Znaczenie liturgii dla kościoła

ZNACZENIE LITURGII
DLA KOŚCIOŁA


SPIS
TREŚCI
1 - WSTĘP
2 - JEZUS CHRYSTUS FUNDAMENTEM LITURGII KOŚCIOŁA
3 - LITURGIA DZIEŁEM TRÓJCY ŚWIĘTEJ
4 - REFORMA LITURGII VATTCANUM II
5 - ZNACZENIE ZNAKÓW I SYMBOLI DLA LITURGII KOŚCIOŁA
6 - ZNACZENIE 7 SAKRAMENTÓW KOŚCIOŁA
7 - ZNACZENIE ROKU LITURGICZNEGO
8 - WNIOSKI

BIBLIOGRAFIA


DOKUMENTY KOŚCIOŁA

SOBÓR WATYKAŃSKI II, Konstytucja o liturgii świętej „ Sacrosanctum concilium . Rzym
KATECHIZM KOŚCIOŁA KATOLICKIEGO , Poznań 1994

PODRĘCZNIKI
B. NADOLSKI, Liturgika . Liturgika Fundamentalna . t . 1 . Poznań 1989 .
OPRACOWANIA
BNADOLSKI, Urzeczywistnienie się Kościoła w liturgii, Poznań 1981
R.BERGER, Mały słownik liturgiczny , Poznań 1990 .
B. NADOLSKI, W drodze do liturgii. Z zagadnień propedeutyki liturgicznej, Poznań 1998 .
A . J. ZNAK , Historia liturgii, Oleśnica 1993

CZASOPISMA

LITURGIA SACRA . Opole


WSTĘP

Liturgia, którą zapowiada tytuł tej pracy - to obecne w Kościele konieczne pośrednictwo Jezusa Chrystusa między Bogiem a ludźmi w dwustronnym ruchu „na chwałę Boga„ i dla uświęcenia człowieka „Dzięki eucharystycznej Ofierze z tego dwustronnego ruchu mocą Zmartwychwstałego z Krzyża tworzy się kościół - jedność Świętych obcowania, zgromadzenie wszystkich niebian i ziemian dookoła Ołtarza Niebieskiego Jeruzalem i tych budowanych na ziemskich Golgotach. Zakładam, że praca ta będzie tę świadomość budzić w sercach ludzi, tak szybko zatracających wiarę w ten cudowny depozyt złożony w Kościele. Wierni, którzy biorą udział w liturgii, nie mogą myśleć tylko o sobie, swoim zbawieniu i uświęceniu. Liturgia bowiem jest „wykonywaniem kapłańskiego urzędu Chrystusa„ i wypełnianiem Jego posłannictwa. Jak Chrystus został posłany na świat do wszystkich łudzi, tak chrześcijanie zebrani na świętą liturgię mają obejmować swoją modlitwą i troską cały świat, wszystkich ludzi oraz ich potrzeby. Coraz ściślej zjednoczeni przez liturgię ze Zbawicielem i bliźnimi, wracają do swoich zajęć z sercem bardziej otwartym na potrzeby innych i bardziej gotowi do poświęceń. Miłość Chrystusa każe im dostrzegać wszystkich ludzi oraz ich potrzeby. Życie sakramentalne ożywia ich pragnienie, by wszyscy ludzie weszli do wspólnoty Kościoła i przez uczestnictwo w liturgii mogli wraz z nimi czcić Ojca Chrystusowego zbawienia.
„ Liturgia jest szczytem, do którego zmierza działalność Kościoła i jednocześnie jest źródłem, z którego wypływa cała jego moc. Liturgia pobudza wiernych, aby „sakramentami wielkanocnymi nasyceni „żyli w doskonałej jedności .... Z liturgii przeto, głównie z Eucharystii, jako ze źródła spływa na nas łaska i z większą skutecznością przez niż dokonywa się uświęcenie człowieka w Chrystusie i uwielbienie Boga, które jest celem wszystkich innych dzieł Kościoła" (KL 10).


JEZUS CHRYSTUS
FUNDAMENTEM LITURGII
KOŚCIOŁA

U początków chrześcijańskiej liturgii stoi Jezus Chrystus. Jego osoba, Jego słowo, Jego czyn zbawczy. Jezus w swojej działalności mesjańskiej uczestniczył w Liturgii ludu swego pochodzenia, który był ludem kapłańskim i królewskim. Liturgia wyznawców Chrystusa dokonująca się bezpośrednio po uwielbieniu Syna Człowieczego jest pamiątką tego czego dokonał Chrystus. Chrześcijanie realizują przykazanie Chrystusa: „To czyńcie na moją pamiątkę" .
Kościół ściśle związany z liturgią i poprzez nią udziela nam sakramentów, z biegiem roku odsłania całe misterium Chrystusa, a w szczególny sposób ukazuje Tajemnicę śmierci i Zmartwychwstania Chrystusa Pana sprawowana ustawicznie w Eucharystii. Liturgia wyznawców Chrystusa posiada więc charakter wspominający. Oznacza to, że jest obecnością zbawienia teraz i dziś w oparciu o czyny dokonane w przeszłości i równocześnie ukierunkowane na przyszłość.
Chrześcijaństwo przyjęło pewne elementy kultyczne Starego Przymierza zadało im głębsze znaczenie.
Chrystus Kapłan przez swą wieloraką obecność w Kościele , a zwłaszcza w czynnościach liturgicznych kontynuuje wykonywanie swego urzędu kapłańskiego w którym organicznie łączy się zstępujący nurt uświęcenia oraz wstępujący nurt kultu całkowitego i publicznego. W dziejach zbawienia bowiem inicjatywa pochodzi od Boga : ona jest punktem wyjścia realizacji odwiecznego planu ; ta uświęcająca inicjatywa Ojca objawiona i zrealizowana przez Chrystusa w Duchu Świętym warunkuje i umożliwia zwrócenie się odkupionej ludzkości do Ojca przez Chrystusa, w Duchu Świętym i w aktach kultu Kościoła. Człowiek, który dzięki uświęcającej inicjatywie Boga, wyrażonej w liturgii przez słowo i sakrament, w duchu wiary, nadziei i miłości, pamięci, wdzięczności za dobrodziejstwa zbawienia, tęsknoty i pokuty, zwraca się do Boga jako członek społeczności Kościoła, w modlitwie, ofierze i w całej służbie swego życia moralnego. Liturgia nie jest więc tylko kultem. Jest raczej dokonywaną za pośrednictwem Chrystusa świętą wymianą i dialogiem między Bogiem, który zbawia i uświęca, a człowiekiem, który odpowiada na działanie Boga aktami kultu i całym życiem przez Boga uświęconym.
Obydwa aspekty kapłańskiego działania Chrystusa występują w każdej czynności liturgicznej, choć aspekt uświęcenia jest bardziej wyraźny w słowie Bożym głoszonym w liturgii i w sakramentach, aspekt zaś kultu -w modlitwie i ofierze.

LITURGIA DZIEŁEM
TRÓJCY ŚWIĘTEJ

Liturgia jest dziełem samego Boga, do którego włącza się Kościół. Działanie to ma podwójny aspekt: doskonałego uwielbienia Boga i uświęcenia ludzi. Jest ono możliwe jedynie w Chrystusie jako jedynym Pośredniku i wiecznym kapłanie ; wyraża je termin „ błogosławieństwo". Ojciec jest błogosławiony przez Syna, który do tego działania włącza Kościół pozostający pod wpływem Ducha Świętego udzielając mu mocą tegoż Ducha swych błogosławieństw i łask.
Dla zrozumienia znaczenia liturgii, niezbędne jest wyjaśnienie działania Syna. Chrystus zasiadający po prawicy Ojca jest nierozerwalnie złączony z Kościołem. Działa przez sakramenty ogarniając nas tajemnicą paschalną. Uobecnia się w aktach liturgicznych włączając Kościół do chwały, którą sam zanosi Ojcu, i napełnia Kościół swoimi darami. Liturgii nigdy nie należy rozumieć jako działania czysto ludzkiego, jako zbioru zewnętrznych obrzędów, gdyż w ten sposób zuboża się jej istotę. Działanie liturgiczne pozostaje niezrozumiane bez uwzględnienia interwencji Ducha Świętego. Obecność Chrystusa w liturgii nie ma charakteru magicznego. On zesłał Ducha Świętego, który ożywia Kościół i sam jest sprawcą czynności świętych, tak iż można powiedzieć, że w każdej czynności liturgicznej, Sakramentach, Eucharystii przywoływana jest obecność Ducha Świętego, dzięki której zyskujemy udział w wewnętrznym życiu Boga. Pocieszyciel sprawia, że uczestnicy liturgii pozostają w żywym związku z Chrystusem. On jednoczy wiernych w jedno Ciało z Chrystusem.
Działanie Ducha Świętego wyraża się w Anamnesis i Epiclesis. Anamnesis to upamiętnianie zbawczych interwencji Boga w historii, głównie upamiętnienie tajemnicy paschalnej, poprzez którą zostaliśmy zbawieni. Nie chodzi tu tylko o zwyczajne przypomnienie minionych zdarzeń przez upamiętnienie, uobecnienie tego, co zdarzyło się w przeszłości, a obecnie staje się naszym rzeczywistym udziałem. W czynności liturgicznej nie tylko wspomina się tajemnicę, lecz poprzez działanie Ducha Świętego wspólnie się ją uobecnia. Epiclasis to przywołanie Ducha Świętego. W Eucharystii ma On uświęcać dary i zamieniać chleb i wino w Ciało i Krew Chrystusa. To wezwanie nie ogranicza się jednak do Eucharystii; w każdym sakramencie, w każdej czynności liturgicznej przywoływana jest obecność Ducha Świętego, dzięki któremu zyskujemy udział w wewnętrznym życiu Boga.
Działanie Trójcy Świętej odzwierciedla się w sposób syntetyczny w zakończeniu wielu modlitw liturgicznych, w których wyrażamy chwałę Ojca poprzez Chrystusa i wraz z Chrystusem w jedności z Duchem Świętym. Każda łaska przychodzi do nas od Ojca poprzez Jego wcielonego Syna mocą Ducha Świętego. W jedności z Duchem Świętym poprzez Syna dokonuje się uwielbienie Ojca .

REFORMA LITURGII
VATICANUM II

Mówiąc o znaczeniu Liturgii dla Kościoła nie sposób pominąć faktu postanowień Ojców Soboru, które rozpoczęło odnowy Kościoła, a owocem ich pracy jest dokument Soboru Watykańskiego II - Konstytucja o liturgii zaczynająca się od słów Sacrosanctum Concilium, promulgowana 4 grudnia 1963 r. Sobór chciał przyczynić się do „coraz większego rozwoju życia chrześcijańskiego wśród wiernych, lepiej dostosować do potrzeb współczesnych czasów podlegające zmianom instytucje, popierać to, co może ułatwiać zjednoczenie wszystkich ludzi na łono Kościoła" . ( KL 1 ) Cała troska Konstytucji o liturgii spoczywa na czynnym uczestnictwie wiernych w Bożychmisteriach urzeczywistniających się w liturgii. Odnowienie to nie polega na korekcie ksiąg liturgicznych, lecz zakłada zmianę mentalności i powinno przeniknąć wnętrze wierzących. Sobór Watykański II rozpoczyna epokę zróżnicowania w jedności oraz decentralizacji uprawnień w dziedzinie liturgii. Sobór zachowując w obrządkach łacińskich użycie języka łacińskiego, otwiera ze względów duszpasterskich szeroki dostęp językom rodzimym do liturgii Mszy świętej, sakramentów i sakramentaliów. Najbardziej jednak istotna wartość Konstytucji leży w ukazaniu teologicznych podstaw liturgii Kościoła. W swoim przemówieniu na zakończenie II okresu Soboru Paweł VI oświadczył, że liturgia była pierwszym przedmiotem obrad Soboru ponieważ w hierarchii wartości i godności zajmuje ona w Kościele pierwsze miejsce : „Bogu należy się pierwsze miejsce ; a naszym pierwszym obowiązkiem jest zwracanie się do Boga w modlitwie. Liturgia święta jest pierwszym źródłem tego obcowania z Bogiem i przez nią samo życie Boże nam się udziela, ona jest pierwszą szkołą duszy i pierwszym darem , którego mamy udzielać Ludowi Bożemu ..."
Pogłębiona nauka Soboru o liturgii pozostaje w bezpośrednim związku z odnową nauki o Kościele. Już we wstępie Konstytucji czytamy, że liturgia przyczynia się do wyrażenia i ujawnienia misterium Chrystusa i natury prawdziwego Kościoła. W Kościele element ludzki jest podporządkowany boskiemu, widzialny - niewidzialnemu, życie doczesne zmierza do eschatologicznej fazy Kościoła w niebieskim Jeruzalem. U podstaw Konstytucji leży więc nauka o sakramentalnej strukturze Kościoła, w której element ludzki widzialny, zewnętrzny, jest znakiem i środkiem osiągnięcia elementu boskiego, niewidzialnego. Ta bosko - ludzka struktura Kościoła, będąca kontynuacją tajemnicy Wcielenia, znajduje swe wierne odzwierciedlenie w liturgii. W liturgii znajduje również swe uzewnętrznienie struktura Kościoła jako społeczności hierarchicznie zróżnicowanej jako Ciała Mistycznego, w którym wielkość i różnorodność funkcji spełnianych przez członków służy dobru całości. Konstytucja dowartościowuje rolę wszystkich sprawujących liturgię i biorących w niej udział.
Nie tylko funkcje duchownych są„ liturgiczne "; są nimi również posługi świeckich ministrantów, lektorów, komentatorów, członków chóru.
W podsumowaniu można stwierdzić, że odnowiona liturgia konsekwentnie wychowuje nas do duchowości paschalnej.

ZNACZENIE ZNAKÓW
I SYMBOLI DLA LITURGII
KOŚCIOŁA

Liturgia na ziemi składa się ze słów i czynności które są znakami i symbolami rzeczywistości nadprzyrodzonych. Odpowiadają one naturze ludzkiej, w której to, co cielesne, jest drogą do poznania i wyrażania tego, co duchowe. Wiele znaków wziętych jest z życia codziennego ( światło , ogień , woda), gdyż łaska przyjmuje, oczyszcza i wynosi naturę. Chrystus posłużył się niektórymi znakami materialnymi i nadał pełny sens znakom
Starego Przymierza. Niektóre znaki materialne wchodzą w skład sakramentów i przekazują łaskę, inne zaś zostały wprowadzone przez Kościół, aby ukazywać naszym oczom chwalebne skutki tych sakramentów.
Do znaków liturgicznych zaliczamy między innymi; znak krzyża, różne postawy ciała lub gesty rąk, procesje, zapalone świece, wodę święconą, kadzidło, posypanie popiołem, szaty liturgiczne i ich kolory.
Opisuję jednak trzy szczególnie ważne : słowo , śpiew i obrazy. Słowo jest najbardziej charakterystycznym znakiem ludzkim i dlatego jest środkiem komunikacji pomiędzy uczestnikami celebracji i środkiem dialogu z bogiem. Objawiający się Bóg przemawiał do nas słowami. Przemawia również dzisiaj, kiedy w Kościele czytane jest Pismo Święte. Dlatego ważną częścią nabożeństwa jest liturgia słowa.
Sobór Watykański II przypomniał i uznał: „doniosłe znaczenie Pisma świętego w liturgii "
( KL 24 ). Aby wierni mogli być kształtowani przez słowo Boże postanowił „ obficiej zastawić
dla wiernych stół słowa Bożego, szerzej otworzyć skarbiec biblijny, tak aby w ustalonym przeciągu lat odczytać wiernym ważniejsze części Pisma świętego" (KL 51 ).
Słowo Boże tek obficie podawane zgromadzonym nie posiada jedynie waloru nauczania.
Nie jest tylko rodzajem katechezy. Jest to słowo zbawienia, łaski, życia. Rozpoczyna proces zbawienia, który znajduje swe uwieńczenie w sakramentach, a szczególnie w Eucharystii, w której „ Słowo staje się ciałem " w sposób najpełniejszy i najbardziej skuteczny Chrystus jest obecny w swoim Słowie. Równocześnie słowo Boże jest komentarzem gestów i innych symbolicznych działań w liturgii. Najczęstszymi symbolami w liturgii są symbole zaczerpnięte z Biblii. Słowo Boże w formie modlitwy posiada charakter działania . kto bowiem modli się współdziała z Bogiem i pozwala Bogu działać w sobie samym. W ten sposób dokonuje się uświęcanie człowieka i uwielbianie Boga.
Śpiew i muzyka stanowią środek łączności w każdej społeczności ludzkiej. Podczas, gdy słowo odbierane jest przez rozum, muzyka działa na uczucia i powoduje rezonans u słuchającego. Stąd też zarówno w Starym jak i Nowym Testamencie jest wyrazem różnych stanów serca. Muzyka jako szczególny środek uwielbienia Boga była obecna w każdym okresie historii Kościoła.

ZNACZENIE 7 SAKRAMEN-
TÓW KOŚCIOŁA

Drogę do realizacji posłannictwa Kościoła w liturgii jako źródle i szczycie wybrał sam
Bóg, do zbawienia jest konieczne uczestnictwo w tajemnicach Chrystusa przez wiarę i
sakramenty. Nie wystarczy sama wiara ani same sakramenty. W akcie wiary musi zawierać się
przynajmniej niewyraźne pragnienie przyjęcia sakramentów, a z drugiej strony sakramenty nie
powodują swego skutku bez wiary. Wszystkie sakramenty skupiają się wokół Eucharystii,
udzielając łaski tylko o tyle o ile w ich przyjęciu kryje się przynajmniej niewyraźne pragnienie
przyjęcia Eucharystii. Ona jest celem wszystkich sakramentów i zawiera w sobie całą tajemnicę naszego zbawienia.
W Sakramentach spotykamy się z Chrystusem, który prowadzi nas i umacnia na drodze do zbawienia. Strukturę sakramentalną bosko - ludzką, analogiczną do struktury Chrystusa Króla ma cała liturgia. Wszelka łaska spływa na ludzi przez pośrednictwo uwielbionego człowieczeństwa Chrystusa. Podstawowym znakiem - sakramentem jest Chrystus, ponieważ w swej ludzkiej naturze ukrywa i objawia niewidzialne Bóstwo ; człowieczeństwo Chrystusa złączone z boską osobą Słowa jest „ narzędziem naszego zbawienia". Tę prawdę wyraża św. Ignacy Antiocheński, nazywając Chrystusa „ lekarzem ciał i dusz ". Chrystus jest lekarzem zarówno przez swego Ducha, którym jest namaszczony i którym lecz i którym leczy przez wiarę dusze ludzi, jak i przez swe ciało uwielbione, którym leczy przez wiarędusze ludzi, jak
i przez swe ciało uwielbione, którym leczy ludzkie ciała - udzielając im w liturgii sakramentów
zadatku nieśmiertelności, aby je ostatecznie upodobnić do swego chwalebnego ciała w
powszechnym zmartwychwstaniu. Strukturę sakramentalną, bosko - ludzką, analogiczną do
struktury Chrystusa i Kościoła, ma cała liturgia.
Sakramenty są spotkaniem Chrystusa Zmartwychwstałego na drodze człowieka. Stawiają
one w jego życiu znaki, które pozwalają rozpoznać Jego obecność. Sakramenty w życiu
człowieka dziś żyjącego są znakami, działania Boga, ustanowionymi po to, by człowiek
szukał Go właśnie w swoim życiu, by rozumiał życie w świetle Pisma świętego i potrafił
rozpoznać Pana. Sakramenty wręcz zobowiązują przyjmującego do szukania Boga w
rzeczywistości życia. Sakrament trwa, jest jak zaczyn, jak ziarno zmierzające do
owocowania. Owocowanie sakramentów nie ogranicza się do akcji liturgicznej czy tylko do
oddania Bogu siebie czy nawet całego świata. Wyraża się również w społecznej posłudze, w
przekształcaniu rzeczywistości.
Celem sakramentów jest uświęcanie człowieka, oddawanie czci Bogu. Ten ostatni cel zostaje często w świadomości przyjmującego sakramenty pomniejszany. Pogłębianie przyjaźni z Bogiem w sakramentach, coraz pełniejsze życie miłością Boga, jest pełniejszym udziałem w Jego dobru, chwale. Celem sakramentów świętych jest także budowanie Mistycznego Ciała Chrystusa czyli Kościoła.

ZNACZENIE ROKU
LITURGICZNEGO

Chrystus uobecnia swoje dzieło zbawcze w liturgii Roku Kościelnego.
Od czasów apostolskich chrześcijanie gromadzą się w pierwszym dniu tygodnia, aby wspominać mękę śmierć i zmartwychwstanie Jezusa. Niedziela jest pierwszym i najstarszym świętem chrześcijańskim, swój początek wywodzi z dnia w którym Chrystus wstał żywy z grobu. I dlatego nazywa się Dniem Pańskim .
Z niedzieli, jakby z ziarna, zrodziły się wszystkie uroczystości i święta całego roku, które nazywamy rokiem kościelnym lub liturgicznym.
W ciągu roku uroczyście wspominamy najważniejsze wydarzenia z życia Pana Jezusa i Kościoła : oczekiwanie na pierwsze Jego przyjście, wcielenie, narodzenie, życie ukryte i publiczne, mękę, śmierć i zmartwychwstanie, wniebowstąpienie i zesłanie Ducha Świętego - a wspominając, czekamy na drugie przyjście Chrystusa Pana. Kościół a ciągu roku odsłania i tłumaczy nam to, co Bóg uczynił przez Chrystusa dla naszego zbawienia .
Wszystkie uroczystości roku liturgicznego skupiają się wokół dwóch wielkich świąt:
Wielkanocy i Bożego Narodzenia.
Szczytem niejako całego roku są uroczystości Wielkiego Tygodnia. Trwają one od Wielkiego Czwartku aż do Niedzieli Zmartwychwstania. W tych dniach (triduum paschalne ) cały lud Boży w najbardziej uroczysty sposób uczestniczy i obchodzi pamiątkę Paschalnego Misterium męki, śmierci i zmartwychwstania Chrystusa. Kościół przygotowuje się do tych najważniejszych i najpiękniejszych uroczystości bardzo starannie. Czas przygotowania trwa czterdzieści dni - od Środy Popielcowej aż do Wielkiego Czwartku. Okres ten nazywamy Wielkim Postem albo Przygotowaniem Paschalnym . Kościół w tym okresie poucza nas o chrzcie św. przypomina nam wielką godność i powołanie wypływające z chrztu św. i zachęca nas do pokuty za niewykonanie zobowiązań podjętych w tym sakramencie. Ukazuje nam Chrystusa walczącego z grzechem i szatanem, cierpiącego dla naszego zbawienia. W ten sposób przygotowujemy się do uroczystości odnowienia przyrzeczeń złożonych na chrzcie świętym, które następuje w Wigilię Paschalną. Od niedzieli wielkanocnej do niedzieli Zesłania Ducha Świętego cały Kościół trwa w
wielkiej radości i wielbi Boga za to, że Chrystus „ przez swoją śmierć zniweczył śmierć naszą i
zmartwychwstając przywrócił nam życie".
W okresie Adwentu i Bożego Narodzenia rozważamy tajemnicę objawienia się Boga i jego
miłości ku nam w Jezusie Chrystusie.
Każdego roku przypada to samo święto, a co trzy lata słyszymy te same czytania. Czy z
tego wynika, że rok liturgiczny podobny jest do koła i że co pewien czas znajdujemy się w
tym samym miejscu? Rok liturgiczny podobny jest raczej do spirali, która wznosi się coraz
wyżej. Za każdym razem ta sama uroczystość liturgiczna zawiera inne wezwanie Boże,
skierowane do nas. Każdy nowy rok jest nowym etapem naszej pielgrzymki. Co roku bliżej
jesteśmy tej chwili, gdy Zbawiciel powróci w chwale.


WNIOSKI

Liturgia powiązana jest ściśle z miłością bliźniego w życiu codziennym. Otwiera się na wszystkich i na wszystko na świecie. Jest sercem Kościoła i działa z rytmem serca „ skurczu i rozkurczu ", trwania na modlitwie i głoszenia Dobrej Nowiny.
Liturgia zakłada wiarę, jest jej nauczycielką. Pozwala wniknąć w rzeczywistości nadprzyrodzone dziejące się w liturgii, a także wymaga od wierzącego rzeczywistego udziału w duszpasterstwie.
Liturgia bowiem jest czynem, życiem i działaniem. W tym świetle zrozumiałe staje się twierdzenie Konstytucji o liturgii: „ Liturgia jest Szczytem, do którego zmierza działalność Kościoła, i równocześnie jest źródłem, z którego wypływa cała jego moc ".W liturgii znajdują swoje źródło wszystkie apostolskie prace Kościoła , któremają na celu , by wszyscy stali się dziećmi Bożymi przez wiarę i chrzest, schodzili się razem , wielbili Boga , uczestniczyli w ofierze i pożywali wieczerzę Pańską, Od strony wartości liturgia stoi na pierwszym miejscu . Jej należy się bezwzględne pierwszeństwo , które wielokrotnie podkreślają dokumenty soborowe .
W liturgii idziemy za działaniem Bożym , które jest wśród nas obecne . W niej napełniamy Bożym , a wykonując czynności ustanowione przez Chrystusa i Kościół przyjmujemy łaskę i wszelką pomoc Bożą, a nade wszystko łączymy się z Chrystusem w Jego tajemnicy Paschalnej . Chrześcijanin przyjmując Chrystusa w tajemnicy Zbawienia swą osobowością i egzystencjalnie , ma być gotów wprowadzić Pana w całe swe życie .
Można więc powiedzieć , że w liturgii sługa Chrystusa osiąga już ten cel. Treści liturgiczne przeżywane przez chrześcijanina , przypominane i przechowywane w jego życiu , stają się także fundamentem moralnego postępowania . Tajemnica liturgii winna więc owocować w życiu chrześcijanina , ucząc go modlić się wspólnie i osobiście oraz służyć ludziom z miłością,
Liturgia uczy jak liczyć na łaskę Bożą i z nią współpracować. Szczytem takiej współpracy jest całkowite poświęcenie się ucznia Pana na wyłączną służbę Bogu i braciom. W realizacji tego celu liturgia podaje chrześcijaninowi wskazania i zasady, stając się drogowskazem do życia moralnego i w pełni doskonałego. Liturgika obejmuje całe życie człowieka od urodzenia do śmierci. Ma ogromne znaczenie dla bycia chrześcijaninem. Jest szkoła wiary przez całe nasze życie, nauczycielką modlitwy, uczy nas życia we wspólnocie, miłości bliźniego, uczy kultury, piękna, zachowania, oraz tego jak żyć według przykazań