Wykorzystanie metod aktywizujących z dorosłymi w procesie tworzenia koncepcji przedszkola

Sam proces tworzenia koncepcji przedszkola nie jest łatwym. W przedszkolu funkcjonującym zaledwie kilka lat proces ten przebiega długofalowo i prace nad nim przybierają różnorodny charakter.
W naszym przedszkolu, gdzie cały czas pracujemy nad szczegółami i staramy się aby to w jaki sposób pracujemy i jak chcemy żeby było jeszcze lepiej miało swoje odzwierciedlenie w kwestii formalnej. Na jednym z posiedzeń rady pedagogicznej bardzo aktywnie podjęliśmy próbę wyrażenia swojej opinii, sugestii dotyczących koncepcji w naszym przedszkolu.
Wykorzystaliśmy do tego metody aktywizujące, które doskonale nadają się aby bardzo aktywnie popracować w grupach .
Rozpoczęliśmy od „otwartego kręgu”. Jedna z metod integracyjnych, które mają wprowadzić w dobry nastrój i życzliwą atmosferę, zapewniającą poczucie bezpieczeństwa . Każdy z uczestników rady powtarzając początek zdania: „Najlepsza rzecz, która zdarzyła mi się w ostatnim tygodniu kończył je , tym samym wprowadzając dobrą atmosferę, dzielą się pozytywną wiadomością.
„Kapelusz zapomnienia” - to kolejny etap integracji grupy. Do kapelusza położonego po środku koła, każdy z nas dzielił się swoimi obawami i niepokojami. Zapisywaliśmy je na karteczkach i wrzucaliśmy do kapelusza tak jak by tam miały zostać .
Jak na każdym spotkaniu, w którym aktywnie pracujemy na początku musi być stworzony przez grupę kontrakt, którego będziemy wszyscy będziemy przestrzegać podczas całego spotkania. Wykorzystaliśmy „kulę śniegową” – to jedna z metod definiowania pojęć, która stanowi podstawową jednostkę organizującą logiczne myślenie i porozumiewanie się ludzi, wyróżnianie cech istotnych. Nazwana jest także dyskusją piramidową. Polega na przechodzeniu od pracy indywidualnej do pracy w całej grupie. Technika ta daje szansę każdemu na sprecyzowanie swojego zdania i stanowiska na podany temat, umożliwia nabycie doświadczeń , jak też pozwala ćwiczyć i śledzić proces uzgadniania stanowisk. Ogólny ,,szkielet’’ techniki, którą pracowaliśmy był następujący:
- indywidualnie pracowaliśmy nad danym problemem,
- łączyliśmy się w pary – ustalając wspólne stanowisko,
- pary łączyły się w czwórki – ustalając wspólne stanowisko,
- czwórki łączyły się w ósemki- ustalając wspólne stanowisko,
Na koniec nastąpiła prezentacja wspólnie wypracowanego stanowiska i została zapisana na kartce a następnie powieszona w widocznym miejscu. Przydzielając poszczególnym osobom kolorowe listki koniczyny automatycznie nastąpił podział na grupy, w których potniej pracowałyśmy.
Zakończyła się część wstępna a rozpoczął się :
I Etap Projektu Badawczego
Tworząc mapę mentalną, a więc wizualnie przedstawiając problem z wykorzystaniem rysunków, schematów i symboli chcieliśmy usystematyzować posiadana wiedzę . Na środku kartek w każdej grupie staraliśmy odpowiedzieć na pytanie: „Co chcielibyśmy się dowiedzieć o koncepcji pracy przedszkola? Od centralnego pytania rozchodziły się grube linie, na których zapisywałyśmy główne koncepty-klucze. Od tych linii rozchodziły się następnie słowa-klucze, tworząc swoistą mapę z informacjami. W miarę dokładania informacji mapy rozrastały się.
Od mapy mentalnej rozpoczęłyśmy pracę jedną z metod diagnostycznych- metodą meta planu. Podzielone w grupach na dużych kartkach zapisywałyśmy w plastyczny sposób efekty naszej dyskusji w obrębie danego problemu. Przedstawione na plakacie pytania inspirowały nas do poszukiwań, analizy i oceny faktów i sadów.
1. Misja 2.Wizja
3.Słabe strony
4. Cele, wnioski

Krótka wizualizacja (bardzo realnej sytuacji, która będzie we września), a mianowicie nt. „Do naszego przedszkola przyjdzie nowy nauczyciel, co dobrego chcielibyśmy mu powiedzieć o naszym przedszkolu?”Była elementem kolejnej metody diagnostycznej – „Obcy przybysz”, to dzięki tej technice można było skutecznie rozpoznać różne problemy i potrzeby, jak też zbierałyśmy informacje na temat mocnych i słabych stron przedszkola.
Pytania na które szukaliśmy odpowiedzi:
1. Co moglibyśmy zmienić na lepsze w naszym przedszkolu?
2. Dlaczego tak nie jest jak powinno być?
3. Co z tego co zaproponowaliśmy możemy już zrobić?
Za pomocą cennika wartościowaliśmy, które mocne i słabe strony są dla nas najważniejsze. Każdy mógł wycenić dwa razy.
I I Etap Projektu Badawczego
W drugim etapie tworzyliśmy koncepcję pracy przedszkola, w którym wystąpiły:
- Spotkanie z ekspertami
- Został przedstawiony raport dotyczący ewaluacji koncepcji przedszkola.
Dokonano ustaleń wniosków „Co musimy zrobić”. Wykorzystując metodę „Gwiazdy pytań” poszukiwaliśmy odpowiedzi na podstawowe pytania: Po co? Było to pytanie o uzasadnienie tego, co chcemy zmienić. Pozostałe pytania są tylko jego konsekwencją.

Metodą „grup eksperckich”, analizowaliśmy materiały dotyczące metod aktywizujących, które otrzymaliśmy w grupach. Dyskutowaliśmy, wymieniałyśmy się swoimi doświadczeniami i przygotowywałyśmy się do przekazania wiedzy innym członkom grup. Opracowany materiał został zaprezentowany, ucząc tym samym inne osoby w grupach. Wszyscy uczyli się od siebie, a każdy opanował cały materiał, a nie tylko jedną swoją część.
Na zakończenie wykorzystując jedną z metod ewaluacyjnych „Koniczynka” dokonaliśmy podsumowania całej pracy na radzie.
Na kartce z narysowaną koniczynką anonimowo odpowiedziałyśmy na pytania:
- Było dla mnie ważne...
- W swojej pracy wykorzystam...
- Zaskoczyło mnie...
- Nauczyłam się
Materiały edukacyjne przekazane nauczycielom
dotyczące metod aktywizujących.
1.Metody integracyjne: -wprowadzające, -ogólnorozwojowe, -końcowe
- odprężają, relaksują, wprowadzają w dobry nastrój i życzliwą atmosferę, zapewniają bezpieczeństwo w grupie, gwarantują poczucie tożsamości, uczą efektywnej komunikacji, pomagają uporządkować problemy, uczą twórczego myślenia i współpracy, dostarczają świetnej zabawy
W metodach integracyjnych wyróżniamy następujące techniki:
- „wyspa”,-„ćwierćland”,-„krasnoludek”,-„pajęczyna lub kłębuszek”,-„grafitii -„wrzuć strach do kapelusza”;

- „Wyspa” – to metoda , która znakomicie integruje grupę, doskonali kontakty interpersonalne, pozwala na pokonywanie barier nieśmiałości i lęku, a także pobudza aktywność poznawczą , aktywność twórczą poprzez ekspresję plastyczną i generowanie pomysłów.

- „Ćwierćland” – jest to typowa metoda , a jednocześnie zabawa integracyjna z pedagogiki zabawy, której kanwą bajka o czterech krajach , tzw. Landach. Propozycja ta zmusza do refleksji, wyzwala wspólne pozytywne przeżycia i może być zastosowana wszędzie tam , gdzie zależy nam na integracji, zarówno w sensie społecznym , jak i integracji treści programowych.
„Krasnoludek” – jedna z najprostszych technik integracyjnych – jako element wprowadzający, ogólnorozwojowy w uzyskaniu informacji zwrotnych. Krasnoludek to pomoc w reku dziecka – może to być piłeczka lub „coś”, czym można do siebie rzucać, coś co przyciąga wzrok dziecka i jest przyjemne w dotyku.
„Pajęczyna lub kłębuszek”- nazwa pochodzi od efektu końcowego, który powstaje w wyniku zabawy z kłębkiem nici. Dzieci za pomocą kłębka nici mogą poznać swoje imiona, mówić coś dobrego, tworzyć opowiadania. Możliwości zastosowania są różne zależą od pomysłowości samego n-la.

„Grafitii”- technika, którą można stosować na wiele sposobów. Dzięki niej można wytworzyć i wzmocnić dobry klimat w grupie oraz kształcić u dzieci myślenie twórcze – zabawy w niedokończone zdanie. Przy jej pomocy można twórczo rozwiązywać problemy. Jest to dobry pomysł na dzielenie się z innymi własnymi pomysłami, na dostrzeganie aspektów zawartych w jednym temacie, a także na przyjmowanie do wiadomości nowych niezwykłych koncepcji i pomysłów.
„Wrzuć strach do kapelusza”- metoda do zastosowania przy rozpoczynaniu pracy z nową grupą. Daje możliwość wypowiedzenia się członkom grupy na temat obaw. Integruje grupę, buduje wzajemne zaufanie oraz uczy akceptacji

2.Metody definiowania pojęć:
- pojęcia stanowią podstawową jednostkę organizującą logiczne myślenie i porozumiewanie się ludzi, wyróżnienie cech istotnych pozwala na definiowanie i odróżnianie jednych pojęć od drugich.
W metodach definiowania pojęć wyróżniamy następujące techniki:

- „kula śniegowa”,- „burza mózgów”, - „mapa pojęciowa zwana też mapą mentalną”,
„Kula śniegowa” - inaczej zwana też dyskusja piramidową, polega na przechodzeniu od pracy indywidualnej do pracy w całej grupie. Technika ta daje szansę każdemu na sprecyzowanie swojego zdania i stanowiska na podany temat, umożliwia nabycie doświadczeń , jak też pozwala dzieci om ćwiczyć i śledzić proces uzgadniania stanowisk.
Ogólny ,,szkielet’’ techniki jest następujący:
• Uczniowie pracują indywidualnie nad danym problemem,
• Łączą się w pary – ustalają wspólne stanowisko,
• Pary łączą się w czwórki – ustalają wspólne stanowisko,
• Czwórki łączą się w ósemki- ustalają wspólne stanowisko,
• Ósemki łączą się w szesnastki- ustalają wspólne stanowisko,
• Prezentacja wspólnie wypracowanego stanowiska.

„ Burza mózgów”- zwana też pod nazwami ,,fabryka pomysłów’’, ,,giełda pomysłów’’, ,,jarmark pomysłów’’ , oraz ,,sesja odroczonego wartościowania’’.
Istota metody polega na podawaniu różnych skojarzeń , rozwiązań, które niesie wyobraźnia i chwilowy błysk natchnienia.
,,Burzę mózgów’’ zwykle przeprowadza się w trzech etapach:
I – wytwarzanie pomysłu( ważna ilość a nie jakość, ważne myślenie nawet najbardziej szalone i niedorzeczne),
II – ocena, analiza zgłoszonych p0mysłów
III – zastosowanie pomysłów i rozwiązań w praktyce.

„Mapa pojęciowa” - to technika wizualnego przedstawienia problemu, zjawiska z wykorzystaniem rysunków, schematów, symboli, zdjęć, haseł, zwrotów. Celem tej metody jest usystematyzowanie świeżo zdobytej wiedzy ,wiadomości, pojęć .Mapy konstruuje się wg schematu.1 Tytuł umieszczony jest na środku i w jakiś sposób jest wyróżniony, pogrubiony, zapisany innym kolorem, itp. 2.Od centralnego tematu rozchodzą się grube linie, na których zapisane są główne koncepty-klucze.3.Od tych linii rozchodzą się następne słowa-klucze, tworząc swoistą mapę z informacjami.4.W miarę dokładania informacji mapy rozrastają się wszerz.5. Aby mapy były bardziej przeźroczyste dodajemy: kolor, strzałki, symbole, rysunki, zdjęcia, itp.
Mapy pojęciowy można modyfikować i mogą przypominać kształtem plakat, bardziej docierający do dzieci młodszych. Najczęściej stosuję tę metodę w edukacji społeczno – przyrodniczej, ale też w edukacji polonistycznej i muzycznej.

3. Metody hierarchizacji:
- uczą klasyfikowania i porządkowania wiadomości w relacjach niższości i wyższości za pomocą wyznaczonego kryterium.
W metodach hierarchizacji wyróżniamy następujące techniki:
- „promyczkowe uszeregowanie”, -„diamentowe uszeregowanie”,- „piramida priorytetów”, - „poker kryterialny”,
„Promyczkowe uszeregowanie”- służy do definiowania pojęć, określania zasad oraz hierarchizacji. Ze względu na układanie priorytetów w promyczki często nazwana jest – słonecznym promyczkiem. Jest najłatwiejszą techniką do zastosowania z dziećmi.
„Diamentowe uszeregowanie”- technika znana też pod nazwą „karo”. Układ priorytetów przypomina kształt „diamentu” lub „karo”. Struktura tejże propozycji zmusza grupę do współpracy, zachęca do podejmowania decyzji oraz osiągania porozumienia drogą negocjacji i kompromisu. Lista priorytetów może być różna, w zależności od potrzeb i wieku.
„Piramida priorytetów”- układ priorytetów przypomina piramidę. Podstawowy cel tej metody, to ułożenie listy priorytetów według ustalonych wcześniej kryteriów np. ważności, kolejności. metoda zachęca do dyskusji, negocjacji oraz osiągania porozumienia drogą negocjacji i kompromisu. Priorytety mogą być podane przez n-la lub wypracowane przez uczniów. Liczba ich może być bardzo różna.
„Poker kryterialny”- poker to gra specjalistyczna (planszowa), która jest zaliczana do najbardziej atrakcyjnych metod aktywizujących ze względu na stopień przyswajania treści. Podczas gry, w celowo organizowanej przez n-la sytuacji, uczniowie konkurują ze sobą w ramach z gry ustalonych reguł. Dzięki tej metodzie uczniowie są bardzo aktywni, bowiem dyskusji poddają własne argumenty. „Pokera” można stosować na różne sposoby – jako wprowadzenie do tematu, jako ustalenie rangi kryteriów określonym standardom, a także na ustalenie zdobytej wiedzy. Ponadto gra w „pokera” daje dużo przyjemności i satysfakcji, stąd jej duża skuteczność.
4.Metody twórczego rozwiązywania problemów:
- uczą krytycznego myślenia i łączenia wiedzy z doświadczeniem
W metodach twórczego rozwiązywania problemów wyróżniamy następujące techniki:
- „635”,-„rybi szkielet”,-„metoda trójkąta”,-„mapy mentalne”,-„sześć myślących kapeluszy”,-„aksjogram,- „karta kołowa”, „dywanik pomysłów”.
„635” – to technika , dzięki której można rozwiązywać różnorodne problemy. Jest ona modyfikacją ,, burzy mózgów’’ , a różni się tylko sposobem organizacji i przeprowadzenia sesji twórczej. Technika ,,635’’ bardzo skutecznie zmusza do aktywności umysłowej poprzez konieczność szybkiego zgłaszania rozwiązań. Magiczne liczby podane w nawiasie maja swoje znaczenie:
Liczba pierwsza – 6 – oznacza liczbę osób lub grup
Liczba środkowa – 3 – oznacza liczbę rozwiązań ( pomysłów)
Liczba końcowa – 5 – oznacza liczbę tzw. rundek.

„ Rybi szkielet” – nazwa pochodzi od kształtu przypominającego ,, rybi szkielet’’. Znana jest także jako ,, schemat przyczyn i skutków’’.

„ Metoda trójkąta” - służy przede wszystkim twórczemu rozwiązywaniu problemów . Istota metody ogranicza się do zdefiniowania problemu , określenia przyczyn podtrzymujących problem i wyszukiwania rozwiązań, które by usunęły przyczyny podtrzymujące sytuację problemową.

„ Mapy mentalne”- to metoda wizualnego opracowania problemów z wykorzystaniem symboli, słów pisanych , obrazków , rysunków itp.

„Sześć myślących kapeluszy” – metoda przydatna tam ,gdzie uczniowie muszą współpracować ze sobą i zgodnie ze swoimi predyspozycjami brać udział w rozwiązywaniu problemów. Autor metody – De Bono przypisał 6 kapeluszom – 6 różnych sposobów myślenia:
• Biały – tzw. mały komputerek, który zajmuje się wyłącznie faktami , liczbami i ma do nich podejście obojętne – nie wydaje żadnych opinii,
• Czarny – to tzw. pesymista. Jeśli padają różne opinie – natychmiast je krytykuje. Widzi braki, zagrożenia i niebezpieczeństwa w proponowanym rozwiązaniu,
• Czerwony – to człowiek kierujący się emocjami, ktoś kto przekazuje swoje odczucia ,,na gorąco’ , kierując się intuicją,
• Niebieski – to tzw. dyrygent orkiestry, ktoś kto przewodniczy całej dyskusji. To do niego należy kontrolowanie przebiegu spotkania, przyznawanie głosu poszczególnym mówcom, jak też podsumowanie dyskusji,
• Zielony- to tzw. innowator, osoba myśląca twórczo. Zadaniem twórcy jest wskazywanie zupełnie nowych oryginalnych pomysłów,
• Żółty – to tzw. optymista , który widzi sprawy w ,, różowych okularach ’’. Jest bardzo pozytywnie nastawiony , wskazuje na zalety i korzyści danego rozwiązania.
„Asocjogram” – to metoda, która uczy jasnego i precyzyjnego wyrażania myśli. Łączy treści z kilku dziedzin. Przy jej pomocy można twórczo rozwiązywać problemy, doskonalić umiejętności prezentacji.
”Karta kołowa” – to prosta technika, za pomocą której można twórczo rozwiązywać problemy. Karta zawiera koło, podzielone na cztery ćwiartki. Każda ćwiartka to kolejny krok na drodze do rozwiązania problemu.

„Dywanik pomysłów”- to metoda poszukująca: prowadzenie w grupach dyskusji, mającej na celu twórcze rozwiązanie problemu. Nazwa pochodzi od powstałego efektu końcowego, jakim jest dywanik. Dyskusja połączona jest z techniką wizualizacji, w wyniku której możliwe staje się wartościowanie różnych propozycji rozwiązań problemu. Metoda może dać dobre efekty w realizacji wszelkich tematów wymagających wielu rozwiązań. Dyskusja przebiega w pięciu fazach:
1. Rozpoznanie problemu, 2. Propozycja rozwiązania problemu, 3. Deklaracja intencji, 4. Ewaluacja, 5.podsumowanie.

5.Metody pracy we współpracy:
- uczą samodzielnego zdobywania wiedzy współpracującą ze sobą grupę, sukces grupy uzależniony jest od sukcesów indywidualnych
W metodach pracy we współpracy wyróżniamy następujące techniki:
- układanka, puzzle lub Jigsaw”,- „zabawa na hasło”,
Układanka, puzzle lub Jigsaw”,- jedna z metod nauczania we współpracy. Ma charakter uniwersalny i może być stosowana na różnych przedmiotach. Jej zadaniem jest aktywne włączenie uczniów w proces uczenia się. Przez scedowanie na uczniów odpowiedzialności za nauczenie części materiału swoich kolegów zachęca do uczenia się szczegółowego, głębszego.
Metodę JIGSAW wykorzystuje się wtedy, gdy uczniowie mają do przyswojenia pewną partię materiału, którą da się podzielić na spójne fragmenty. Stanowią one elementy, jakby puzzle, tworzące całą układankę. Każdy uczeń w klasie ma opanować całość wiedzy. Wszyscy rozwijają się - zgodnie z zasadą, że najlepszą metodą uczenia się jest uczenie innych. W tej metodzie każdy jest ważny, bo od jego pracy zależą wyniki wszystkich.
Są różne nazwy tej metody (,,klasa-układanka” , ,,puzzle” ) , ale sedno jest to samo: każdy uczestnik grupy powinien zostać ekspertem, który w istotny sposób przyczynia się do osiągnięć całego zespołu.
Jak pracować z zagadnieniem JIGSAW puzzle - układanka?
„Zabawa na hasło”- jedna z wielu pedagogiki zabawy, bardzo przydatna różnych uroczystościach z udziałem rodziców. Szczególnie ważny jest efekt końcowy, który uzależniony jest od podziału zadań i współpracy. Elementem mobilizującym i dyscyplinującym jest ograniczenie czasowe.
6.Metody diagnostyczne:
- polegają na zbieraniu informacji o przebiegu i wynikach określonego stanu rzeczy:
W metodach diagnostycznych wyróżniamy następujące techniki:
- „obcy przybysz”,-„procedura U”,-„metaplan”.
„Obcy przybysz” – jest to technika dzięki, której można skutecznie rozpoznać różne problemy i potrzeby, jak też zbierać informacje na temat mocnych i słabych stron określonego zjawiska. Charakterystyczną cechą jest połączenie z techniką wizualizacji.
„Procedura U” - metoda dyskusyjna, której celem jest dokonanie analizy, oceny i opisu istniejącego stanu rzeczy. Droga jaką pokonują uczniowie od startu do mety przypomina literkę U (stąd nazwa tej metody) .
-W I,II,III dokonują opisu stanu aktualnego.
-IV etap to oddzielenie dobrego od tego co złe
-V, VI, VII to wizja czegoś nowego.
„Metaplan”- to plastyczny zapis dyskusji o problemie w formie plakatu. Dyskutując na określony temat uczniowie tworzą plakat, który jest skróconym zapisem obrad nad danym problemem. Przedstawione na plakacie pytania inspirują do poszukiwań, analizy i oceny faktów i sądów. Problem zawarty w „chmurce” nie pozwala na oddalenie się od tematu.



7.Metody dyskusyjne:- wolna,- kierowana
- Uporządkowana wymiana myśli na jakiś temat,
- Sztuka wyrażania swojego zdania, argumentacji
- Trening szacunku dla przekonań innych
W metodach dyskusyjnych wyróżniamy następujące techniki:
- „akwarium”,-„debata za i przeciw”, - „dyskusja panelowa”,- „dyskusja punktowa”.
„Akwarium”- to szczególna metoda dyskusji, za pomocą której mała grupa prowadzi uporządkowana wymianę zdań. Uczniowie ćwiczą umiejętności dyskutowania, eksponowania własnego stanowiska oraz umiejętności uważnego słuchania. Charakterystyczną cechą tej metody jest praca w dwóch kręgach – wewnętrznym i zewnętrznym.
Krąg mniejszy – wewnętrzny – przypomina „akwarium”, a siedzą w nim ochotnicy – „ryby”.
Pozostali uczniowie, siedzący w kręgu zewnętrznym, przysłuchają się dyskusji, analizują przebieg wydarzeń pod kątem skuteczności argumentacji oraz respektowania wcześniej ustalonych zasad regulaminowych. Uczniowie w kręgu zewnętrznym mają zapewniony wgląd w to co się dzieje w kręgu wewnętrznym. Mając pełen obraz, przysłuchują się na początku w milczeniu, po czym mogą wywierać wpływ poprzez „wyłapywanie” odpowiednich poglądów i ocen poszczególnych „ryb”, a więc mogą włączyć się w dyskusje.
„ Debata za i przeciw”- metoda wskazana do zastosowania przede wszystkim przy analizie treści kontrowersyjnych. Debata ułatwia podjęcie decyzji, ale też za jej pomocą można rozpatrywać określone sytuacje bez dokonywania wyboru. Metoda ta wymaga zajęcia przez ucznia jednoznacznego stanowiska w określonej sprawie –„za” lub „przeciw” z podaniem odpowiednich argumentów. Metoda uczy analizowania różnych aspektów jednego zagadnienia, wyszukiwania argumentów dla własnego stanowiska oraz akceptacji dla różnych koncepcji i rozwiązań.


8. Metody rozwijające twórcze myślenie:
- uczą myślenia twórczego i odkrywania swoich predyspozycji, swoich zdolności,
- Próba nowego spojrzenia na sytuację:
W metodach rozwijających twórcze myślenie wyróżniamy następujące techniki:
- „słowo przypadkowe”,- „niezwykle zadania”,- fabuła z „kubka”.
„Słowo przypadkowe” - to bardzo prosta i owocna technika myślenia twórczego, polega na wyszukiwaniu zupełnie przypadkowych wyrazów (słów), czyli bodźców do pomysłów i łączenie ich z konkretną sprawą lub zagadnieniem. Technikę tę wykorzystują najczęściej osoby zajmujące się opracowywaniem i wdrażaniem innowacji.
W celu realizacji tej techniki dzieli się klasę na cztero lub pięcioosobowe zespoły.
„Niezwykle zadania”- to proste sposoby uruchomiania myślenia twórczego w oparciu o dostępny materiał i w połączeniu z różnymi treściami nauczania (plastycznymi, muzycznymi, polonistycznymi itp.). Istota metody polega na stworzeniu sytuacji dydaktycznej do działania twórczego poprzez ciekawe, różnorodne zadania do wykonania.
Fabuła z „kubka”- to propozycja na zainteresowanie ucznia do pracy twórczej, która następuje w wyniku podania pewnego tylko ogólnego planu (postacie, fabuła, miejsce akcji). Do przeprowadzenia tej metody potrzebne są pojemniki – „kubki” i kartki z różnymi informacjami. Fabuła „z kubka” to wspaniały sposób na zrozumienie procesu tworzenia opowiadania.
9. Metody grupowego podejmowania decyzji:
- preferują efektywne uczestnictwo w dyskusji, - uczą odpowiedzialności za swoje i grupowe decyzje oraz podejmowania decyzji na podstawie faktów, - końcowy element procesu rozwiązywania problemów:
W metodach grupowego definiowania pojęć wyróżniamy następujące techniki:
- „drzewko dyskusyjne”-„pustynia”,-„sześć par butów”,-„technika grupy nominalnej .
„Drzewo decyzyjne” - jest to graficzny zapis analizy procesu podejmowania decyzji autorstwa Roger a LaRaus a i Richarda Remy ego. Za pomocą tej metody rozpatrujemy pozytywnie i negatywne skutki danej decyzji. Metoda uczy podejmowania decyzji, podejmowania wyboru i pokazuje skutki wyboru.
„Pustynia”- to typowa gra decyzyjna, która uczy pracy w zespole podczas podejmowania trudnych decyzji. Stworzona jest sytuacja ekstremalna, która uświadamia, że grupa musi pozostać razem. Podczas dochodzenia do wspólnej decyzji pojawia się wśród członków zespołu duża skłonność do rezygnowania z własnych preferencji i ambicji na korzyść wspólnej sprawy. Natychmiast pojawia się lider grupy, któremu członkowie szybko podporządkowują się. Decyzje końcowe zwykle zachodzą w drodze losowania, a w przypadku stawiania jawnych indywidualnych „kontra” – decyzja jednostki zostaje odrzucona. Za pomocą wyższej metody można też wskazać różnice między indywidualnymi a grupowymi decyzjami, wskazując wyższość tych drugich.
„Sześć par butów”- sześć par butów, czyli sześć sposobów działania. Buty sugerują działanie, które prowadzi do obranego celu. Jeżeli gdzieś się wybierasz, buty są niezbędne, kwestia tylko – jakie? Każdej parze butów przypisany jest inny kolor i inny fason. Każda zatem para butów symbolizuje inny sposób postępowania. Możemy nosić tylko jeden kapelusz, ale koniecznie dwa buty. Punktem wyjęcia jest ocena sytuacji, a potem następuje podjęcie konkretnej decyzji co do stylu działań, zgodnie z własną inicjatywą, intuicją i zdrowym rozsądkiem. Wkładając właściwe do sytuacji „buty”, decydujemy się na przypisanie im zachowania, a więc: działamy rutynowo- granatowe byty marynarskie, angażujemy emocje –różowe pantofle, zwalczamy przeszkody – brązowe półbuty, zdobywamy informacje – szare tenisówki, podejmujemy natychmiastową decyzję – pomarańczowe kalosze, przejmujemy kierownictwo – purpurowe oficerki.
10. Gry dydaktyczne:
- podejmowane są dla przyjemności,- zabawa, dla rozwijania sprawności umysłowych, -uczy respektowania ustalonych reguł oraz zachowania właściwych relacji interpersonalnych, - rywalizują ze sobą, współpracują, tworzą koalicje w celu osiągnięcia sukcesu, - uczą przestrzegania reguł, właściwej radości z wygranej i umiejętności przyjmowania przegranej:
W grach dydaktycznych wyróżniamy następujące techniki:
- „karty – dziwne powiedzonka”,„magiczny kalkulator”
„Karty – dziwne powiedzonka”- to gra dydaktyczna, którą możemy stosować w różnych grupach wiekowych.
Karty mogą uczyć, a jednocześnie bawić. Karty są proste do wykonania nawet przez samych uczniów. Rozwijają spostrzegawczość. Każdy uczeń powinien otrzymać co najmniej po trzy karty. Na jednej stronie jest zadanie czyli dziwne powiedzonko, a na drugiej wyjaśnienie tego powiedzonka, ale nie na tej samej karcie tylko innej. Zadaniem uczniów jest odczytanie dziwnych powiedzonek i ich znaczeń.
„Magiczny kalkulator”- służy do odgadywania liczb, uczy dodawania, ale przede wszystkim bawi. Jak nazwa wskazuje, kalkulator jest „magiczny”.

11.Metody planowania:
- Szukanie odpowiedzi na pytania(„Co trzeba zrobić? Kiedy i jak należy to zrobić, zmienić ? Kto ma to zrobić?
- Tworzymy wizję tego, co chcemy osiągnąć:
W metodach planowania wyróżniamy następujące techniki:
- „gwiazda pytań”, -„planowanie przyszłości”- „projekt”.
„Gwiazda pytań”- to prosta technika planowania zmian. Można nią planować każde przedsięwzięcie. Można ją stosować w pracy zespołowej i indywidualnej. Pamiętaj plan wymaga realizacji. Istotą jest szukanie odpowiedzi na pytania. Każde z pytań posiada inny ciężar gatunkowy. Podstawowym pytaniem jest:
Po co? Jest to pytanie o uzasadnienie tego, co chcemy zmienić. Pozostałe pytania są tylko jego konsekwencją. Jeżeli potrafimy odpowiedzieć na pytanie podstawowe, przechodzimy do kolejnych:
Co trzeba zmienić?, Kiedy należy to zmienić? Jak należy to zrobić? Gdzie? Kto ma to zrobić?
„Planowanie przyszłości”- istotę „planowania z przyszłości” stanowi inne od tradycyjnego podejście do samego procesu planowania. Punktem wyjścia jest stworzenie realistycznej wizji, a potem pozostaje już tylko „cofnięcie się” ku teraźniejszości. Za pomocą przedstawionej metody można planować niemalże wszystko. Procedura planowania z przyszłości jest bardzo prosta do zapamiętania, a przewiduje następujące etapy:
- Stworzenie wizji tego, co chcemy osiągnąć (wyobrażenie sobie celu już w formie dokonanej),
- Patrząc z przyszłości, określamy terminy działań, jakie należy wykonać, by uzyskać zamierzone rezultaty.
- Precyzujemy czynności szczegółowe, by urzeczywistnić działania.
- Określamy zasoby niezbędne do wykonania czynności szczegółowych ( zasoby ludzkie i rzeczowe).

„Projekt”.
Jest to metoda, w której uczniowie, w oparciu o dotychczasową wiedzę i dłuższym czasie. Podczas pracy nad projektem uczni wie mają możliwość planowania, poszukiwania, dyskutowania. Mamy dwa rodzaje projektu:
Projekt badawczy – polega na zebraniu dużej ilości informacji na dany temat i prezentacji na forum klasy.
Projekt działania lokalnego – polega na podjęciu jakiegoś przedsięwzięcia na rzecz środowiska i prezentacji go na większym forum. Realizacja projektu przebiega w pięciu fazach fazach:
1. Zainicjowanie i wybór projektu.
2. Opis projektu i spisanie kontraktu.
3. Realizacja projektu.
4. Prezentacja projektu.
5. Ocena projektu.

12.Metody przyspieszonego uczenia się, - służą temu, aby uczniowie szybko i bez stresu zdobywali wiedzę w sposób trwały i skuteczny oraz długo pamiętali to, czego się nauczyli.

„Łańcuchowa metoda skojarzeń”
To metoda pamięciowa, dzięki której można błyskawicznie zapamiętać pewne łańcuchy informacji składające się z 10 – 15 haseł. Gwarantuje odtworzenie materiału punkt po punkcie, we właściwej kolejności i bez pominięcia żadnego ważnego szczegółu. Opiera się na fundamentalnej formule pamięci:
PAMIĘĆ = OBRAZ + AKCJA
Aby podana formuła zadziałała, powinny być spełnione dwa podstawowe warunki:
- obraz musi być niezwykły ( kolorowy, śmieszny, przesadny, absurdalny, pozytywny )
- obraz musi być plastyczny, a więc odczuwany wszystkimi zmysłami: widzisz w wyobraźni, słyszysz towarzyszące dźwięki, czujesz zapachy, smaki, odbierasz wrażenia dotykowe.
Tajemnica skuteczności metody leży w obrazowym przedstawieniu informacji do zapamiętania.
„Mapa umysłowa”
To pierwszorzędne narzędzie nie tylko do rozwijania myślenia, definiowania pojęć, rozwiązywania problemów, ale także świetna metoda szybkiego przyswajania dużej ilości informacji, jak i efektywnego sporządzania notatek.
Mapa umożliwia natychmiastowy wgląd w całość nawet bardzo obszernego zagadnienia. Tajemnica skuteczności metody tkwi w harmonijnym wykorzystaniu obydwu półkul mózgowych. Do zastosowania mapy pojęciowej potrzeba tylko czystej kartki papieru, czegoś do pisania i chęci do przestrzegania pewnych zasad:
- poruszać się należy od całości do szczegółu, rozpoczynać rysowanie od centralnie umieszczonego zagadnienia, do najbardziej szczegółowych informacji;
- mapa musi być jak najbardziej obrazowa, czyli rysunki powinny być proste, kolorowe, śmieszne i nietypowe, z użyciem strzałek, symboli i innych znaków graficznych.
Bawiąc się w rysowanie mapy, skutecznie przyswajane są partie materiału, a równocześnie są one utrwalane. Mapy świetnie nadają się do opracowania czytanek, lektur itp. Należy pamiętać o śmiesznych rysunkach – im więcej zabawy, tym skuteczniejsze uczenie się.

13.Metody ewaluacyjne
Co można ewaluować?
Wszystko:
• Rozwój dziecka, - programy autorskie, - pracę nauczyciela, - atmosferę, -organizację zajęć, - formy doskonalenia itp..
Techniki ewaluacyjne
- „Kosz i walizeczka”, -„tarcza strzelecka”, -„rybi szkielet”, - „poczta”.
„Tarcza strzelecka” – służy sprawdzeniu wiedzy i umiejętności strzelca. Strzelcem może być zarówno uczeń, jak i nauczyciel. Za pomocą tarczy możemy ocenić lekcje, fakty, wydarzenia itp. Strzał w „dziesiątkę” (centrum tarczy) oznacza pełną perfekcję, strzał poza ta „pudło”. Analiza i refleksja to najlepszy nauczyciel w drodze do sukcesu.
„Rybi szkielet” - znana jest jako schemat przyczyn i skutków. Na tablicy lub planszy przygotowujemy model rybiego szkieletu, w głowie zapisujemy problem. Następnie uczniowie ustalają przyczyny, wpisują je w „duże ości”.
Ile powstanie „dużych ości” na tyle grup dzielimy klasę. Każda grupa otrzymuje jedną
„dużą ość” i ustala przyczyny szczegółowe i wpisuje je w „małe ości”
Z zebranej listy przyczyn na rybim szkielecie uczniowie wybierają te, które są ich zdaniem najistotniejsze. Wyciągają wnioski.
„Poczta”- metoda służy do:
- podsumowania zajęć,
- wyrażania opinii,
- własnych poglądów, przeżyć i odczuć.
„Kosz i walizeczka”- jest elementem metody SWOT (od pierwszych liter)
- strenghts – mocne strony (rysunek walizki)
- wesknes – słabe strony (rys. kosza)
- opportunities – możliwości, szanse (rys. żarówki)
- threats – zagrożenia (rys. błyskawicy)


LITERATURA
- K. W. Vopel, Poradnik dla prowadzących grupy, Jedność,
- Kielce 2006
- K. W. Vopel, Zakłócenia –blokady –kryzysy.
- Eksperymenty i ćwiczenia do nauki i pracy grupowej,
- Jedność, Kielce 2005
- K. W. Vopel, Przerwa, która daję siłę. Zabawy
- ułatwiające naukę. Dla dzieci, młodzieży i dorosłych,
- Jedność, Kielce 2003
- E. Wójcik, Metody aktywizujące w pedagogice grup,
- Rubikon, Kraków 2008.
- P. Hartley, Komunikacja w grupie, Zysk i S-ka, Poznań
- 2000.
- J.Krzyżewska, Aktywizujące metody i techniki w edukacji wczesnoszkolnej, AU OMEGA, Suwałki 1998.


OPRACOWAŁA:
mgr Ewa Manowska