Opis i analiza przypadku dziecka z problemami w nauce i brakiem utrzymania uwagi podczas lekcji

I Identyfikacja problemu.

Dawid był uczniem klasy czwartej. Jestem wychowawcą tej klasy i prowadzę w niej zajęcia z języka polskiego i historii. Chłopca znałem już od kilku lat i wiedziałem, że stwarzał problemy wychowawcze. Zapoznałem się z opinią z poradni psychologiczno-pedagogicznej, w której stwierdzono u ucznia trudności w nauce i dużą nadruchliwość. Miał problemy z utrzymaniem uwagi podczas lekcji. Uczeń wychowuje się w rodzinie wielodzietnej, ma dwóch braci i siostrę. Dawid nie był w stanie zbyt długo koncentrować się podczas lekcji, często miał trudności z utrzymaniem uwagi na poszczególnych zadaniach. Pomimo tego jego wyniki z poszczególnych przedmiotów były bardzo wysokie.
Zwróciłem uwagę na chłopca, ponieważ uczeń potrzebował pomocy ze strony zarówno nauczycieli, jak i specjalistów, a jego wysokie oceny świadczyły o tym, że miał duże możliwości.

II Geneza i dynamika zjawiska

Na początku przeanalizowałem dokumenty, takie jak dziennik, opinia z poradni, oraz przeprowadziłem rozmowy z poprzednim wychowawcą i innymi nauczycielami, uzyskując informacje na temat pracy ucznia na lekcjach i jego zachowaniu na przerwach. Przeprowadziłem również rozmowę z ojcem.
W pierwszych tygodniach pełnienia przeze mnie funkcji wychowawcy zwracałem na Dawida szczególnie uwagę i zauważyłem, że chłopiec istotnie był trochę nadpobudliwy oraz miał duże kłopoty z poprawnym wypowiadaniem się, pisaniem i ortografią, wykazywał natomiast duże umiejętności w przedmiotach ścisłych oraz interesował się sportem.
W wyniku przeprowadzonych badań w PPP stwierdzono, że ogólny rozwój intelektualny ucznia był wyższy niż przeciętny. Prawidłowo rozwinięta była zdolność rozumowania arytmetycznego oraz bezpośrednia pamięć słuchowa liczb. Na wysokim poziomie rozwinięte były uzdolnienia spostrzeżeniowo-manipulacyjne, bardzo dobra wyobraźnia przestrzenna, czy zdolność syntezy części w logiczną całość. Podczas badania chłopiec był jednak nadruchliwy, pochopny, ale zadania go interesowały i chętnie współpracował. W czytaniu jednak Dawid zmieniał końcówki, mylił litery, ale w pełni rozumiał tekst. Umiejętność pisania stała jednak na bardzo niskim poziomie. Uczeń popełniał wiele różnorodnych błędów, strona graficzna była zaburzona, kształt liter zniekształcony.
Podczas diagnozy zaobserwowano bardzo szybkie tempo pracy oraz niską motywację do pokonywania trudności.
W ramach pomocy dla ucznia w szkole zalecono, aby podczas codziennej pracy poziom zadań dostosować do jego możliwości, prace manualne oceniać za włożony wysiłek, a zeszyty przedmiotowe nie oceniać pod kątem estetyki. Należało również formułować dla Michała krótkie, jednoznaczne polecenia, ograniczyć ilość docierających do niego bodźców, włączać go do zabaw ruchowych oraz stosować jasny i zrozumiały system reguł panujących w szkole.
Rodzicom zalecono systematyczną pomoc w domu, współpracę z nauczycielami, spokojne metody wychowawcze, które powinny cechować się konsekwencją, a podczas odrabiania przez niego lekcji należało usunąć niepotrzebne bodźce rozpraszające.

III Znaczenie problemu

Pozostawienie chłopca bez pomocy mogłoby przynieść szereg niekorzystnych dla niego zjawisk, tj. zniechęcenie, brak motywacji do nauki i pracy nad sobą, nierozwijanie swoich uzdolnień, zaniżona samoocena, zaburzenia emocjonalne, narastająca nadpobudliwość. W związku z tym w porozumieniu z pedagogiem szkolnym, rodzicami i innymi nauczycielami podjąłem działania, które pozwoliłyby chłopcu na poprawę wyników nauki oraz kontroli nad jego zachowaniem. Dawid miał duże możliwości i należało to wykorzystać.

IV Prognoza

a) negatywna:
Brak odpowiednich działań wychowawczych spowoduje, że chłopiec nie poprawi techniki czytania, co mogłoby się wiązać z trudnościami w uczeniu się poszczególnych przedmiotów. Będą się pogłębiać problemy związane z pisaniem, zarówno pod kątem ortograficznym, gramatycznym, jak też poprawnym zapisem zdań, co mogłoby wpłynąć na jego szkolne osiągnięcia oraz obniżyć samoocenę chłopca, czy poczucie własnej wartości. Nadal pogłębiałaby się nadpobudliwość i brak koncentracji na zajęciach. Straciłby motywację do pokonywania trudności oraz wiarę we własne siły. Uczeń nie będzie uzyskiwał wyników w nauce adekwatnych do swoich możliwości intelektualnych.

b) pozytywna
Podjęte działania mają doprowadzić do eliminowania trudności w uczeniu się, problemów z poprawnym zapisem zdań, ortografią i gramatyką. Należało podwyższyć samoocenę chłopca, sprawić, aby uwierzył we własne możliwości i nabrał pewności siebie. Trzeba włączyć go do aktywnego uczestnictwa w życie klasy i szkoły, wykorzystać jego umiejętności i zainteresowanie sportem.

V Propozycje rozwiązań

Postawiłem sobie do realizacji następujące cele:
- pomoc chłopcu w pokonywaniu trudności w czytaniu i pisaniu poprzez usprawnianie zaburzonych funkcji percepcyjnych,
- włączenie ucznia w życie klasy i szkoły,
- podwyższeni samooceny chłopca i wykorzystanie jego możliwości intelektualnych.
Propozycje oddziaływań:
- współpraca z rodzicami,
- przedstawienie problemu, ustalenie form pomocy Dawidowi, udzielenie wskazówek rodzicom, jak pracować z dzieckiem,
- zachęcenie ucznia do wzięcia udziału w zajęciach terapeutycznych, kołach zainteresowań, kołach wyrównawczych,
- nawiązanie współpracy z pedagogiem szkolnym, do którego Dawid mógłby się zwrócić w razie potrzeby,
- przeprowadzenie rozmów z nauczycielami, uczulenie ich na problemy chłopca, zaplanowanie form współpracy, obserwację ucznia, indywidualną pomoc w nauce,
dostosowanie wymagań edukacyjnych do możliwości ucznia,
- okazywanie Dawidowi przyjaznego stosunku, koncentrowanie się na jego mocnych stronach, wspieranie go,
- udzielanie chłopcu pochwał na forum klasy, podkreślanie jego zasług i sukcesów.

VI Wdrażanie oddziaływań

Wdrażanie moich działań rozpocząłem od spotkania z rodzicami Dawida. Przekazałem im moje uwagi i spostrzeżenia dotyczące funkcjonowania ich syna w szkole, zapoznałem ich z kierunkiem działań, które zamierzałem podjąć w stosunku do ucznia.
Na początku wyjaśniłem Dawidowi, dlaczego musiał uczestniczyć w dodatkowych zajęciach socjoterapeutycznych i wyrównawczych z języka polskiego. Uczeń wyraził na nie zgodę, nie miał nic przeciwko dodatkowym spotkaniom. Na lekcjach starałem się doceniać każdy jego wysiłek, najdrobniejszy sukces, wyrażałem swoją opinię w obecności całej klasy. Konsekwentnie sprawdzałem jego pismo i nanosiłem poprawki, do których Dawid się stosował.
Na zajęciach z socjoterapii, prowadzonych przez szkolnego pedagoga, chłopiec zaczął poznawać możliwości odreagowywania emocji i napięć powstających na skutek niepowodzeń szkolnych, zaczął budować pozytywny obraz siebie, zwiększał poczucie własnej wartości, ćwiczył umiejętności konieczne do wzięcia odpowiedzialności za swoje zachowanie w kontaktach z innymi i do panowania nad tymi zachowaniami, pokonywał lęk przed wystąpieniem publicznym.
Na zajęciach wyrównawczych z języka polskiego ćwiczył poprawne zapisywanie zdań, ortografię, powtarzał najważniejsze wiadomości dotyczące gramatyki, pisał dyktanda i rozwiązywał testy z czytania ze zrozumieniem.
W szkole brał udział w turniejach sportowych, imprezach, chętnie pomagał nauczycielom po lekcjach, angażował się w życie klasy.

VII Efekty oddziaływań

Podczas realizacji zamierzonych zadań uzyskałem następujące efekty oddziaływań:
- intensywna praca nad wyrównywaniem braków w dziedzinie czytania i pisania przyniosła pożądane efekty, pismo ucznia jest czytelne, robi mniej błędów ortograficznych,
- chętnie brał udział w organizowanych w klasie i szkole imprezach i uroczystościach,
- zajęcia socjoterapeutyczne przyniosły pożądany efekt, Dawid potrafił skupić uwagę podczas lekcji, nie przeszkadzał, aktywnie uczestniczył w zajęciach,
- rozwinął znacznie umiejętności matematyczne,
- wraz z chłopcami z klasy zajął pierwsze miejsce w drużynowych zawodach w piłce nożnej,
- jego samoocena i poczucie własnej wartości znacznie wzrosły.