst z lukami, który po uzupełnieniu wklejają do zeszytu - notatka z lekcji.

Lód jest ciałem ..................... . Topi się w temperaturze .....................ºC. Im jest .........................tym szybciej się topi. Lód jest ......................od wody. Woda jest ciałem ................................ . Zamarza w temperaturze ......................ºC , a wrze w temperaturze .............................ºC. Szybciej wysychają te przedmioty, które mają ....................................... powierzchnię parowania. Woda paruje szybciej, gdy jest ............................. . Para wodna jest gazową postacią wody, czyli .......................... stanem skupienia. Stan skupienia wody zależy od ..................................otoczenia.


Faza podsumowująca
Rekapitulacja materiału
W celu powtórzenia wiadomości zdobytych w czasie lekcji nauczyciel przeprowadza grę dydaktyczną „Krzesło prawdy”.
Zasady gry: Klasa dzieli się na dwa zespoły. Każdy zespół przygotowuje pytania, na które odpowiedź ma być jednoznaczna „tak” lub „nie”. Na środku klasy stoją dwa krzesła, na których starają się usiąść uczniowie odpowiadający: jeden – „tak”, drugi – „nie”.
Pytający uczniowie wyznaczają do odpowiedzi przeciwników lub grupy wybierają jednego odpowiadającego „eksperta”. Uczniowie za poprawną odpowiedź (czyli za zajęcie odpowiedniego krzesła) otrzymują 1 punkt dla zespołu lub tracą, gdy usiądą na złym krześle.
Przykładowe pytania:
1. Czy woda występuje w trzech stanach skupienia?
2. Czy, jeśli temperatura powietrza wynosi powyżej 1 stopnia Celsjusza, to śnieg i lód topnieją?
3. Czy deszcz to skroplona para wodna?
4. Czy śnieg to zamarznięta woda?
5. Czy woda ma określony kształt?
6. Czy topnienie to przejście ze stanu gazowego w ciekły?
7. Czy skraplanie to zmiana pary wodnej w wodę?
8. Czy para wodna jest widoczna?
9. Czy dzięki parze wodnej znajdującej się w powietrzu drogi oddechowe są narażone na wyschnięcie? itp.