Program wycieczki - Poznaję Podhale

1. Nazwa wycieczki, termin

„Poznaję Podhale " – wycieczka krajoznawczo – patriotyczno - kulturalna
termin: 1-3 października 2007

2. Liczba uczestników (z podziałem na klasy)
40 uczniów z klas drugich + 4 opiekunów = 44 osoby

3. Cele wycieczki (kształcące, poznawcze, wychowawcze)

Cele poznawcze:
-3 poznanie ciekawych miejsc regionu Podhala, zabytków przyrody , kultury i historii
-4 zapoznanie z sylwetkami wybitnych twórców , ich twórczością i związkami z poznawanym regionem
-5 poznanie wybranych miejsc pamięci narodowej
-6 obcowanie z kulturą , tradycją i obrzędami Podhala

Cele kształcące:
-7 uświadomienie wielkości roli i znaczenia Podhala dla kultury ogólnonarodowej
-8 ukazanie góralskich wartości chrześcijańskich i patriotycznych jako postaw godnych naśladowania dla współczesnej młodzieży
-9 przypomnienie i wykorzystanie w praktyce zasad bezpiecznego poruszania się po górach
-10 upowszechnianie wśród młodzieży atrakcyjności wędrowania po górskich szlakach jako formy wypoczynku łączącego walory poznawcze z poprawianiem kondycji fizycznej

Cele wychowawcze:

-11 kształtowanie postawy szacunku wobec kultury innego regionu
-12 budzenie świadomości przynależności narodowej i wdzięczności za dziedzictwo kulturalno – narodowe
-13 przestrzeganie ogólnie przyjętych zasad zachowania w miejscach publicznych, górach itp.
-14 rozbudzanie zainteresowania i zaciekawienia bogactwem i pięknem polskich gór , ogromnym dorobkiem kulturalnym ludzi związanych z Podhalem
-15 zwrócenie uwagi na wielkość-16 , ogrom i potęgę gór w aspekcie kruchości i przemijania cywilizacji i człowieka


4. Trasa, harmonogram planowanych działań i szczegółowy opis wycieczki (spójny z kosztorysem) – opis edukacyjnego programu z wykazem miejsc pamięci narodowej oraz innych znaczących dla Polski, regionu

Faza wstępna – spotkanie organizacyjne

-17 zapoznanie uczniów z planem, celami i kosztami wycieczki
-18 przypomnienie zasad BHP , poruszania się po górach i odpowiedniego zachowania w miejscach pamięci narodowej

Faza właściwa:
Dzień Pierwszy:
6.30 – wyjazd autokarem z pętli na os. Niepodległości
ok. 9.00 – przyjazd do Zakopanego

1. Spacer Krupówkami do Muzeum Tatrzańskiego , zwrócenie uwagi na historię niektórych legendarnych budynków na Krupówkach np.:

-Hotel Zakopane pod Giewontem, ul. Krupówki 1
-Kościół Parafialny pw. Świętej Rodziny, ul. Krupówki 1 a
-Zespól Szkot Zawodowych im. Władysława Matlakowskiego, ul. Krupówki 8
-Muzeum Tatrzańskie im. dr. Tytusa Chałubińskiego, ul. Krupówki 10

2. Zwiedzanie Muzeum Tatrzańskiego

Muzeum Tatrzańskie im. dra Tytusa Chałubińskiego należy do najstarszych muzeów regionalnych w Polsce. Jego powstanie było realizacją dwu, zrodzonych z ducha pozytywizmu, idei: uczczenia naukowych i społecznych zasług Tytusa Chałubińskiego oraz uprzystępnienia ogółowi społeczeństwa zdobyczy wiedzy o Tatrach, a także romantycznej jeszcze fascynacji Tatrami. Z czasem Muzeum Tatrzańskie objęło działalnością, poza Tatrami, zróżnicowany krajobrazowo i kulturowo obszar Skalnego i Nowotarskiego Podhala, Orawy, Spiszu, a nawet Pienin i Ziemi Czorsztyńskiej.

3. Zwiedzanie Kościoła Parafialnego pod wezwaniem Świętej Rodziny

Kościół został wybudowany w latach 1877-1896 dzięki staraniom pierwszych proboszczów Zakopanego ks. Józefa Stolarczyka i Kazimierza Kaszelewskiego. Szereg projektów wykonał Stanisław Witkiewicz (kaplica św. Jana Chrzciciela, drzwi wejściowe, witraże). Kaplica Albertynek Przy drodze zwanej drogą Alberta, na gruncie ofiarowanym przez hrabiego Władysława Zamoyskiego, założyciel Zgromadzenia Zakonnego Albertynów, brat Albert wzniósł w roku 1898 drewniany klasztor, który zaprojektował Stanisław Witkiewicz.

4. Przejście ulicą Kasprusie, oglądanie stylu zakopiańskiego , udanie się do Willi Atma

Willa "Atma" przy ul. Kasprusie 19 zbudowana w 1893 r. przez Józefa Kasprusia Stocha. W latach 1925-1926 dom został rozbudowany w "stylu pensjonatowym". W 1926 wynajął go Karol Szymanowski (1882-1937), kompozytor, pianista i pedagog, który mieszkał tu i tworzył do listopada 1935 r. Willa drewniana, wzniesiona w konstrukcji zrębowej, oszalowana. Na planie wydłużonego prostokąta, parterowa, z poddaszem mieszkalnym, nakryta dachem półszczytowym z gontów, z facjatami. Wzdłuż elewacji frontowej dobudowana jest weranda. W szczycie wschodnim nadwieszony balkon. Elementy budynku ozdobione są detalami typowymi dla budownictwa podhalańskiego (m.in. "słoneczka", profilowane olistwowania). Obecnie mieści się tu Muzeum K. Szymanowskiego ze zrekonstruowaną pracownią artysty i pamiątkami po nim.

4.Dojście na ulicę Kościeliską

Ulica ta Tak, jak Krupówki należą do ceprów, tak ulica Kościeliska jest na wskroś góralska. Od niej rozpoczyna się historia Zakopanego, tutaj stają najstarsze domy, mieszkają potomkowie Gąsieniców, Krzeptowskich, Bachledów, rodów związanych z dziejami Podhala. Tu stanął pierwszy kościół, karczma i wreszcie tu jest pierwszy zakopiański cmentarz. W sobotę, 25 września, ulica Kościeliska obchodziła swoje święto. Każdy kawałek Kościeliskiej to rozdział w historii Zakopanego i co warto dodać nie tylko tej najstarszej, ale i całkiem nowej. Tu u zbiegu Zakopianki i Foluszowego Potoku stanęły legendarne pierwsze domy Gąsieniców. Ulica była świadkiem burzliwego rozwoju kurortu, przyjazdów turystów, artystów, polityków. Zatrzymywali się w małych góralskich domkach, z których wiele jeszcze stoi. Dzisiejsza Kościeliska dalej tętni życiem i jest świadectwem swoich czasów. W Strugu, szkole Kenara i Kolibie odbywają się wystawy, U Wnuka spotkania poliytczno-artystyczne. W góralskich domach nadal bywają znane postaci polskiej kultury. Ciągłość historyczna jest niewątpliwym fenomenem na skalę Polski szarpanej dziejowymi wydarzeniami. Ulica ma też swoje ciemne zaułki, jak choćby zniszczona i spalona najstarsza zagroda Walczaków, w której miejscu wyrósł betonowy koszmarek, czy uciążliwości ruchu drogi wojewódzkiej prowadzącej do granicy ze Słowacją. To jednak co stanowi o potencjale Kościeliskiej to jej mieszkańcy. Od sześciu lat organizują święto swojej ulicy. Bawią się sami i z wszystkimi, który tego dnia na Kościeliską przyjdą. Tradycyjnie odbywają się konkursy na najładniej ubraną gaździnę, najlepszy wypiek, napitek i najładniejszy ogródek. O miano najlepszego konkurują ze sobą dorożkarze.

5. Przejście do Kapliczki św. Benedykta i św. Andrzeja – patronów Podhala. Wybudowana przez Pawła Gąsienicę w latach 1806-1820, jak głosi wieść za pieniądze zbójeckie.

6.Zwiedzanie cmentarza na Pęksowym Brzyzku Cmentarz Zasłużonych na Pęksowym Brzyzku w Zakopanem
(nazywany też starym cmentarzem) to pierwszy zakopiański cmentarz, powstały w połowie XIX wieku, na którym od lat dwudziestych XX wieku chowano - oprócz tych, którzy posiadali tu rodzinne grobowce - już tylko prochy ludzi wybitnych i zasłużonychNazwa cmentarza pochodzi od nazwiska darczyńcy ziemi, na której jest zlokalizowany, Jana Pęksy. W gwarze góralskiej brzyz (brzyzek) oznacza urwisko nad potokiem.Pęksowy Brzyzek jest miejscem szczególnym w historii Zakopanego. Jest śladem istnienia tych, którzy jak Tytus Chałubiński kreowali rzeczywistość miasta i tych, którzy tworzyli jego legendę, jak Sabała, czy słynny kurier tatrzański Stanisław Marusarz. Jest śladem ostatnim artystów związanych z Tatrami, wrosłych swą twórczością w podhalański folklor oraz pamięcią o znanych przewodnikach tatrzańskich. Prawie każdy, kto zapisał się w dziejach miasta i Tatr znalazł tu swoje miejsce.Na Pęksów Brzyzku znajduje się około 500 grobów, w tym 250 osób zasłużonych. Cmentarz otacza kamienny mur. Nagrobki są niepowtarzalnymi dziełami sztuki; wykonanymi w drewnie, metalu lub kamieniu kapliczkami, góralskimi krzyżami, rzeźbionymi w motywy podhalańskie, malowanymi na szkle. Wiele z nich powstało w pracowni Władysława Hasiora (gdy jeszcze uczył w Liceum Technik Plastycznych w Zakopanem), m.in. rzeźby na grobie Marii Witkiewiczowej, Jerzego Fedorowicza - Pimki, Antoniego Rząsy, Wandy Widigierowej). Zaraz przy wejściu, z prawej strony znajduje się symboliczny grób Witkacego, razem z mogiłą jego matki. Nieco dalej pochowany jest Stanisław Marusarz (z żoną lreną), Helena Marusarzówna i Kornel Makuszyński, na którego nagrobku zawsze palą się lampki przyniesione przez dzieci. Naprzeciw, po drugiej stronie alejki, znalazł swoje miejsce grób Władysława Orkana, z jego lewej strony spoczęły prochy Kazimierza Przerwy-Tetmajera, z prawej zaś Tytusa Chałubińskiego, a w drugim rzędzie Sabały i Stanisława Witkiewicza. Idąc w głąb cmentarza, znajdują się nagrobki Karola Stryjeńskiego, Antoniego Kenara, Jana Długosza, Antoniego Rząsy (którego dłuta jest pomnik na mogile Antoniego Kenara), Władysława Hasiora. Przy bramie - grobowiec rodziny Chramców, mogiła ks. Józefa Stolarczyka, a nieco dalej Beaty Obertyńskiej. Na końcu cmentarza, pod murem, to już najnowsza historia w dziejach cmentarza kamienny nagrobek Mieczysława Biernacika, artysty-kowala i muzyka, który góralską filozofią połączył rzemiosło i sztukę. Przed cmentarzem po lewej stronie od wejścia znajduje się zabytkowy kościółek, najstarszy drewniany kościół w Zakopanem, powstały w latach 1847-1852. Wystrój wnętrza tworzą obrazy ludowe oraz drewniane figurki pochodzące z połowy XIX wieku. Na ołtarzu replika obrazu Czarnej Madonny Matki Boskiej częstochowskiej.

7. Zakwaterowanie w Schronisku Młodzieżowym Żak ul. Marusarzówny 15
-19 obiadokolacja

8 . godz. 18.00 – wyjście do Teatru Witkacego na sztukę z październikowego repertuaru
Istniejący od 1985 roku Teatr im. Stanisława Ignacego Witkiewicza w Zakopanem był i pomimo upływu czasu jest nadal teatrem artystycznym, takim, o jaki woła Witkacy jego duchowy patron.
To właśnie teoria Czystej Formy stworzona przez Witkiewicza, choć pojmowana niestereotypowo, miała duży wpływ na tworzone przedstawienia i atmosferę teatru (bo Teatr przy Chramcówkach to przecież nie tylko spektakle). W rozumieniu zakopiańskich artystów, nie antypsychologizm, groteskowość czy wręcz niezrozumiały bełkot (co również nie było według Witkacego wyznacznikiem dobrej sztuki) jest nadrzędną wartością spektakli lecz możliwość przeżycia metafizycznego, poczucia dziwności istnienia. Realizuje się to poprzez takie harmonijne połączenie wszystkich elementów przedstawienia, by tworzyły nową całość, nową wartość "jedność w wielości".
W tym teatrze wszystkie elementy są dla nas niezwykle ważne. Plastyka w tych spektaklach, muzyka, aktor, słowo, ciało, jego gest, przestrzeń, atmosfera wszystko to razem tworzy teatr. Myślę, że jest to taki teatr, w którym powinny spotykać się różne dziedziny sztuki mówi Andrzej Dziuk, dyrektor i reżyser teatru. Nie odżegnując się od treści, często opierając się na tekstach autorów tworzących w znacznym oddaleniu od siebie, zarówno czasowym, jak i gatunkowym (np. Marlowe, Calderone, Woody Allen) czy też wybierając formy, jakby niewspółmiernie do rangi tematu.
Spektakle mówią o rzeczach istotnych, uniwersalnych człowiek wobec Boga, wobec drugiego człowieka, wobec wartości, wobec samego siebie. Podejmując tak ważne problemy, Teatr próbuje tworzyć hierarchię wartości stawiając pytania, nie daje jednak gotowych odpowiedzi. Spektakle nieobojętne, obchodzące ludzi dzisiaj aczkolwiek odżegnując się od zbyt dosłownie pojętej aktualizacji, mają być próbą nawiązania rozmowy z publicznością, tak, aby każdy widz będąc "istnieniem poszczególnym" mógł odkryć w nich coś dla siebie. Teatr zaprasza do pełnej uroku kawiarni, będącej jednocześnie Małą Sceną Teatru im. Atanazanego Bazakbala, która jest czynna tak długo, jak goście mają w niej ochotę pozostać.

9. Udanie się na spoczynek

Dzień Drugi :

1. godz. 8.00 śniadanie
2. godz. 9.00 przejazd autokarem do Kuźnic , wejście na szlak turystyczny do miejsca docelowego – Kasprowy Wierch , przejście przez Kalatówki
Kalatówki lub Polana Kalatówki; Stoi tu - poza szałasami i szopami past. - wielki hotel tur.; gmach ten, od zewnątrz przypominający wyolbrzymioną stajnię szwajcarską, jest typowym przykładem niedostosowania budynku w Tatrach ani do otaczającego krajobrazu, ani do tradycji miejscowego budownictwa. Dawne drewniane schronisko na Kalatówkach spaliło się w czasie II wojny światowej. Przez Kalatówki przechodzi szereg popularnych szlaków tur.: na Ścieżkę nad Reglami , Giewont i Czerwone Wierchy .Nazwa Kalatówek pochodzi od ich pierwotnych właścicieli, górali o nazwisku Kalata, którzy już w XIV w. byli sołtysami w Szaflarach .
3. Po drodze mijamy Pustelnię św. Brata Alberta
Pustelnię Świętego Brata Alberta na Kalatówkach, z kaplicą Świętego Krzyża, zaczęto wznosić wiosną 1898 roku. Budowali ją Bracia Albertyni, z pomocą górali, pod kierunkiem Brata Alberta, a w projekcie prawdopodobnie pomagał Stanisław Witkiewicz. Teren ofiarował hrabia Władysław Zamoyski, ówczesny właściciel Zakopanego.
4. Dojście na Murowaniec
Półgodzinny odpoczynek w schronisku II śniadanie
5. Wyjście szlakiem na Czarny Staw Gąsienicowy
Czarny Staw Gąsienicowy położony jest w Dolinie Gąsienicowej, na wysokości 1620 m n.p.m. Powierzchnia 18 ha, głębokość 51 m. Jest pod względem wielkości czwartym stawem po polskiej stronie Tatr. Kolor swój zawdzięcza bliskiemu położeniu wysokich szczytów (zacienienie). Na stawie jest mała wysepka
6. Dotarcie na Kasprowy Wierch
Kasprowy Wierch to najpopularniejsza "narciarska góra" Polski, o wysokości 1987 m n.p.m. Usytuowanie Kasprowego Wierchu niemal w środku pasma tatrzańskiego stwarza znakomite możliwości do podziwiania Tatr jak i uprawiania jednych z najpiękniejszych sportów - narciarstwa i snowboardu.

Oprócz kolei kabinowej funkcjonującej przez cały rok do dyspozycji głównie narciarzy są dwie koleje krzesełkowe w kotle Goryczkowym i Gąsienicowym.
7. Odpoczynek , zwiedzanie Obserwatorium Astronomicznego
8. Zjazd kolejką i udanie się do schroniska, obiadokolacja
9. Godz. 20.00 ognisko , pieczenie kiełbasy , góralskie bajanie – rozmowy z zaproszonym góralem, czytanie poezji Kazimierza Przerwy –Tetmajera i Jana Kasprowicza odnoszącej się do odwiedzonych miejsc.
10. Udanie się na spoczynek .
Trzeci Dzień:
1. godz. 8.00 śniadanie

2. godz. 9.00 wyjazd na Krzeptówki – zwiedzanie Sanktuarium Matki Bożej Fatimskiej
Sanktuarium Matki Bożej Fatimskiej w Zakopanem to największe po Fatimie centrum apostolstwa fatimskiego w świecie i najbardziej zasłużony ośrodek badań nad treścią orędzia Matki Bożej. Stoi tu kościół - wotum dziękczynne złożone Matce Bożej Fatimskiej za uratowanie życia Papieża w zamachu z 13 maja 1981r. świątynia, którą konsekrował Jan Paweł II w 1997 r., jest nawiedzana każdego roku przez ponad milion pielgrzymów. Jest ona miejscem modlitwy za Ojca świętego Jana Pawła II - o Jego beatyfikację i kanonizację. Tu też, w zjednoczeniu z Nim, trwa nieustanna modlitwa o rychłe wypełnienie się wśród nas wielkich obietnic Fatimy.

3. Przejazd do Kir i wyjście na szlak Doliną Kościeliską
Dolina Kościeliska jest drugą co do wielkości doliną w Tatrach Polskich - z długością 9 km i powierzchnią 35 km2 - ustępuje jedynie Dolinie Chochołowskiej. Wielu uważa ją przy tym za najpiękniejszą, co znajduje potwierdzenie w potokach zachwytów, wypełniających karty niemal każdej książki poświęconej Tatrom. Spodnia część doliny, wycięta w skałach osadowych została ukształtowana przez Potok Kościeliski. Górna część to strefa skał krystalicznych. Dolina przecina leżące w poprzek różne pasma skalne o odmiennej odporności, dzięki czemu powstały polany oraz przewężenia zwane bramami. Wiele tu ciekawych form skalnych, charakterystycznych dla skał wapiennych - ich nazwy w rodzaju Zbójnicki Stół, Zbójnickie Okna, Zbójnickie Turnie świadczą niezbicie o zbójnickiej przeszłości tego terenu. Nawet tutejszą kapliczkę lud nazywa zbójnicką, choć wybudowali ją górnicy, wydobywający rudy żelaza i metali kolorowych. W dolinie tradycyjnie gospodarzyli również pasterze. Kolorytu i wielu legend dostarczyli działający tu poszukiwacze skarbów.
Dolina Kościeliska ma wiele dolin bocznych, m.in.: Miętusia, Tomanowa, Pyszniańska, Smytnia czy też słynny wąwóz Kraków. Uroku i tajemniczości dodają temu miejscu liczne jaskinie, spośród których kilka udostępniono zwiedzającym.
Nazwa doliny pochodzi prawdopodobnie od kościółka, który jako jedyny w okolicy stał w Starych Kościeliskach. W przeszłości niektórzy miłośnicy mocnych wrażeń próbowali wywodzić pochodzenie nazwy tego miejsca od kości Tatarów, rozgromionych jakoby w XIII wieku. Nie wydaje się to prawdopodobne, choć dolina kryje wiele mrocznych wydarzeń. Tutaj popełniono na przykład pierwsze oficjalnie stwierdzone (w 1858 r. Kronika Parafii Zakopiańskiej) morderstwo. Ofiarą była ówczesna barmanka ze Starych Kościelisk, Marianna C., lat 50. Być może podała komuś nieświeżą strawę lub "ochrzczone" wino - sprawców nie wykryto.

4. Udanie się Doliną do Jaskini Mroźnej , następnie do Smreczyńskiego Stawu i schroniska Ornak - odpoczynek , ogłoszenie konkursu pt. „Tatry w oczach Gimnazjalisty" . Forma pracy do wyboru : esej, zdjęcie, wiersz , rysunek. Termin : 2 tygodnie
Jaskinia Mroźna leży we wschodnim zboczu Doliny Kościeliskiej w masywie Organów, 120 m ponad dnem doliny. Swoją nazwę zawdzięcza panującej wewnątrz niskiej temperaturze i powiewom zimnego powietrza - tak więc nawet latem warto mieć z sobą jakiś ocieplacz.
Jaskinia Mroźna w odróżnieniu od większości tatrzańskich jaskiń, nie została wymyta w wapieniu jako tunel przez płynącą tędy wodę, lecz powstała w szczelinie skalnej pochodzenia tektonicznego. Zjawiska krasowe miały tu charakter wtórny jednak wywarły znaczące piętno na obecny wygląd jaskini. Jej szata naciekowa jest uważana za najbogatszą wśród udostępnionych do masowego zwiedzania jaskiń Tatr Polskich.
Smreczyński Staw to urocze jeziorko malowali Wyczółkowski i Gerson, a Żeromski opisał je w Popiołach.Staw ma ok. 0,75 ha powierzchni, a jego maksymalna głębokość przekracza 5 metrów. Wiele z okolicznych smreków zostało niestety powalonych przez wichry, więc niegdysiejszą urodę miejsca lepiej oddają płótna z początku wieku. Dojście spacerowym czarnym szlakiem, który zaczyna się nieco poniżej schroniska, zajmuje 30 min; powrót - ok. 20 min.

Schronisko Ornak Położone na wysokości 1108 m, popularnie nazywane jest schroniskiem na Ornaku, mimo że nie jest położone na szczycie o tej nazwie, lecz na Małej Polanie Ornaczańskiej u jego stóp.
Powstało w 1948 r. według projektu Anny Górskiej i kontynuuje tradycje dawnego schroniska, postawionego przez Sekcję Narciarską Towarzystwa Tatrzańskiego na Hali Pysznej, spalonego przez Niemców w czasie walk z partyzantami. Od 1973 r. schronisko nosi imię profesora Walerego Goetla, geologa i długoletniego prezesa PTT.

5. Powrót do autokaru i późnym popołudniem wyjazd do Bochni.