Konwencja o prawach dziecka w odniesieniu do dzieci niepełnosprawnych stanowi, iż powinny one otrzymać ofertę edukacyjną sprzyjającą osiągnięciu przez nie możliwie najpełniejszej integracji społecznej i rozwoju osobistego.
Ustawy o systemie oświaty z lipca 1991 roku i jej kolejne nowelizacje oraz Zarządzenie nr 29 Ministra Edukacji Narodowej z dnia 4 października 1993 roku w sprawie zasad organizowania opieki nad uczniami niepełnosprawnymi, ich kształcenia w ogólnodostępnych i integracyjnych placówkach szkolnych i przedszkolnych umożliwiają poziom rozwoju zgodny z indywidualnymi możliwościami rozwojowymi i edukacyjnymi wszystkich dzieci.
Zmiany związane z obecnością dzieci niepełnosprawnych w placówkach integracyjnych są ściśle skorelowane z propozycjami reformy systemu oświaty (nowa podstawa programowa), których celem jest zwiększa efektywność i skuteczność procesu kształcenia.
W przedszkolach integracyjnych do pracy z dziećmi zdrowymi i niepełnosprawnymi zatrudnia się nauczycieli z przygotowaniem do wychowania przedszkolnego, pedagogów specjalnych, psychologów, rehabilitantów ruchowych, instruktorów umuzykalniania oraz konsultantów między innymi logopedę. Tu właśnie uwidacznia się praca nauczyciela, polegająca na czuwaniu nad ciągłym wzmocnieniem interakcji społecznych, umiejętności samoobsługi i umiejętności zawodowych. Rozwój umiejętności nauczycieli podnoszenie ich kwalifikacji zawodowych zdobywanych w okresie studiów podyplomowych, kursów i warsztatów to właśnie tego typu postępowanie zmierza do integracji dzieci niepełnosprawnych w placów-kach ogólnodostępnych. Oznacza to, iż samo przebywanie dzieci niepełnosprawnych na terenie przedszkola nie wystarcza, musi towarzyszyć takiemu działaniu stały i systematyczny wysiłek wspierający prawdziwą integrację i prawidłowy rozwój każdego dziecka.
Nauczyciel i przedszkole jako środowisko społeczne, patrząc na problem edukacji dziecka przez pryzmat rozwoju inteligencji emocjonalnej, prowadzi działania edukacyjne w takim kierunku, aby dziecko:
– z każdym dniem nabywało wiary w siebie, nie zniechęcało się przy niepowodzeniu czy błędzie,
– uczyło się jak rozwiązywać konflikty,
– odnajdywało w innych pozytywne cechy, ich mocne strony,
– doświadczało tego, że już potrafi poradzić sobie z jakimś zadaniem, dowiadywało się co już umie, odnajdywało w sobie pozytywne cechy, mocne strony,
– coraz częściej próbowało swoich sił w nowych sytuacjach.
Okres dzieciństwa ma ogromny wpływ na ukształtowanie się ludzkiej osobowości. Kadra pedagogiczna w Przedszkolu Integracyjnym stawia trudne cele edukacyjne. Zakładając, że będą one oddziaływać na dziecko w taki sposób aby osiągnęło ono stan dojrzałości szkolnej. „Dojrzałość to stan osiągnięcia pełni rozwoju, stan gotowości do czegoś (...), dojrzały to będący w pełni rozwoju; taki, który osiągną najlepszą jakość w czasie swego rozwoju.”
Podstawowe aspekty ocenienia postępów dziecka to: wspierać rozwój, motywować do dalszych wysiłków. Rola pracy nauczycieli polega i wynika z celowego kształcenia się terapeutycznego podpartym szeroką wiedzą z zakresu surdopedagogiki, a nie z działań metodą prób i błędów, ukierunkowanych na dziecko niepełnosprawne.
Nauczyciel powinien:
– znać możliwości rozwojowe wychowanka;
– przejawiać gotowość do podejmowania dodatkowych zadań i realizować swoją rolę w usprawnianiu rozwoju dziecka we wszystkich jego sferach;
– organizować sytuacje edukacyjne, które aktywizują dziecko i zachęcają je do swobodnych wypowiedzi. Powinny one być tak organizowane by budziły ciekawość i odkrywanie czegoś nowego;
– realizować treści programowe w sposób elastyczny i kreatywny ze szczególnym naciskiem na wyzwalanie aktywności własnej dzieci;
Podczas planowania oddziaływań mających na celu kształtowanie kompetencji językowej, komunikacyjnej i kulturowej, nauczyciel bierze pod uwagę następujące czynniki:
– gotowość dziecka o nawiązania interakcji;
– informacje o jego funkcjonowaniu pochodzące od rodziców i obserwacji własnych;
– poziom rozwoju poznawczego;
To, jak postrzegany jest nauczyciel, jego stosunek do dziecka, kompetencje, zaangażowanie, tak oceniana jest wartość przedszkola jako instytucji wychowawczej. Bardzo ważnym elementem edukacji małych dzieci jest współpraca nauczyciela przed¬szkolnego z rodziną oraz specjalistami w zakresie rozpoznawania potrzeb dziecka niepełno¬sprawnego oraz ustalania optymalnych warunków dla jego funkcjonowania w nowym środowisku to temat rozważań kolejnego podrozdziału.
Rodzic jako najważniejsze ogniowo wspomagające pracę kadry pedagogicznej
Przedszkola publiczne czy niepubliczne, stosujące w praktyce nowoczesne metody, dbają o zdrowie i prawidłowy rozwój dziecka, są alternatywą, która daje rodzicom możliwość wyboru placówki przedszkolnej, uwzględniające jego potrzeby i oczekiwania.
Integracja jest procesem, który wymaga zaangażowania wielu podmiotów a w szczególności: rodziców, nauczycieli, dyrekcji placówek. Zaangażowanie pedagogów przy znaczącym udziale rodziców dzieci niepełnosprawnych to sukces dzieci niepełnosprawnych.
Rodzice upatrują w integracji możliwości wyrównania szans rozwojowych poprzez wspólne uczestnictwo w procesie kształcenia przy pełnym respektowaniu potrzeb dzieci oraz ich ograniczeń. Posiadają oni prawo do podejmowania decyzji o tym gdzie i w jaki sposób ich dzieci mają być edukowane oraz prawo wglądu w dokumenty dotyczące nauczania a także sprawozdań z postępów dziecka gwarantuje to Protokół 1 do Europejskiej Konwencji Praw Człowieka.
Przedszkole powinno i jest instytucją otwartą, rodzice mają prawo do uczestnictwa w wydarzeniach przedszkola i współuczestniczą w nich.
W poszukiwaniach najlepszych form współpracy uwzględnia się pełne prawo rodziców do współdecydowania o kierunkach pracy przedszkola.
Rolą przedszkola w tym zakresie jest mieć szeroko otwarte drzwi, a tym samym stwarzać szansę edukacji z partnerskim udziałem rodziców, respektować ich oczekiwania wobec nauczycieli i odwrotnie.
Współpraca z rodzicami, ze środowiskiem lokalnym, poszukiwanie nowych rozwiązań programowo metodycznych, rozwój wielu inicjatyw, inicjowanie nowych, atrakcyjnych form pracy z dziećmi, to wyjście „naprzeciw”, najnowszym tendencjom edukacyjnym na świecie.
Dobra współpraca nauczyciela z rodzicami, wzajemna akceptacja i zrozumienie to gwarant efektów oddziaływań wychowawczo–dydaktycznych.
Kolejny rozdział pracy opisuje rezultaty tej współpracy poprzez zastosowanie odpowiednich technik i form pracy z dziećmi w Przedszkolu Integracyjnym a w szczególności roli tej pracy z dziećmi o SPE.