Kilka refleksji na temat i interpretacji ruchowej i improwizacji fortepianowej

Agnieszka Pacura, nauczyciel rytmiki

Metoda rytmiki, której twórcą jest Emil Jaques-Dalcroze jest metodą w skład, której wchodzą trzy człony: rytmika ( w której zawiera się również interpretacja ruchowa dzieła muzycznego), solfeż i improwizacja. W ramach zajęć na kierunku rytmiki podejmowane są przez nauczycieli i uczniów próby tworzenia kompozycji przestrzenno ruchowej do muzyki.
Ale czym jest interpretacja ruchowa?
„Jedna z definicji mówi, że „Interpretacja utworu muzycznego w kompozycji przestrzennej jest sposobem objaśnienia tegoż utworu środkami ruchowymi. Jej zadaniem jest przełożenie języka dźwięków na język ruchów.” 1
Poniekąd można się z tym stwierdzeniem zgodzić. Jednakże w interpretacji ruchowej przeniesienie elementów dzieła muzycznego na ruch to nie wszystko. Do poziomu akustycznego dochodzi jeszcze estetyczny, czyli przekazujący nam emocje i uczucia, jakie kompozytor zawarł w utworze za pomocą dźwięków. Interpretacja ruchowa jest, więc pokazaniem nie tylko elementów dzieła muzycznego tj.: np. melodyki, dynamiki, tempa, harmonii, ale również a może przede wszystkim wyrazu emocjonalnego. Tego, co kompozytor zawarł „między dźwiękami”. Działania w postaci realizacji interpretacji ruchowych utworów muzycznych stanowią, więc ważny element wpływający na rozwój sfer emocjonalnej, ruchowej (fizycznej) i społecznej uczniów. Tworzenie interpretacji daje możliwość pogłębienia wrażliwości i odbioru muzyki, rozwijania wyobraźni przestrzenno-ruchowej i muzycznej a także umiejętności współdziałania w grupie.
Za słowami prof. B. Ostrowskiej powiedziałabym, że interpretacja ruchowa uczy:„ percepcji utworu muzycznego, zrozumienia jego treści i syntetycznego odbioru muzyki.”2
Daje możliwość dzieciom o młodzieży bardziej przeżywać, doświadczać całym sobą i lepiej rozumieć MUZYKĘ!!!
Szczególną rolę w zrozumieniu mowy dźwięków spełnia również przedmiot improwizacja fortepianowa. Podstawowym zadaniem tego przedmiotu jest wszechstronny, kreatywny rozwój muzyczny ucznia oraz wyposażenie go w wiadomości teoretyczne i umiejętności praktyczne, które pozwolą uczniowi w przyszłości prowadzić zadania muzyczno ruchowe w szkolnictwie ogólnokształcącym i artystycznym. Proces uczenia improwizacji polega na ciągłym doskonaleniu warsztatu. Improwizacja powinna dążyć do takiej organizacji dźwięków, jaką odznaczają się utwory skomponowane. Na zajęciach improwizacji podejmuje się, więc próby tworzenia różnych form muzycznych takich jak np. marsz, tańce, miniatury ilustracyjne, czy różnego rodzaju ćwiczenia kształtujące refleks, poczucie rytmu, melodyki, harmonii itd. Rolą nauczyciela jest inspirowanie ucznia do aktywności twórczej. Dzięki improwizacji fortepianowej uczeń ma możliwość dotknięcia tego, co wydaje się nieosiągalne. Uczeń staje się twórcą wyrażającym wszystkie odczucia, przeżycia i emocje poprzez język dźwięków.
Podsumowując, interpretacja ruchowa utworu muzycznego i improwizacja fortepianowa są z pewnością furtką do tajemniczego ogrodu dźwięków, dzięki którym stają się bogatsi zarówno twórca jak i odbiorca.

Agnieszka Pacura


1 Materiały z V i VI ogólnopolskiej sesji naukowej 2000 i 2002 „Rytmika w kształceniu muzyków, aktorów, tancerzy i w rehabilitacji”.
2 Materiały z V i VI ogólnopolskiej sesji naukowej 2000 i
2002 „Rytmika w kształceniu muzyków, aktorów, tancerzy i w rehabilitacji”.