Program kółka muzycznego

Autorski program
Przedszkolne kółko muzyczne
„Mała orkiestra”
Mgr Anna Kuźnicka
 

Charakterystyka programu

Program kółka muzycznego adresowany jest do dzieci 5 i 6 letnich uczęszczających do przedszkola bez względu na umiejętności, wiadomości i ich poziom uzdolnień.
Muzyka, podobnie jak inne dziedziny sztuki, ma wpływ na kształtowanie postaw estetycznych, wprowadza ład i harmonię oraz poczucie piękna w życie człowieka .
Już Pitagoras zaobserwował możliwość kształtowania psychiki ludzkiej za pośrednictwem muzyki, mianowicie twierdził on, że muzyka wyraża ład zewnętrzny, który oddziałuje na tworzenie wewnętrznej harmonii człowieka. To zaś kształtuje jego moralną postawę .
Parafrazując słowa Z. Burowskiej, można powiedzieć, że muzyka, jej percepcja, wpływa na rozwój poznawczy i intelektualny człowieka. Zatem słuchanie muzyki przez dzieci wspomaga ich naturalny rozwój.
Muzyka jest trwałym elementem życia społecznego. Współcześnie dynamika oddziaływania na człowieka tej dziedziny sztuki stwarza liczne i różnorodne powiązania społeczne. Są one wyraźne zwłaszcza w systemie oświatowym, gdzie muzyka stała się ważnym elementem oddziaływania pedagogicznego. Związek muzyki z procesem nauczania i wychowania jest powszechnie znany i wykorzystywany, a prawo każdego dziecka do zdobycia podstawowej orientacji w dziedzinie muzyki, jest prawem ogólnorozwojowym.
Nie doceniając potrzeby kształcenia umuzykalniającego dzieci, zmniejsza się szanse ich pełnego rozwoju .
Zważając na specyficzne cechy rozwojowe dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym, zwłaszcza tych, stających u progu edukacji, idąc do przedszkola czy szkoły stwierdzono, że szeroko rozumiane wychowanie muzyczne ma znaczący wpływ na ułatwienie procesu adaptacyjnego .
Edukacja muzyczna w przedszkolu ma szczególne znaczenie. Muzyka bowiem, jako jeden z kierunków edukacji dziecka, w sposób szczególny rozwija percepcję słuchową, aktywną postawę twórczą, sferę emocjonalną i wrażliwość estetyczną. To z kolei wpływa na osiąganie coraz lepszych wyników w nauce. Treści edukacji muzycznej u początków kształcenia sprowadzają się do odtwarzania muzyki przy użyciu głosu i ruchu, instrumentów oraz do słuchania i tworzenia muzyki. W przypadku odtwarzania muzyki głosem chodzi najczęściej o naukę piosenek (śpiew), jeśli chodzi o ruch – rytmikę. Słuchanie muzyki jest formą kontaktu dziecka z określonymi utworami i przeżywanie ich harmonii i piękna, zaś tworzenie i odtwarzanie zakłada grę na prostych instrumentach .
Muzyka wpływa pozytywnie na rozwój społeczny dzieci, wszelkie zabawy muzyczno-ruchowe, wspólne śpiewanie, czy słuchanie muzyki prowadzi do integracji grupy, wprowadza radosny nastrój, pozwala dzieciom na wyrażanie swoich emocji, pewne odprężenie, które jest niezbędne do prawidłowego funkcjonowania w czasie zajęć w przedszkolu czy szkole. Ponadto, odpowiednio skonstruowane zajęcia z zakresu edukacji muzycznej łączą w sobie ćwiczenia wszystkich sfer rozwojowych – fizycznej (motoryka), intelektualnej (m.in. percepcja słuchowa, wzrokowa), psychicznej (m.in. rozwijanie wrażliwości, poczucia własnej wartości, wiary w siebie).
Muzyka wykorzystywana jest nie tylko na zajęciach z zakresu edukacji muzycznej, wspomaga również kształcenie z zakresu innych przedmiotów edukacji.
Treści i sposoby realizacji dobrane będą w sposób odpowiedni do poziomu i zainteresowania dzieci uczestniczących w zajęciach kółka muzycznego.

Cele ogólne
• Wprowadzenie dzieci w świat muzyki, uwrażliwienie ich na doznania artystyczne i estetyczne
• Pobudzenie aktywności intelektualnej poprzez tworzenie i słuchanie muzyki
• Odkrywanie przez dzieci własnych możliwości i umiejętności prezentowania ich.
• Rozbudzanie zainteresowania muzyką jako dziedziną sztuki

Cele szczegółowe:
Dziecko:
• Śpiewa poznane piosenki,
• Tworzy improwizacje na instrumentach perkusyjnych,
• Tworzy prosty akompaniament do piosenki,
• Ilustruje muzykę ruchem, reaguje na zmianę dynamiki i tempa melodii
• Reaguje w ustalony sposób na zmianę tempa, dynamiki i wysokości dźwięków w utworze muzycznym,
• Słucha różnego rodzaju muzyki, w tym klasycznej z płyty oraz w trakcie koncertu
• Zna nazwiska kilku wybranych kompozytorów muzyki klasycznej
• Radośnie współpracuje z rówieśnikami, prezentuje swe umiejętności szerszej publiczności.

Metody:
1. Koncepcja umuzykalniania dzieci Carla Orffa w ujęci Urszuli Smoczyńskiej-Nachtman
2. Metoda Emila Jaques-Dalcroze’a
3. Metoda Batii Straus
Zastosowanie powyższych metod pozwoli na:
• Wyposażenie dziecka w wiedzę o muzyce
• Rozbudzenie jego ciekawości na temat różnych rodzajów muzyki,
• Przełamanie nieśmiałości podczas prezentowania własnych możliwości ,
• chętne podejmowanie dodatkowych działań,
• zgodną współpracę w grupie,
• dziecko stanie się bardziej otwarte, radosne, rozśpiewane, odporne na „potknięcia” i niepowodzenia,
• dziecko będzie wrażliwe na doznania estetyczne płynące z obcowania z różnymi dziedzinami sztuki

Formy aktywności oraz przykładowe sposoby realizacji
1. zabawy integracyjne
• Zaśpiewaj o swoim humorku – nauczycielka zwraca si e do konkretnego dziecka śpiewając pytania np. Witaj Gabrysiu jak się dziś czujesz? – dziecko odpowiada śpiewem.
• Zabawy kołowe ze śpiewem
„Tańczy palec”, „Aluette” – zabawy z pokazywaniem,
2. Ćwiczenia słuchu, wykorzystywanie mowy
• Zabawy szeptem – wskaż o czym mówię, wstań jeśli szepnę Twoje imię,
• Powtórz jak echo,
• Powtórz rytm – rymy trudnością dostosowane do umiejętności i możliwości dzieci
3. Improwizacja melodyczna na instrumentach i z gestodźwiękami
• Do podanego obrazu – ilustracji dzieci starają się wymyślić muzykę, i zaprezentować ją na forum (praca w małych zespołach dzieci w tym samym wieku – eliminuje ewentualne narzucanie pomysłów przez dzieci starsze)
• Zabawy w zgadywanki dźwiękowe-
o jakiej porze roku gram?
O jakim gram humorze?
O jakiej gram pogodzie?
(dziecko samodzielnie wybiera instrumenty, dźwięki wydawane własnym ciałem do „zadania” zagadki – reszta dzieci zgaduje)
Do utworów muzycznych - tworzenie akompaniamentu na instrumentach perkusyjnych – dzieci wsłuchują się w rytm utworu, starają się go odtworzyć przy pomocy instrumentów. Dzieci młodsze, niechętne lub mniej uzdolnione mogą w zamian grania na instrumentach dyrygować „orkiestrą”
„Dyrygent” – improwizacja muzyczna kierowana przez jedno dziecko –dyrygenta (wskazuje grupy instrumentów lub jeden konkretny, które w danym momencie maja grać; chętne dzieci mogą wskazywać również tempo i rytm w jaki ma grać instrument.)
4. Ćwiczenia z wykorzystaniem utworów literackich i instrumentów
Dzieci w grupach starają się stworzyć muzykę do fragmentów wierszy,
Śpiewamy znane wiersze – wspólne improwizowanie śpiewem
Rytmizowanie krótkich utworów literackich (do wybranej przez prowadzącą muzyki)
5. Ćwiczenia muzyczno-ruchowe, koordynacji ruchowej
• Zabawy inhibicyjno-incytacyjne (natychmiastowego pobudzenia i zatrzymania ruchu) np. gdy usłyszysz 1 klaśnij, gdy 2 tupnij, gdy 3 podskocz.
• Ćwiczenia ruchu do muzyki – marsz, bieg, podskok
• Ćwiczenia koordynacji – klaśnij-tup, podskok-przysiad, wykonywanie ruchów naprzemiennych do muzyki.
• Zabawy improwizacyjne – pokaż co słyszysz
• Zabawy improwizacją kierowaną – dziecko wskazuje ruch do muzyki, reszta grupy powtarza za nim
• Ilustrowanie treści piosenek gestami, ruchami ciała – proste układy choreograficzne do poznanych piosenek
6. Ćwiczenia dykcji, emisji głosu, śpiewu
Ćwiczenia oddechowe z apaszkami – np. mocny wydmuch,
Nadmuchaj brzuszkowy balon – ćwiczenia oddechu przeponowego
Ćwiczenia buzi i języka – wierszyki i opowiadania logopedyczne
Ćwiczenia dykcji na łamańcach językowych – powtarzaj za mną np. I cóż że ze Szwecji itp.
Zaśpiewaj tak jak ja – zabawy w powtarzanie wysokości, tonu głosu na samogłoskach.
Nauka piosenek dobranych tematycznie – śpiewnie w grupie i indywidualnie
7. Zapoznanie z elementami teorii i historii muzyki
Opowiadanie prowadzącej połączone z pokazem tablic demonstracyjnych, albumów o sławnych kompozytorach i muzykach
Poznawanie wyglądu i budowy niektórych instrumentów dzięki zaproszonym muzykom (oglądanie prawdziwych instrumentów).
Quiz o instrumentach – Na czym grałam – dzieci rozpoznają instrument po dźwiękach które wydaje – podają nazwę
Dziecko wskazuje instrument, którego nazwę wskazała nauczycielka poprzez uniesienie kartonika z jego wizerunkiem (przy staranności o używanie poprawnych nazw instrumentów np. marakasy, janczary, dzwonki)
Zabawa „Muzykanci” – adaptacja starej zabawy „Muzykanci-konszabelanci” – dzieci chodzą po kole, na obrębie, którego rozłożone są instrumenty – śpiewają razem z nauczycielka „Jestem muzykantem...Ja umiem grać ..a na czym(...)?” – nauczycielka podaje nazwę jednego z instrumentów umieszczonych w kole - dziecko które rozpozna instrument podnosi go i zaczyna grać określony rytm.
8. Przygotowanie występu artystycznego
Przygotowanie inscenizacji muzyczno-słownej z wykorzystaniem śpiewu, gry na instrumentach i tańców. Występy dla szerszej publiczności.

Sposoby ewaluacji

• Quizy dotyczące zdobytej wiedzy i umiejętności pod koniec każdych zajęć,
• Przygotowanie występów artystycznych, występy dla szerszej publiczności ,
• Zajęcia pokazowe dla nauczycieli


Bibliografia

1. H. Solarczyk, Podmiotowość uczniów kl. I-III na lekcjach muzyki, [w:] Uczniowie klas I-III jako partnerzy nauczycieli, red. S. Palka, Materiały z konferencji naukowo-metodycznej, ODN, Nowy Sącz 1989,
2. T. Natanson, Wstęp do nauki o muzykoterapii, ZN im. Ossolińskich, Wrocław 1979
3. A. Pytlak, Podstawy wychowania muzycznego, WSiP, Warszawa 1977,
4. M. Suświłło, Rola zabaw muzycznych w rozwoju społecznym trzylatka, „Wychowanie w Przedszkolu”, nr 2/1993,
5. U. Smoczyńska-Nachtman Muzyka Dla dzieci, WSiP 1992