Metodyka koszykówki

Elżbieta Azarkiewicz
Szkoła Podstawowa nr 4 w Skierniewicach


ZASADY, METODY ORAZ FORMY NAUCZANIA KOSZYKÓWKI

Nauczanie koszykówki powinno być oparte na znajomości i stosowaniu podstawowych zasad dydaktyki:
1. świadomości i aktywności – Świadome uczestniczenie w ćwiczeniach gwarantuje aktywny w nich udział. Uczestnik zajęć sportowych powinien wiedzieć i rozumieć co i dlaczego ćwiczy, jak powinno wyglądać prawidłowo wykonane ćwiczenie, jaki jest sens danego ruchu i jaka jest jego przydatność w grze. W istotny sposób na aktywność ćwiczących wpływa:
• właściwy pokaz i dokładne objaśnienie
• stała kontrola i poprawa prawidłowego wykonania ćwiczeń
• atrakcyjna treść zajęć
• umiejętne wykorzystanie inicjatywy ćwiczących
• sprawiedliwa i obiektywna ocena wyników
• wzbudzanie zainteresowań
2. poglądowości – Zasadę tą realizujemy przede wszystkim poprzez pokaz i objaśnienie danego ćwiczenia. Pokaz powinien być wykonany w sposób dokładny i prawidłowy z zaakcentowaniem charakterystycznych czy trudniejszych elementów. Realizując zasadę poglądowości możemy posłużyć się filmem jako materiałem szkoleniowym, którego treścią jest analiza techniki wykonania poszczególnych elementów, metodyka nauczania techniki i taktyki gry. Pomocnym jest również używanie tablic poglądowych, wykresów i diagramów.
3. systematyczności – Zasadę systematyczności w nauczaniu koszykówki jak również innych dyscyplin sportowych realizujemy stosując w pracy szkoleniowej następujące reguły:
• od elementu prostego do złożonego
• od łatwego do trudnego
• od elementów znanych do nieznanych
Ćwiczenia, ich rodzaj i treść powinny być tak dobierane aby odpowiadały aktualnym umiejętnościom technicznym i sprawności ruchowej ćwiczących. Muszą zarazem uwzględniać stopień przyswojenia przez nich nowych elementów z zakresu techniki czy taktyki gry. Przy nauczaniu nowego elementu ćwiczenia pomocnicze i wprowadzające stanowią przygotowanie do określonej formy ruchu. Każde nowe ćwiczenie powinno wiązać się z poprzednimi ćwiczeniami i kolejno wprowadzać do coraz trudniejszych zadań.
4. trwałości – Zasada ta polega na ciągłym powtarzaniu danego ruchu aż do przekształcenia go w trwały nawyk, który będzie stosowany w grze. Zasada trwałości obejmuje następujące reguły pedagogiczne:
• ćwiczyć dany element tak długo aż zostanie przyswojony
• doskonalić dany element w różnych ćwiczeniach i sytuacjach
• unikać nauczania zbyt wielu elementów na raz
• w nauczaniu nie stosować długich przerw
5. Zasada przystępności i indywidualizacji w nauczaniu ma na celu dostosowanie materiału do poziomu umiejętności ćwiczących i zadań jakie mają spełnić. Intensywność, rodzaj i treść ćwiczeń muszą być dostosowane do wieku, płci, stopnia przygotowania sprawnościowego i reprezentowanego poziomu umiejętności specjalistycznych. Dobór ćwiczeń nie powinien być za łatwy, ani tez za trudny. Zbyt łatwy układ ćwiczeń powoduje brak koncentracji i mobilizacji do aktywnej pracy. Zbyt trudne ćwiczenia powodują z kolei zniechęcenie lub niedokładne ich wykonanie.

W nauczaniu elementów technicznych i taktycznych gry w koszykówkę można stosować trzy podstawowe metody:
1. metoda analityczna – polega na dzieleniu danego elementu na proste części składowe i nauczaniu ich osobno a następnie łączeniu w jedną całość; stosujemy ją głównie przy nauczaniu trudniejszych elementów techniki; spełnia ona rolę pomocniczą i stanowi uzupełnienie metody syntetycznej
2. metoda syntetyczna – (jest metodą podstawową w nauczaniu techniki;) polega na nauczaniu danego elementu w całości. Przy nauce gry w koszykówkę zasadnicza sprawą będzie wyuczenie wszystkich elementów techniki i taktyki gry w taki sposób, by mogły być wykonywane automatycznie i szybko w czasie gry i aby nie stanowiły izolowanych ruchów nie łączących się ze sobą.
3. metoda kompleksowa – polega na kombinacji wyżej opisanych metod, na ogół z dominacją jednej z nich.

W nauczaniu techniki i taktyki koszykówki stosujemy następujące formy ćwiczeń:
1. zabawową – stosujemy wyłącznie przy nauczaniu elementów techniki. Forma zabawowa ma na celu uatrakcyjnienie zajęć. Wpływa na pobudzenie i rozwój zainteresowań sportowych u dzieci i młodzieży. Wprowadzając gry i zabawy należy przestrzegać następujących zasad:
• pamiętaj, że wszystkie zespoły czy uczestnicy powinni mieć jednakowe warunki do walki o zwycięstwo
• objaśnij dokładnie reguły każdej gry
• przestrzegaj dyscypliny wypełnianych zadań
• zwracaj szczególną uwagę na dokładne i prawidłowe wykonanie danego elementu technicznego stosowanego w zabawie
• dobieraj gry i zabawy do tematu zajęć
2. ścisłą – Forma ta obejmuje ćwiczenia mające na celu nauczanie i doskonalenie techniki i taktyki. W ćwiczeniach tych nie występuje przeciwnik. W początkowym okresie nauczania stosowane ćwiczenia powinny być nieskomplikowane w swym układzie, aby cała uwaga ćwiczących skoncentrowana była na wykonaniu ruchu w sposób prawidłowy. Ogólne uwagi dotyczące prowadzenia ćwiczeń w formie ścisłej:
• stopniowo zwiększać trudność ćwiczeń
• wyznaczać czas jaki powinien być przeznaczony na wybrane ćwiczenie
• przestrzegać utrzymania przez ćwiczących właściwych pozycji wyjściowych dla danego ćwiczenia
• wybrać takie miejsce prowadzenia zajęć aby widać było wszystkich ćwiczących i aby uczestnicy lekcji mogli prawidłowo wykonać ćwiczony element
3. fragmentów gry – W tej formie zajęć ćwiczący zmuszeni są do walki z przeciwnikiem i w tych warunkach najlepiej doskonalą umiejętności techniczne i taktyczne.
4. grę – Można wyodrębnić następujące rodzaje gry:
• uproszczoną – ma na celu wzbudzić zainteresowanie i zapoznać z podstawowymi założeniami i przepisami gry. Prowadzenie gry w formie uproszczonej polega na egzekwowaniu nie wszystkich przepisów np. związanych z popełnianiem błędów kroków, trzech sekund.
• szkolną – Gra szkolna polega na wyznaczaniu do realizacji w trakcie gry konkretnych zadań dotyczących zarówno stosowania i wykonywania elementów techniki, jak i założeń taktyki (np. gra do 10 podań, gra bez kozłowania piłki, gra na jednej połowie boiska).
• właściwą – prowadzoną wg obowiązujących przepisów

W procesie nauczania i doskonalenia umiejętności z zakresu koszykówki wyróżnić należy następujące fazy:
• nauczanie techniki
1. Pokaz i objaśnienie mające na celu dokładne zapoznanie ćwiczącego z prawidłowym wykonaniem danego elementu oraz jego zastosowaniem w grze.
2. Nauczanie i doskonalenie elementów techniki , stosowanie ćwiczeń pomocniczych i wprowadzających oraz ćwiczeń w formie zabawowej i ścisłej.
3. Stosowanie ćwiczeń w formie fragmentów gry oraz gry szkolnej.
4. Doskonalenie w czasie gry właściwej.
Do elementów techniki zaliczamy następujące czynności: chwyty i podania, rzuty do kosza, kozłowanie piłki, obroty, zwody, zbieranie piłki z tablicy, indywidualna obrona, indywidualne atakowanie.
• nauczanie taktyki
1. Wykład i objaśnienie mające na celu poinformowanie o rodzaju ustawienia i poruszania się
2. Ćwiczenia w formie ścisłej wybranego wariantu taktyki.
3. Ćwiczenie w formie fragmentów gry.
4. Doskonalenie w czasie gry szkolnej i gry właściwej.

ELEMENTY TECHNICZNO-TAKTYCZNE W NAUCZANIU KOSZYKÓWKI NA ETAPIE PODSTAWOWYM

1. Przygotowanie fizyczne. Wszechstronne przygotowanie fizyczne za pomocą różnorodnych środków, ze zwróceniem uwagi na rozwój zręczności, gibkości, koordynacji, szybkości oraz zdolności orientacji w zmieniających się sytuacjach.
2. Przygotowanie techniczne. Wdrażanie prawidłowych nawyków podstawowych elementów technicznych. Opanowanie fragmentów gry składających się z elementów gry.
3. Przygotowanie taktyczne. Rozwój koncentracji wzrokowej, pamięci i orientacji. Nauczanie taktyki indywidualnej i zespołowej w zakresie nauczonych elementów technicznych. Przyswojenie umiejętności gry zgodnie z zasadami koszykówki.
4. Sędziowanie

ZAKRES MATERIAŁU
1. Ćwiczenia oswajające z piłką (żonglerka)
2. Nauka i doskonalenie poruszania się po boisku
-postawa koszykarska
-bieg po prostej w przód, w tył, w bok krokiem dostawnym
-starty i zatrzymania na jedno i dwa tempa
-obroty w miejscu, w przód i w tył.
3. Nauka i doskonalenie podań i chwytów
-oburącz sprzed klatki piersiowej
-oburącz znad głowy
-jednorącz górne lewa i prawa ręka
-oburącz dolny
-kozłem
4.Nauka i doskonalenie rzutów
-z miejsca, jednorącz znad głowy
-z ruchu, rzut z biegu
-rzut po kozłowaniu
-rzut jednorącz znad głowy z wyskoku
5. Nauka i doskonalenie zwodów
-przed podaniem
-przed rzutem
-piłką, ciałem, oczami
6. Nauka i doskonalenie kozłowania
-kozłowanie lewą i prawą ręką, po chwycie piłki w ruchu
-zatrzymanie się po kozłowaniu na jedno i dwa tempa
7. Nauka i doskonalenie indywidualnego ataku
-uwolnienie się od kryjącego startem i zmianą tempa biegu
-wyjście do piłki, 1x1 z zastosowaniem wyuczonych elementów technicznych
-uwalnianie się od kryjącego zmianą kierunku biegu, nogą bliższą i dalszą
-odejście, ścięcie, obiegnięcie
8. Nauka i doskonalenie obrony indywidualnej
-postawa w obronie, praca nóg i ramion
-poruszanie się w sytuacji 1x1
-wyrywanie piłki
9. Nauka i doskonalenie fragmentów gry
-prowadzenie piłki w dwójkach i w trójkach jako przygotowanie do gry w
pasach działania
-krycie zawodnika z piłką i przeciwdziałanie w podaniu, rzucie,
kozłowaniu, doskonalenie gry 1x1
-współpraca dwóch atakujących przeciwko jednemu obrońcy
10. Taktyka ataku i obrony
-atak szybki w pasach działania, zbiórka piłki z tablicy i pierwsze podanie
do linii bocznej
-doskonalenie współpracy dwóch i trzech atakujących
-nauka ataku pozycyjnego /ósemka/
-krycie każdy swego na całym boisku
11. Gra szkolna
12. Sędziowanie

PODANIA I CHWYTY
1.Pięć piłek
Dwa zespoły 5-7 osobowe ustawione na boisku do piłki siatkowej. Jeden zespół ma dwie drugi trzy piłki do koszykówki (mogą być piłki ręczne, siatkowe, lekarskie w zależności od stopnia zaawansowania ćwiczących). Na sygnał prowadzącego przerzucają piłki przez siatkę. Wygrywa drużyna, która przerzuci pięć piłek na stronę przeciwnika (piłki mogą znajdować się w fazie lotu nad polem drużyny).
2.Siatkówka
Dwa zespoły 3-4 osobowe w siadzie na boisku 3x3 m wykonują podania piłką lekarską 1 kg ponad linką zawieszoną na wysokości 1 m tak, aby dotknęła podłogi po stronie przeciwnika. Każda drużyna musi wykonać trzy podania na swojej połowie, a następnie podaje na stronę przeciwnika.
3.Bombardowanie
Jeden w kole. Trzech naprzeciwko, dwóch ma piłki. Ćwiczący w kole chwyta podaną piłkę i natychmiast podaje do partnera bez piłki sam łapie następną. Tempo ćwiczenia wzrasta. Czas zabawy i odległość między podającymi zależy od stopnia zaawansowania uczestników.
4.Piłka w kole
Drużyny trzyosobowe.W kole środkowym leżą dwie piłki lekarskie 3 kg. Celem zabawy jest przesunięcie ich za linię w jak najkrótszym czasie rzucając w nie piłkami do koszykówki. Odległość od piłek lekarskich powinna być dostosowana do możliwości ćwiczących.
5.Podania w dwóch kołach
Dwa zespoły 3-4 osobowe, ustawione wokół koła środkowego i koła linii rzutów wolnych, jeden zespół z piłką. Na sygnał poruszają się w przeciwnych kierunkach podając piłkę z koła do koła
Odmiana: wprowadzamy trzy zespoły i dwie piłki
6.Szybka reakcja
Jeden ćwiczący z piłką, drugi bez w odległości 1-2 m odwrócony plecami. Pierwszy rzuca piłkę nad głową, z boku, między nogami, kozłem, drugi musi chwycić piłkę jak najszybciej.
Odmiana: podający sygnalizuje moment wyrzutu, chwytający musi złapać piłkę bez kozła.
7.Podania w biegu
Ćwiczący w trójkach ustawieni na linii końcowej, środkowy z piłką. Prowadzą piłkę w biegu w wyznaczonych pasach, piłka za każdym razem trafia do środkowego, który podaje w lewą i prawą stronę.
Odmiana: ze zmianą miejsca po podaniu
Wprowadzamy drugą piłkę
8.Numerki
Zespoły 5-8 osobowe, jedna piłka. Każdy z ćwiczących ma przyporządkowany numer, zawodnicy poruszają się w dowolnych kierunkach na określonej przestrzeni. Ten, kto posiada piłkę musi podać do wywołanego numeru.
Odmiana: ćwiczący podają kolejno 1 do 2, 2 do3 itd.
9.Gra do 10 podań
Dwa zespoły o określonej ilości osób. Zespół posiadający piłkę stara się wykonać 10 podań na określonej przestrzeni w taki sposób, aby przeciwna drużyna nie przechwyciła piłki. Po wybiciu piłki liczenie rozpoczynamy od początku. Po przechwyceniu bądź opuszczeniu przez nią lub zawodnika pola gry, podania rozpoczyna drużyna przeciwna.

KOZŁOWANIE
1.Chroń ostatniego
3-5 ćwiczących w rzędzie trzyma się za biodra i porusza w lewo i w prawo. Kozłujący stara się „ zberkować” ostatniego w rzędzie. Częste zmiany kozłującego.
2.Osłaniaj piłkę
Ćwiczący na określonym polu kozłują piłki w różnych kierunkach, starając się wybić piłkę koledze wolną ręką, nie pozwalając jednocześnie na stratę własnej piłki. Na sygnał prowadzącego wykonują wysoki kozioł, podrzucają swoją piłkę, chwytają inną wolną i dalej kozłują. Kto nie chwyci piłki bądź straci ją w kozłowaniu odpada z gry.
3.Napisz wyraz
Ćwiczący kozłują piłki. Każdy ma kawałek kredy. Prowadzący podaje wyraz, który każdy uczestnik zabawy musi zapisać na parkiecie nie przerywając kozłowania. Kto nie napisze lub przerwie kozłowanie odpada.
4.Berek z kozłowaniem
Każdy ćwiczący ma piłkę, kozłują na boisku do koszykówki, jeden jest berkiem. Pozostali cały czas muszą się poruszać kozłując piłkę. kto zostanie berkiem, zgubi piłkę lub przestanie kozłować wykonuje 5 przysiadów.
5.Zmień piłkę
Ćwiczący, każdy z piłką, poruszają się po okręgu w odległości ok. 2 m. Na sygnał kładą piłki i startują do piłki partnera z przodu, chwytają i dalej kozłują.
Odmiana: wprowadzamy inny sygnał i startują do tyłu.
6.Wyścigi
Dwie drużyny ustawione w rzędach, pierwsi z dwoma piłkami na sygnał startują,
pokonując wyznaczoną trasę, jednocześnie kozłując dwie piłki. Zgubienie piłki,
zaprzestanie kozłowania karane jest odjęciem punktu.

GRA 1x1
1.Poruszanie się w obronie
Ćwiczący poruszają się po określonej przestrzeni, prowadzący podaje, w jaki sposób mają
się przemieszczać np.przodem, tyłem, bokiem
2.Lustro
Wszyscy ćwiczący ustawieni twarzą do prowadzącego, który demonstruje, w jaki sposób
należy się poruszać
3.Pająk i sieci
Jeden ćwiczący ustawiony na wprost grupy, pozostali na sygnał starają się przemieścić w
określone miejsce tak, aby nie zostali złapani przez pająka. Osoby złapane tworzą sieć
utrudniając pozostałym przemieszczanie się
4.Sztafeta z obieganiem
Ćwiczący ustawieni w dwóch rzędach na linii końcowej na sygnał startują obiegając koło
środkowe krokiem odstawno-dostawnym powrót tyłem
5.Radar
Ćwiczący tyłem do prowadzącego poruszają się po obwodzie koła, na sygnał zatrzymują
się i tyłem starają się dobiec do środka koła nie wpadając na siebie, ramiona i dłonie
pracują jak radary, informując o położeniu współćwiczących
6.Berek w trójkącie
Zespół czteroosobowy, trzy osoby trzymają się za ręce, czwarta stara się zberkować
wywołaną osobę, w trójkącie należy poruszać się krokiem odstawno-dostawnym, nie
można uciekać, należy się obracać
7.Trójkąt
Ustawienie w rzędach, ćwiczący poruszają się po trójkącie: przodem, krokiem odstawno-
dostawnym, tyłem, starając się jak najszybciej pokonać wyznaczony dystans
8.Ogonki
Jeden z partnerów ma za spodenkami wstążkę lub szarfę drugi stara się zabrać mu ogonek,
jeżeli mu się uda zmiana miejsc
9.Chroń stopę
Dwaj ćwiczący naprzeciwko siebie starają się nadepnąć na stopę partnera, nie wolno im
zmieniać miejsca
Można wprowadzić trzecią osobę
10.Chroń podudzie
Dwaj ćwiczący naprzeciwko siebie starają się klepnąć w podudzie partnera, nie wolno im
zmieniać miejsca
Można wprowadzić trzecią osobę
11.Miń partnera
Ćwiczący poruszają się po boisku na sygnał prowadzącego atakujący stara się zmylić
obrońcę i dotknąć prowadzącego
12.Gra z kozłowaniem
Atakujący z piłką wykonuje kozioł, obrońca musi zająć pozycję obronną i zatrzymać
kozioł uniemożliwiając atakującemu poruszanie się do przodu. Zwiększamy ilość kozłów
13.Podaj i broń
W dwójkach, jeden z piłką pod koszem, drugi na linii rzutów za trzy punkty otrzymuje
podanie od partnera, który po podaniu startuje do obrony, grają 1x1.
14.Z muś do błędu
Dwaj ćwiczący ustawieni pod koszem jeden za drugim, zawodnik z tyłu ma piłkę. wyrzuca piłki za linię rzutów wolnych, zawodnik z przodu wybiega chwyta piłkę, obrót i grają 1x1.
15.Kto szybszy
Trener z piłką pod koszem między dwoma ćwiczącymi, toczy piłkę. zawodnicy startują, kto wywalczy piłkę atakuje, grają 1x1 na drugi kosz.
16.Agresywna obrona
Dwaj ćwiczący prowadzą piłkę od linii końcowej boiska w pasie bocznym na przeciwległy kosz, kończąc rzutem. Rzucający przechodzi do obrony i w drugim pasie bocznym grają 1x1.
17.Zmyl przeciwnika
Dwaj ćwiczący ustawieni na linii końcowej. Jeden kozłuje wzdłuż linii bocznej drugi
porusza się krokiem odstawno-dostawnym. Na linii środkowej kładzie piłkę i startuje do
dowolnej linii rzutów wolnych, partner musi startować do linii przeciwległej. Wracają po
piłkę i grają 1x1