Prawa dziecka kształtujące postawy praw wszystkich ludzi

Żyjemy w świecie pełnym silnych napięć politycznych, społecznych, ekonomicznych i narodowościowych. Na plan dalszy schodzą sprawy dotyczące najmłodszych członków społeczeństwa, którym dorośli stworzyli środowisko pełne sprzeczności. Z jednej strony widzimy obraz osiągnięć ludzkiego rozumu, a z drugiej niewinne, głodne i maltretowane dzieci. Dorośli zamiast pomagać dzieciom w procesie dorastania wyładowują na nich swoje frustracje, niespełnione marzenia. Zamiast dialogu, ciepłego kontaktu wymuszają bezwzględne posłuszeństwo i żądają wdzięczności. Te błędy wychowawcze dają swój epilog w rosnącej fali przestępstw dokonywanych przez nastolatków, nawet przez dzieci. Dlatego tak ważna jest poprawa sytuacji, w których dzieje się dziecku krzywda, uświadomienie, iż ma ono swoje prawa, ponieważ to będzie miało pozytywne skutki nie tylko dla krzywdzonych dzieci, lecz także dla społeczeństwa.
W państwie demokratycznym nadrzędnym celem jest zagwarantowanie praw
i wolności obywateli, poszanowanie godności ludzkiej, a co za tym idzie sprawiedliwości i pokoju na świecie. Dziecko również jest postrzegane jako "przyszły obywatel", któremu w świetle prawa wewnętrznego i międzynarodowego przysługują określone prawa i wolności. Prawa dziecka są odbiciem praw człowieka, są ściśle związane z funkcjonowaniem państwa i powinny być jednakowe dla wszystkich obywateli, wtedy państwo realizuje zasadę sprawiedliwości. Dzieci są najmłodszymi obywatelami kraju, w którym żyją, tak więc ich prawa mieszczą się w prawach przysługujących wszystkim członkom społeczeństwa. Ponieważ dziecko nie potrafi samo zadbać o siebie, nie potrafi samodzielnie kształcić swojej natury wymaga specjalnej ochrony
i oddzielnych praw, które wyznaczają miejsce dziecka w rodzinie, społeczeństwie i państwie. Ponadto potrzebuje do tego rodziców, opiekunów, nauczycieli i wielu innych ludzi. Opieka nad dzieckiem, ochrona jego praw jest działalnością bardzo złożoną i wiąże się z systemem zabezpieczenia społecznego nastawionego na taką organizację pracy opiekuńczo-wychowawczej, która mając na względzie dobro dziecka sprzyja zaspokajaniu i regulowaniu potrzeb warunkujących jego rozwój.
Podstawowym międzynarodowym dokumentem dotyczącym praw dziecka jest Konwencja Praw Dziecka. Została ona uchwalona 20 listopada 1989r. przez Zgromadzenie ogólne Narodów Zjednoczonych, a przez Polskę ratyfikowana została w 1991r. Konwencję nazywa się światową konstytucją praw dziecka.
Ustanawia ona status dziecka oparty na następujących założeniach:
- dziecko jest samodzielnym podmiotem – ze względu na swoją niedojrzałość psychiczną i fizyczną wymaga szczególnej opieki i ochrony prawnej,
- dziecko jako istota ludzka wymaga poszanowania jego tożsamości, godności i prywatności,
- rodzina jest najlepszym środowiskiem wychowania dziecka,
- państwo ma wspierać rodziny, a nie wyręczać ją w jej funkcjach.
Tworząc system ochrony dziecka kierowano się następującymi zasadami:
- zasada dobra dziecka, oznaczającą iż wszystkie działania podejmowane są w najlepiej pojętym interesie dziecka,
- zasada równości oznacza, iż wszystkie dzieci niezależnie od ich cech (koloru skóry, płci, narodowości itp.) mają być równe wobec prawa,
- zasada trzecia dotyczy poszanowania praw i odpowiedzialność obojga rodziców za rozwój i wychowanie dziecka. Ochronie podlega autonomia rodziny i prawa obojga rodziców do decydowania o sprawach dziecka. Ostatnia z podstawowych zasad dotyczy pomocy państwa w zabezpieczeniu odpowiednich warunków socjalnych i zdrowotnych rodziny.
Postanowienia Konwencji dotyczą dziecka urodzonego, które nie ukończyło 18 roku życia. Katalog praw przyznawanych mu w Konwencji obejmuje prawa: cywilne, socjalne, kulturowe i polityczne.
Zgodnie z tym dokumentem dziecko jest podmiotem praw i wolności, a nie przedmiotem czy własnością dorosłych. W myśl tej ważnej zasady Konwencja nakłada na rodziców i opiekunów, nauczycieli obowiązek kierowania się we wszystkich działaniach troską o dobro dzieci.
Konwencja podkreśla znaczenie rodziny dla harmonijnego i prawidłowego rozwoju dziecka. To rodzice powinni zapewnić dziecku jak najlepsze warunki rozwoju w pełnej akceptacji, zrozumieniu, w poszanowaniu jego godności osobistej. W atmosferze miłości i wzajemnej tolerancji dziecko uczy się dostrzegać świat poprzez pryzmat właściwie rozumianej wolności i sprawiedliwości. Czuje się kochane, ważne, ale czuje i rozumie ważność i potrzeby innych.
Dużą odpowiedzialność za przyszłe losy swoich wychowanków ponoszą nauczyciele przedszkoli, szkół. Wyposażając dzieci w odpowiednie umiejętności, wiedzę oraz postawy, już od najmłodszych lat uświadamiają im, jak ważne są prawa dziecka, dlaczego powinny być przestrzegane i chronione. Przedszkole jest instytucją, gdzie dzieci wchodzą w swój pierwszy społeczny świat, uczą się tutaj norm i zasad współżycia w grupie oraz dostosowywania się do ustalonych reguł, a jednocześnie ma okazję podczas stwarzanych sytuacji stać się świadome swoich praw. Im wcześniej dziecko się styka z takimi wartościami jak: sprawiedliwość, tolerancja, poszanowanie godności i wolności innych tym łatwiej podlega procesowi socjalizacji. Uczenie poszanowania praw innych i radzenia sobie w sytuacjach naruszania praw własnych, jest elementem wychowania przygotowującego do życia w społeczeństwie demokratycznym.
Zbyt mocne są dzisiaj uwarunkowania środowiskowe, aby sprawami wychowania mogło zająć się tylko przedszkole, czy szkoła. Rodzi się więc silna potrzeba włączenia wszystkich instytucji społeczno – politycznych, rad osiedli i organizacji młodzieżowych do realizacji wychowania integralnego.