Słownik prawdę Ci powie. Funkcje słowników. Scenariusz lekcji bibliotecznej dla klasy drugiej gimnazjum

Temat lekcji : Słownik prawdę Ci powie. Funkcje słowników.

Cele:
- kształtowanie umiejętności korzystania ze słowników
- wyrabianie nawyków poprawnościowych
- wprowadzanie pojęć kwalifikator , wyraz hasłowy, wariant wyrazu hasłowego, definicja, odsyłacz.

Pomoce dydaktyczne:

Słownik Języka Polskiego PWN
Słownik Wyrazów Obcych PWN
Wielki Słownik Poprawnej Polszczyzny PWN
Słownik Synonimów i Antonimów Wydawnictwo IBIS
Kartki papieru
Kolorowe flamastry

Metody pracy
Wykład, pogadanka, praca w grupach, pokaz, ,, burza mózgów”

Przebieg lekcji
1. Powitanie, zapisanie tematu lekcji
2 Wyjaśnienie celu lekcji
- rozmowa na temat wiadomości, jakie uczniowie mają na temat słowników i ich rodzajów
- zaprezentowanie słowników dostępnych w bibliotece szkolnej ze szczególnym uwzględnieniem słowników, które bibliotekarz będzie wykorzystywał podczas lekcji

4. Wspólne omawianie budowy słownika:
- wprowadzenie, objaśnienie i zapisanie pojęć:
kwalifikator - ‘ten, który określa’ od qualificare ‘określać’. Termin, zwykle w postaci skrótu, umieszczany przed definicją hasła encyklopedycznego lub słownikowego dla określenia dziedziny, której dotyczy lub charakteru jego użycia
wyraz hasłowy - wyraz, termin, który wyszukujemy w słowniku
wariant wyrazu hasłowego – wyraz, który traktujemy jako identyczny, chociaż może różnić się poszczególnymi literami lub odmianą np.: postaci a. postacie
definicja – teks objaśniający
odsyłacz – znak w tekście, kierujący do objaśnienia

5. Objaśnienie na przykładzie.
Nauczyciel wybiera słowo z dowolnego słownika, a następnie opisuje pokazując poszczególne elementy. Cały proces zapisuje na tablicy krok po kroku

6. Praca w grupach.
1 . Podział na czteroosobowe grupy
2. Rozdanie poszczególnym grupom kartek i flamastrów
3. Wybór lidera/ koordynatora grupy
4.Prośba, o napisanie jednego dowolnego wyrazu ( rzeczownik, czasownik, przymiotnik)
5.Wymiana kartek między grupami
6.Ćwiczenia praktyczne z otrzymanymi rzeczownikami ( wyszukiwanie w słowniku i objaśnianie otrzymanego wyrazu, wyszukiwanie odpowiadających mu kwalifikatorów, odsyłaczy, wariantów i definicji)

Opis ćwiczenia:
Grupa uczniów po otrzymaniu kartki z wyrazami ,odszukuje je w swoim słowniku.
Przykład:
,,naganny”: Słownik Poprawnej Polszczyzny PWN
Wyraz hasłowy : naganny
Definicja : st.w. bardziej naganny, rzad. naganniejszy zasługujący na naganę
Kwalifikator : rzad.
Wariant wyrazu : brak
Odsyłacz: brak

Uwagi dla nauczyciela:
W przypadku wyrazów niestosownych lub niezrozumiałych dla uczniów, nauczyciel winien zasugerować inny wyraz. Gdy uczniowie nie potrafią odnaleźć słowa ,np.: w słowniku frazeologicznym słowa ,,stół” nauczyciel podpowiada, by poszukać pod,, uderzyć”, aby uczniowie znaleźli związek ,, uderz w stół a nożyce się odezwą”

7. Odczytywanie przez liderów zapisanego ćwiczenia.

Podsumowanie lekcji:
1.Wspólne przypomnienie nazw poznanych i zapisanie na tablicy tytułów poznanych słowników
2.Przypomnienie sposobu wyszukiwania wyrazów w słownikach.