Rozmowa jako metoda oddziaływania wychowawczego

Według pedagogów, rozmowa jest najbardziej naturalną formą kontaktu językowego i najstarszym sposobem dialogowania.
Rozmowa to specyficzny rodzaj interakcji z innym człowiekiem lub grupą ludzi. Polega na przesyłaniu i odbieraniu werbalnych i pozawerbalnych komunikatów, które są ze sobą logicznie powiązane.
Zastanawiając się nad strukturą rozmowy dochodzimy do wniosku, że pewne elementy są niezbędne, aby można było mówić o akcie rozmowy. Przede wszystkim niezbędni są uczestnicy rozmowy: nadawca, osoba, która rozmowę inicjuje oraz odbiorca, osoba, która tę inicjację odbiera. W komunikacji, jaką jest rozmowa, nie można zapominać, że role nadawcy i odbiorcy zmieniają się. Są zwrotnie sprzężone i równorzędne. Wszyscy rozmówcy mają te same prawa i obowiązki.
Przywództwo jest zmienne i przynależy osobie, która wysuwa najatrakcyjniejszy w danym momencie temat.
Każda rozmowa ma swoją intencję, swój temat. Zawiera też w sobie pewne treści. Przebiega w określonych warunkach, w określonej sytuacji, przestrzeni i czasie.
Każda rozmowa toczy się w określonej atmosferze. Kończy się pewnym skutkiem, czyli wynikiem pozostawającym w świadomości uczestników.
Rozmowa traktowana jest jako metoda świadomego i celowego oddziaływania wychowawczego w kierunku osiągnięcia względnie trwałych zmian w osobowości młodych ludzi. Wykorzystanie rozmowy jako metody oddziaływania wychowawczego jest procesem, dzięki któremu wychowawca dąży do wywołania zmian u wychowanka. Jest też stanem wyróżniającym rozmowę spośród innych interakcji komunikacyjnych, jak również określonym postępowaniem metodycznym, obowiązującym wychowawcę.
Działanie wychowawcy tworzy sytuację, w której wychowankowie podejmują działania i w rezultacie gromadzą różne doświadczenia, a także zmieniają swe dotychczasowe zachowania. Wychowawca spostrzega te odmienne niż dotąd zachowania. Interpretuje je jako efekt (lub nie) swego uprzedniego działania i podejmuje decyzję, co do swego dalszego postępowania, a w konsekwencji podejmuje różnorodne nowe działania, które tworzą sytuację dla wychowanków, w jakiej muszą podjąć oni działania.
Styl komunikowania się, czyli sposób prowadzenia rozmowy wpływa na to, jak zachodzi wymiana wiadomości oraz ma związek z indywidualnymi cechami osobowymi. Wyróżniono dwa style komunikowania się: partnerski i niepartnerski.
Styl partnerski cechuje się tym, że osoba znajdująca się w roli nadawcy uwzględnia osobę partnera z jego doświadczeniem i zasobem wiedzy, a jednocześnie uwzględnia w procesie porozumiewania się własny punkt widzenia. Język używany do wypowiedzi jest dostosowany do możliwości rozmówcy. Przejawia się to w stosowaniu i wykorzystaniu informacji zwrotnych. Sposób komunikowania się jest ukierunkowany na efektywność porozumiewania się, wymiany informacji, na rozmowę, a nie na zaspokojenie własnych potrzeb. Wychowawca, traktując wychowanka podmiotowo akceptuje jego prawa do podejmowania decyzji.
Styl niepartnerski jest przeciwieństwem powyższego. W literaturze przedmiotu można znaleźć dwa rodzaje niepartnerskiego komunikowania się, mianowicie: styl egocentryczny,w którym rozmówca koncentruje się głównie na własnej osobie. Nawet, jeśli dostrzega w procesie komunikacji punkt widzenia partnera, to nie uwzględnia go. Drugi styl allocentryczny, to styl, w którym rozmówca nie uwzględniając własnych potrzeb . Koncentruje się na osobie partnera
Wychowawca nie kieruje, ale wspólnie z wychowankami próbuje poznawać otaczającą rzeczywistość, czy też odkrywać nowe je aspekty.
Każde działanie wychowawcze opiera się o procesy komunikacji międzyludzkiej. To właśnie rozmowy mogą dostarczyć ważnych informacji o wychowankach, ich sytuacji oraz stwarzać możliwość oddziaływania na zachowanie młodych ludzi i zmieniać je w kierunku pożądanym przez wychowawcę.
W rozmowie wychowawca jest w stanie pobudzić wychowanka do odkrycia w sobie sił i możliwości dających się doskonalić, do poznawania siebie i świadomego kierowania własnym rozwojem.


Małgorzata Janiec – Wolańska
wychowawca internatu