Rola metody aktywizującej w katechezie

Aktywizowanie jednostek i grup społecznych jest dziś ważnym zadaniem pedagogów, wychowawców, katechetów. Mówiąc o bliższym lub dalszym celu aktywizowania, należy mieć na uwadze jego cel w konkretnej sytuacji, jako osiągnięcie jakiegoś wyniku, oraz ukształtowanie osobowości dojrzałej, mającej aktywną postawę wobec świata, ludzi i wobec siebie, osobowości wolnej i umiejącej korzystać z wolności, osobowości twórczej i odpowiedzialnej, a po trzecie w odniesieniu do grupy-uczynienie jej spójnej, a jednocześnie otwartej i umiejącej współpracować z innymi zespołami, grupy, w której procesy komunikacji pobudzają twórczość i sprzyjają rozwojowi uczestników, grupy, która realizuje swoje cele mimo napotykanych trudności.
Wychowanie religijne nie sprowadza się do przekazania wiedzy religijnej, ale chodzi w nim o pełny rozwój osobowości, a więc przede wszystkim-o rozwój postaw religijnych, które będą wpływały na zachowania człowieka wobec Boga, ludzi i świata. Kształtowanie postaw to zgodnie z przedstawioną wcześniej teorią, kształtowanie świadomości (element poznawczy), uczuć i motywacji (element emocjonalno-motywacyjny) oraz gotowości do działania (element behawioralny). Nie da się tego osiągnąć przy pomocy wykładu czy książki, zwłaszcza dziś-w cywilizacji, która nie promuje pogłębionej refleksji, w której teoretyczne wywody podane niezrozumiałym językiem są skazane z góry na niepowodzenie. Aby doszło do prawdziwego spotkania z wartościami religijnymi i do ich zaowocowania w życiu, konieczne jest doświadczenie, bezpośrednie dotknięcie rzeczywistości, osobiste przeżycie w zetknięciu z prawdą religijną.
Potrzeba dać ludziom, zwłaszcza młodym, możność odkrywania, co dla nich, w ich sytuacji znaczą wydarzenia zbawcze. Trzeba im pozwolić, aby patrząc z własnej perspektywy, wychodząc od konkretnych wydarzeń, używając własnego języka, dzielili się swoim spojrzeniem na Boga, na życie, na świat i jego problemy. Tylko wtedy jest szansa, że w Ewangelii odkryją Dobrą Nowinę.
Metody aktywizujące Klanzy dają taką szansę. Przez osobiste zaangażowanie, do jakiego okazję stwarzają, wiążą wartości religijne z systemem postaw jednostki. Pomagają w ten sposób w formowaniu dojrzałych chrześcijan, odpowiedzialnych za siebie i za Kościół.
Ludziom żyjącym we współczesnym społeczeństwie naznaczonym sekularyzmem, tzn. wyłączeniem Boga z życia codziennego i ograniczeniem kontaktu z Nim do czasów i miejsc sakralnych, metody aktywizujące powalają zrozumieć, że nie tylko momenty modlitwy, czy wnętrze kościoła, ale całe życie ma być poświęcone Bogu, że wydarzenia codzienne, cały świat – są miejscem spotkania z Bogiem, zaproszeniem do odpowiedzi na Jego wezwanie.
Stosowanie metod aktywnych w praktyce szkolnej prowadzi do:
• zwiększenia skuteczności nauczania i uczenia się,
• możliwości motywowania uczniów do działania,
• możliwości rozwijania twórczego myślenia, kreatywności ucznia oraz własnej,
• integracji wiedzy różnych przedmiotów,
• umiejętności współpracy i komunikacji w grupie.
Stosowanie metod aktywizujących wzbudza zainteresowania, każdemu uczniowi daje możliwość uczestniczenia w procesie dydaktycznym, ułatwia przyswajanie wiedzy, wspomaga w dążeniu do sukcesu.
Warunkiem prowadzenia zajęć metodami aktywizującymi jest utrzymanie dyscypliny i porządku. „Dla wielu katechetów - dla innych nauczycieli także”- pisze Z. Barciński, „jest to problem trudny i przytłaczający”. Sposób zachowania się klasy czy poszczególnych uczniów sprawia, że na katechezie może pojawić się chaos i bałagan i nie jest możliwe prowadzenie zajęć.
Katecheza w Polsce, jako element całokształtu wychowania w szkole, powinna opierać się na tych podstawowych zasadach pedagogiczno-dydaktycznych, które są niezbędne, aby ów jej udział w wychowaniu był skuteczny. Jedną z podstawowych zasad jest zasada świadomego i wielostronnie aktywnego uczestnictwa, która, jak twierdzi J. Kostorz- winna pobudzać uczniów do działania i czynić ich aktywnymi w realizacji zadań dydaktycznych i wychowawczych.
W pierwszym rozdziale podejmiemy próbę scharakteryzowania, metody w katechezie – jako sposobu pracy z uczniami, układu czynności, drogi podejmowanej przez katechetę w szkole. Pokażemy aktywizację, jej znaczenie na różnych płaszczyznach życia, począwszy od strony biologicznej człowieka, przez jej wyjaśnienie pod kątem etymologicznym. Zostanie zaprezentowany wkład metod aktywizujących opracowanych przez Stowarzyszenie Klanza dla podniesienia efektywności procesu dydaktycznego. Podkreślimy jej znaczenie w osobistym rozwoju osoby oraz wyszczególnimy skutki stosowania metod w szkole. Następnie omówimy źródła aktywności człowieka wpisane w jego naturę jak i obecne w otaczającym go świecie. Tematyka i treści, jakie przedstawimy w dalszej części rozdziału to definicja metod aktywizujących, struktura działań w posługiwaniu się nimi, klasyfikacja podział i kryteria wyboru metod katechetycznych w świetle dokumentów Kościoła. Określimy znaczenie, zadania, warunki i wartość nowych form kształcenia, możliwości, jakie ze sobą niosą, w porównaniu z tradycyjnymi metodami nauczania.