Program zajęć kółka z języka niemieckiego przygotowujący do egzaminu gimnazjalnego na poziomie podstawowym

Program zajęć kółka z języka niemieckiego przygotowujący do egzaminu gimnazjalnego na poziomie podstawowym

Przedmiot: język niemiecki
Typ szkoły: Gimnazjum
Etap nauki: Poziom podstawowy (A1, A2)
Czas realizacji: etap I (kl.2) marzec 2013- czerwiec 2013 (13 godz. lekcyjnych)
etap II (kontynuacja w kl.3) wrzesień 2013- grudzień 2013 (14 godz. lekcyjnych)
etap III styczeń 2014- kwiecień 2014 (10 godz. lekcyjnych)
Autor programu: mgr Aleksandra Strzelczyk-Wilczyńska


1. Założenia programu

Program został opracowany dla uczniów klas drugich, uczących się języka niemieckiego, jako drugiego języka, (w wymiarze 1 godziny tygodniowo), kontynuujących naukę w klasie trzeciej (z 2 godzinami) i umożliwia opanowanie podstaw języka niemieckiego na poziomie A2 zgodnie z Europejskim Systemem Opisu Kształcenia Językowego. Adresatem programu są uczniowie klas drugich, którzy zdecydują się zdawać egzamin na poziomie podstawowym oraz uczniowie zdający egzamin z innego języka, ale chcący poszerzyć swe umiejętności językowe. Zajęcia odbywają się raz w tygodniu (45 min.), a udział w nich jest nieobowiązkowy. Uczniowie decydujący się uczestniczyć w nich nie muszą kupować dodatkowych podręczników, są jednak zobligowani do prowadzenia zeszytu, w którym będą zapisywać poznane struktury gramatyczne, leksykalne, zwroty, ćwiczenia oraz do założenia teczek na dodatkowe materiały przygotowywane przez nauczyciela.
2. Cele ogólne

Poszerzenie znajomości języka niemieckiego umożliwiającą podstawową komunikację językową,
pomoc w podjęciu decyzji przy wyborze języka na egzaminie,
wspomaganie ucznia w przygotowaniu się do egzaminu gimnazjalnego,
wspieranie ucznia słabego i z trudnościami w nauce,
rozwijanie wiedzy o krajach niemieckiego obszaru językowego.


3. Cele szczegółowe

Rozwijanie sprawności językowych w zakresie rozumienia (ze słuchu i czytania), mówienia (interakcji i produkcji) i pisania,
wzbogacenie słownictwa dotyczącego życia codziennego,
kształtowanie postaw szacunku, otwartości i tolerancji wobec innych kultur,
nabycie umiejętności wykorzystywania podczas nauki języków różnych źródeł informacji.


4. Treści nauczania

Zakres tematyczny poruszany na zajęciach jest zgodny z podstawą programową i obejmuje treści, za pomocą których uczeń będzie posługiwał się bardzo podstawowym zasobem środków językowych (leksykalnych, gramatycznych, ortograficznych oraz fonetycznych), umożliwiającym realizację pozostałych wymagań ogólnych w zakresie następujących tematów: człowiek, dom, szkoła, praca, życie rodzinne, żywienie, zakupy i usługi, podróżowanie i turystyka, kultura, sport, zdrowie, technika, świat przyrody, oraz elementy wiedzy o krajach obszaru niemieckojęzycznego.
Zagadnienia gramatyczne przewidziane do realizacji na zajęciach (wg Informatora o egzaminie gimnazjalnym):
Rodzajnik
* użycie rodzajnika nieokreślonego
* użycie rodzajnika określonego
* użycie rzeczownika bez rodzajnika
Rzeczownik
* odmiana rzeczownika w liczbie pojedynczej
* tworzenie liczby mnogiej
* rzeczowniki złożone
* rzeczowniki tworzone od bezokoliczników
* rzeczowniki tworzone od przymiotników, imiesłowów i liczebników
Zaimek
* zaimki osobowe (Nominativ, Dativ, Akkusativ)
* zaimek nieosobowy „es”
* zaimki dzierżawcze
* zaimek zwrotny „sich”
* zaimki pytające, (np. wann, wer, wie oft, was)
Przymiotnik
* przymiotnik jako orzecznik
* regularne i nieregularne stopniowanie przymiotnika
* przymiotniki z przedrostkiem „un-”
Liczebnik (główny i porządkowy)
Przysłówek
Przyimek (z celownikiem i/lub biernikiem)
Czasownik
* formy czasowe: „Präsens, Futur I, Präteritum, Perfekt”
* czasowniki posiłkowe „sein, haben, werden”
* czasowniki nieregularne ze zmianą samogłoski
* czasowniki rozdzielnie i nierozdzielnie złożone
* czasowniki zwrotne
* czasowniki modalne w czasie „Präsens i Präteritum”
* formy imiesłowowe czasownika „Partizip II”
* tryb rozkazujący
* rekcja najczęściej używanych czasowników
Składnia
* zdania pojedyncze: oznajmujące, pytające, rozkazujące
* szyk wyrazów: prosty, przestawny
* przeczenie „nein, nicht, kein” i ich miejsce w zdaniu
* zdania złożone współrzędnie ze spójnikam


5. Realizacja programu

Program został podzielony na trzy etapy, w którym każdy charakteryzuje się innym typem zajęć i obejmuje okres od 03.2013r.-04.2014r., czyli koniec klasy drugiej, oraz klasę trzecią.
Podział taki nastąpił po przeanalizowaniu wyników egzaminów, oraz podejścia uczniów do przygotowań egzaminacyjnych w latach ubiegłych. Uczniowie bardzo często w ostatniej chwili decydowali się, aby jednak pisać egzamin z języka niemieckiego na poziomie podstawowym, ponieważ poziom rozszerzony z języka angielskiego wydawał im się za trudny. W efekcie do egzaminu przystępowali niejednokrotnie uczniowie niesystematyczni, nie przygotowujący się do niego przez całe dwa lata. Podział taki ma na celu umożliwienie uczniom uczestniczenie w zajęciach na wszystkich etapach, bądź tylko na wybranym, bez szkody dla ciągłości toku nauki.
Innym powodem takiej właśnie konstrukcji programu była chęć pomocy w przygotowaniu do egzaminu uczniom słabszym i posiadającym orzeczenia Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej, którzy podczas nauki często muszą zmagać się z większym lękiem wizji porażki, co oczywiście nie jest motywujące i nie przynosi oczekiwanych efektów. Ponieważ zajęcia te są fakultatywne nie podlegają ocenie w znaczeniu Wewnątrzszkolnego Systemu Oceniania. Ocena (ustne pochwały skierowane do ucznia, bądź informacja dla rodziców) ma być przede wszystkim pozytywna, opisująca postępy ucznia, mieć charakter motywujący, budujący poczucie własnej wartości, pobudzenia wiary w siebie i w możliwość osiągnięcia sukcesu. Sytuacja taka może zachęcić uczniów do uczestnictwa w lekcjach dodatkowych, ponieważ udział w nich nie niesie ze sobą niebezpieczeństwa otrzymania złej oceny. Atrakcyjna forma zajęć (różnorodne środki audiowizualne, gry, zabawy) może przyciągnąć uczniów, u których brak zainteresowania przedmiotem i którzy nie wykazują chęci poznawczej, chcą jednak poczynić jakieś kroki, aby z pozytywnym wynikiem ukończyć naukę w gimnazjum.

Aby zatem przekonać uczniów, że nauka języka nie musi być przykrym obowiązkiem, który ma doprowadzić tylko do napisania egzaminu gimnazjalnego, a pokazać im język jako narzędzie do komunikowania się z innymi, poznawania nowych kultur, zwyczajów, rozwijania wiedzy o geografii i jednocześnie dać możliwość obcowania z językiem w miłej i przyjaznej atmosferze, został opracowany etap I zajęć na kole z języka niemieckiego, który obejmuje cztery miesiące nauki w klasie drugiej. Jest to okres, w którym przeważa zabawowa forma spotkań, na którą podczas lekcji bardzo często brakuje czasu. Uczniowie poznają głównie formy leksykalne będące bazą do ćwiczeń gramatycznych (etap II), utrwalając je w formie gier i zabaw językowych rozwijających również pamięć i koncentrację. Jest to szczególnie ważne u uczniów, którzy mają skłonność do stałego rozpraszania uwagi, są nadpobudliwi i mają problemy z zapamiętywaniem słów metodą tradycyjną. Gry i zabawy, takie jak np.: memory, tercet, pantomima czy dyktando rysunkowe pozwalają w atrakcyjny dla ucznia sposób utrwalać słownictwo.
Oprócz gier wiodącą rolę odgrywają na tym etapie „spotkania z filmem”. Zajęcia z użyciem audiowizualnych mediów odgrywają w dzisiejszych czasach ważną rolę ponieważ zapewniają młodzieży nie tylko, tak ważną dla nich, rozrywkę, ale pomagają też w nauce oddziałując dźwiękiem i obrazem na dwa podstawowe zmysły człowieka. Film może stanowić dodatkową pomoc w uczeniu się języka obcego, gdyż obraz bardzo często ułatwia zrozumienie dźwięku. Uczniowie mają możliwość osłuchać się z żywym językiem, ujrzeć na własne oczy, że językiem, którego się uczą, mówią nie tylko nauczyciele języka niemieckiego, ale również młodzi ludzie, mający podobne problemy i powody do radości, jak nasi uczniowie. Taka forma pracy rozwija kreatywność, spostrzegawczość, wyobraźnię oraz zmysł obserwacji, umożliwia poznanie zwyczajów danego kraju oraz ciekawych miejsc.
Do realizacji tego etapu można wykorzystać dostępne materiały zawierające gotowe gry i zabawy językowe dla gimnazjum takich jak np.:
M. Ptak, „Gewinn mit uns! A1 i A2, Nowa era,
I. Nowicka, D. Wieruszewska, „Kompass, Gry i zabawy językowe”, Wydawnictwo Szkolne PWN,
Gry i zabawy językowe „Aha!”, Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne.
Filmy przedstawiające życie codzienne nastolatki Niny oraz wprowadzające ucznia w realia krajów niemieckojęzycznych i zachęcające do poznawania kultury naszych sąsiadów pochodzą z broszury „Deutsche Filmbibliothek” wydawnictwa „Nowa era” i są dostosowane do poziomu A1 i A2.

Etap II przygotowań egzaminacyjnych ukierunkowany jest na powtórzenie i utrwalenie zagadnień gramatycznych. Jest to moment, w którym uczniowie skupiają się bardziej na robieniu ćwiczeń gramatyczno-leksykalnych zarówno w grupie, parach, jak i indywidualnie. Główne tematy gramatyczne są omawiane na zajęciach, ćwiczone w miarę możliwości czasowych, ale uczniowie dostają wskazówki, co należy zrobić również w domu. Do pracy można wykorzystać książki zawierające dużą liczbę zróżnicowanych pod względem trudności ćwiczeń gramatycznych, np: - K. Tkaczyk, Grammatik für dich, WSiP,
M. Ptak, Gramatyka niemiecka dla gimnazjum, WSPWN,
M. Ptak, Nowe repetytorium z gramatyki języka niemieckiego, WSPWN, materiały wyszukane w Internecie oraz płyty CD-Rom, dzięki którym ćwiczenia gramatyczne nie są dla uczniów monotonnym i przykrym obowiązkiem.

Umiejętność radzenia sobie z zadaniami takiego typu, jakie pojawiają się na teście gimnazjalnym jest niezbędna w przygotowaniu się egzaminu. Jednak nadmierne położenie nacisku na rozwiązywanie zadań testowych może rodzić niebezpieczeństwo, że uczeń sprowadzi opanowanie języka do umiejętności wykonania testu. Aby temu zapobiec w całym cyklu przygotowawczym został przeznaczony na to ostatni, III etap. Wspólnie z nauczycielem na zajęciach oraz indywidualnie w domu, uczniowie rozwiązują arkusze egzaminacyjne, ćwicząc wszystkie sprawności językowe, które nabyli podczas ostatnich lat nauki. Zadania te w zależności od sprawności sprawdzają następujące umiejętności uczniów:
● W zakresie rozumienia ze słuchu i rozumienia tekstów pisanych zadania mają na celu sprawdzenie, czy uczeń potrafi określić główną myśl tekstu, określić intencje nadawcy/autora tekstu, znaleźć w tekście określone informacje, określić kontekst sytuacyjny (np. czas, miejsce, sytuację, uczestników, nadawcę, odbiorcę, formę tekstu).
● Zadania sprawdzające wiedzę z zakresu znajomości funkcji językowych pozwalają określić, czy uczeń potrafi nawiązać kontakty towarzyskie (np. przedstawić siebie i inne osoby, witać się i żegnać, udzielać podstawowych informacji na swój temat i pytać o dane rozmówcy i innych osób), stosować formy grzecznościowe, uzyskiwać i przekazywać proste informacje (np. wypełnić formularz) i wyjaśnienia, prosić o pozwolenie, udzielać i odmawiać pozwolenia, wyrażać swoje opinie i życzenia, pytać o opinie i życzenia innych, wyrażać swoje emocje (np. radość, niezadowolenie, zdziwienie), wyrażać prośby i podziękowania oraz zgodę lub odmowę wykonania prośby, prosić o powtórzenie bądź wyjaśnienie (sprecyzowanie) tego, co powiedział lub napisał rozmówca, dostrzegać podobieństwa i różnice w sposobie ich realizacji w języku polskim i obcym.
● Sprawdzanie środków językowych (leksykalno-gramatycznych) na poziomie podstawowym odbywa się wyłącznie za pomocą zadań zamkniętych.

Materiały niezbędne do przeprowadzenia zajęć z tej części są do nabycia w Internecie, bądź książkach, np.:
A.D. Jarząbek, D. Koper, ABC gimnazjalne. Egzamin z języka niemieckiego. Poziom podstawowy i rozszerzony, WSiP,
A. Abramczyk, Egzamin gimnazjalny z języka niemieckiego 2012 Przykładowe arkusze egzaminacyjne. Poziom podstawowy i rozszerzony, Nowa Era,
E. Wideńska, M. Wilkowska, Trening gimnazjalny. Przygotowanie do egzaminu, Langenscheidt,
H. Wachowska, Egzamin gimnazjalny z języka niemieckiego. Edycja 2012, Wydawnictwo szkolne PWN.


6. Ewaluacja

Formą oceny programu pod względem przydatności i atrakcyjności będą:
3 ankiety przeprowadzone na końcu każdego z etapów,
wypowiedzi ustne uczniów na temat zajęć,
obserwacja frekwencji i zaangażowania uczestników lekcji,
wynik egzaminu gimnazjalnego oraz oceny semestralne i końcoworoczne.


Przykładowa ankieta:

Odpowiedz na następujące pytania:
Czy chętnie uczestniczyłeś/aś w zajęciach?
a). Tak
b). Nie
c). Czasami
Dlaczego?
........................................

Co ci się najbardziej podobało i dlaczego?
........................................

Które ćwiczenia/ zadania sprawiały ci najwięcej trudności i dlaczego?
........................................

Jak oceniasz atmosferę panującą na zajęciach? (Czy były dla ciebie stresujące, przyjemne...? Z jakiego powodu?)
........................................

Czy zajęcia spełniły twoje oczekiwania? Dlaczego?
........................................

Co byś zmienił/a?
........................................



7.Proponowany rozkład materiału:

Etap I (13 godzin lekcyjnych):

Nr lekcji Zagadnienia Cele lekcji (Utrwalenie słownictwa związanego z:) Formy realizacji
1 Człowiek - przedstawianiem się
- wyglądem zewnętrznym
- częściami ciała
- cechami charakteru
- uczuciami i emocjami Gry:
- „Bildrätsel” (nazwy części ciała i garderoby)
- „Bilddiktat” (uczniowie pracują w parach- jedna osoba opisuje obrazek, druga rysuje na podstawie usłyszanych informacji)
2 Dom - miejscem zamieszkania
- położeniem domu
- pomieszczeniami w domu
- wyposażeniem domu Oglądanie filmu: „Ninas Haus” i „Ninas Schlafzimmer” oraz rozwiązywanie kart pracy
3 Szkoła - przedmioty nauczania
- przybory szkolne
- oceny
- życie szkoły
- opis czynności wykonywanych na lekcjach, polecenia na lekcjach Gry:
-„Memory” (przybory szkolne)
- „Was mache ich in der Schule? -pantomima (utrwalenie czasowników związanych z czynnościami wykonywanymi w szkole)
4 Praca - popularne zawody i czynności
- miejsce pracy (opis czynności) Film: „Ninas Zukunftspläne” oraz karty pracy
5 Życie rodzinne i towarzyskie - członkowie rodziny
- koledzy i przyjaciele
- czynności życia codziennego
- formy spędzania wolnego czasu Film: „Nina und ihre Familie” oraz karty pracy
6 Żywienie - artykuły spożywcze
- posiłki
- nakrycia
- lokale
- opakowania, miary, wagi Gry:
- „Was isst/trinkt Andrea zum Frühstück?” (uczniowie w parach pytają i zapisują lub rysują odpowiedzi usłyszane od partnera)
- „Hitliste der beliebten Gerichte” (utrwalenie nazw potraw i napojów)

7 Zakupy i usługi - rodzaje sklepów
- towary
- kupowanie i sprzedawanie - Krzyżówka (rodzaje sklepów)
- Odgrywanie scenek w sklepie
8 Podróżowanie i turystyka - środki transportu
- cel podróży
- zwiedzanie
- informacja turystyczna
- orientacja w terenie (opis drogi) Film: „Rundfahrt nach Berlin, Luzern, Wien und Hamburg” oraz karty pracy
9 Kultura i elementy wiedzy o krajach niemieckojęzycznych - dziedziny kultury
- uczestniczenie w kulturze
- Niemcy
- Austria
- Szwajcaria - Przygotowanie pytań do Quizu o krajach niemieckojęzycznych
10 Sport - popularne dyscypliny sportowe
- podstawowy sprzęt sportowy
- imprezy sportowe Film: „Nina im Fitnesspark” oraz karty pracy
11 Zdrowie - samopoczucie
- dolegliwości i choroby
- wizyta u lekarza - „Beim Arzt”- odgrywanie scenek
12 Nauka i technika - korzystanie z urządzeń technicznych - „Was möchtest du haben? Schwarzer Peter”- utrwalenie nazw urządzeń technicznych
13 Świat przyrody - pogoda
- świat roślin
- świat zwierząt
- świat wokół nas
- krajobraz - Krzyżówka (zwierzęta i rośliny),
- opis krajobrazu przedstawionego na zdjęciu

Etap II (14 godzin lekcyjnych)

Nr lekcji Zagadnienia Cele lekcji (Utrwalenie zagadnień gramatyczno-leksykalnych)
1 Rodzajniki -użycie rodzajnika określonego
-użycie rodzajnika nieokreślonego
-rzeczownik bez rodzajnika
2 Rzeczownik - odmiana rzeczownika w liczbie pojedynczej
- tworzenie liczby mnogiej
- rzeczowniki złożone
- rzeczowniki tworzone od bezokoliczników
- rzeczowniki tworzone od przymiotników, imiesłowów i liczebników
3 Zaimek - zaimek osobowy (mianownik, celownik, biernik)
- zaimek „es”
- zaimek dzierżawczy
- zaimki pytające
4 Przymiotnik i przysłówki - regularne i nieregularne stopniowanie przymiotników i przysłówków
- przymiotniki z przedrostkiem „un-”
5 Liczebnik - liczebniki główne
- liczebniki porządkowe
6 Przyimki - przyimki z celownikiem
- przyimki z biernikiem
- przyimki z celownikiem i biernikiem
7 Czasownik - czasowniki regularne i nieregularne
- czasowniki rozdzielnie i nierozdzielnie złożone
- czasowniki zwrotne
8 Czasownik - czas przyszły „Futur I”
- czasowniki posiłkowe „ sein, haben, werden”
9 Czasownik - formy imiesłowowe czasownika „Partizip II”
10 Czasownik - czas przeszły złożony „Perfekt”
11 Czasownik - czas przeszły „Präteritum”
- czasowniki modalne w czasie „Präsens” i „Präteritum”
12 Czasownik - tryb rozkazujący
- rekcja czasowników
13 Składnia - zdania pojedyncze
- szyk wyrazów prosty i przestawny
14 Składnia - przeczenie „nein, nicht, kein”
- zdania złożone współrzednie ze spójnikami

Formy realizacji: Rozwiązywanie ćwiczeń gramatycznych poprzez np.:
- wpisywanie brakujących wyrażeń, liter, słów,
- przekształcania zdań, wyrażeń gramatycznych,
- tłumaczenie wyrażeń z języka polskiego na język niemiecki,
- tworzenie zdań z rozsypanki wyrazowej,
- uzupełnianie luk w tekście.

Etap III (10 godzin lekcyjnych):
Cele lekcji: - Ćwiczenie umiejętności rozwiązywania testów egzaminacyjnych,
- rozwijanie sprawności językowych.
Formy realizacji: Rozwiązywanie przykładowych arkuszy egzaminacyjnych na poziomie podstawowym (A1 i A2).

8. Praca z uczniem słabym

Ponieważ program koła przygotowujący do egzaminu jest ukierunkowany również na pracę z uczniem słabym należy dostosować formy i czas poświęcony na realizacje poszczególnych zadań do uczniów, którzy będą uczestniczyć w zajęciach.