Tęcza Lutosławskiego. Scenariusz koncertu zorganizowanego dla uczczenia 100 rocznicy urodzin kompozytora.

Narrator
Cały nasz koncert „ Tęcza Lutosławskiego” jest poświęcony muzyce, największego polskiego kompozytora po Chopinie i Szymanowskim. Program wypełniają utwory, które pisał z myślą o Was- o dzieciach.

Witold Lutosławski pisał muzykę użytkową. Komponował utwory pedagogiczne na fortepian oraz piosenki dla dzieci. Przygotowywał ilustracje do słuchowisk radiowych, współpracował z warszawskimi teatrami.
Właśnie za muzykę dla dzieci Lutosławskiego dwukrotnie odznaczono. On sam powiedział pod koniec życia: „Komponowałem drobne utwory, które czemuś służyły. Robiłem to dla przyjemności, uważałem je za pożyteczne. To nie wynikało z żadnych nacisków. Chciałem pisać dla szkół, dla dzieci, dla zespołów kameralnych.”

Wróżka 1
Działo się to dawno temu, kiedy na ziemi nie było jeszcze kolorów i wszystko było szare, czarne i białe. Burza ucichła.... Na niebie znowu czystym i wolnym od ciemnych, deszczowych chmur zabłysnął nagle cudowny most w siedmiu kolorach. To tęcza. Nagle nie wiadomo skąd, na jej krawędzi pojawiło się kilka skrzydlatych stworzeń, które nie są ani ptakami, ani motylami. Ześlizgują się z błyszczącego mostu na błękitnym niebie i lecą w dół na swoich dziwnych skrzydełkach. Kim one są? Przekonacie się sami.

Wróżka 2 (dzwoni czerwonym dzwonkiem)
Włożył dzięcioł czapeczkę czerwoną
I powiedział, żegnając się z żoną:
-Trudno znaleźć robaki pod korą,
więc poczekam aż trochę się zbiorą
i nim inne dzięcioły zlecą,
przed obiadem przelecę się nieco. (fruwa)

Wróżka 1
Idzie ścieżką czerwony Kapturek,
na dzięcioła spogląda hen w górę
więc zdjął dzięcioł czerwoną czapeczkę
i pomachał jabłonce troszeczkę.

W. Lutosławski – Na jabłoni jabłko wisi (fortepian)

Narrator
Piosenki dla dzieci Witolda Lutosławskiego zaliczane były przez samego kompozytora do kręgu utworów użytkowych, których wiele powstało w powojennym dziesięcioleciu. Pierwsze piosenki m. in. „O Panu Tralalińskim” - do słów Juliana Tuwima - pochodzą z roku 1947.

Wróżka 2 (dzwoni pomarańczowym dzwonkiem)

W pomarańczowym gaju wstaje dzień,
Baju, baj...
I rozświetla się cały gaj,
Rzucają cienie pomarańczowe drzewa, a każdy na wietrze tańczy,
Lecz kto by się spodziewał,
Że nawet najmniejszy cień
Ma kolor pomarańczy.

W. Lutosławski – O Panu Tralalińskim (piosenka z akompaniamentem fortepianu)

Narrator
Lutosławski podzielił swoją twórczość dziecięcą na dwie grupy, pierwszą „dla dzieci słuchających muzyki”, a drugą „dla dzieci śpiewających” (te określał mianem piosenek dziecinnych). Do tej drugiej grupy należą właśnie jedne z najpopularniejszych piosenek, „Rok i bieda” i „Idzie Grześ", pochodzące z pierwszego zbioru do słów Tuwima.
Wróżka 1 (dzwoni żółtym dzwonkiem)
Pewien kot mówił mi,
że latem wygrzewając się na dachach.
Lubi słońce bo to tyle
ciepła w kolorach złota.

Złoty jest też piasek,
ten w Grzesia worku !

W. Lutosławski-Idzie Grześ na głos i zespół smyczkowy

Narrator
Melodie ludowe to łatwe miniatury fortepianowe o charakterze pedagogicznym. Tematy do nich Lutosławski zaczerpnął ze zbiorów ludowych melodii Jerzego Olszewskiego, gdzie cztery ostatnie to tańce śląskie. Powstały na zamówienie Tadeusza Ochlewskiego, reprezentującego PWM, w celu wypełnienia powojennej luki w literaturze pedagogicznej, w której brakowało łatwych, polskich, współczesnych pozycji dla dzieci. Utwory te ze względu na swoją miniaturowość charakteryzują się bardzo skondensowanymi środkami wyrazowymi, co za chwilę usłyszymy w odsłonie na akordeon, a chwilę potem zobaczymy w interpretacji ruchowej.
Wróżka 2 (dzwoni zielonym dzwonkiem)
Marzanno, Marzanno odpływaj, prosimy,
nie chcemy już więcej żadnych śladów zimy.
Hen, aż do bieguna płyń tą rwącą rzeką,
nic tu już po tobie, płyń od nas daleko.
Niech odejdą z tobą mrozy oraz chłody,
o powrocie zimy nie może być mowy
Marzanno odpływaj, świeć nam słonko drogie,
za ciepłe promienie dziękujemy tobie.
W. Lutosławski- Gaik (akordeon)

Groźnym nurtem rzeki niech Marzanna płynie,
niechaj sroga zima już na dobre minie.
Z gaikiem zielonym co go dzieci niosą,
czas powitać wszystkim wiosenkę uroczą.

W. Lutosławski- Gaik (fortepian) w interpretacji ruchowej
Narrator
Ostatnie piosenki dla dzieci powstały w 1959. W sumie wszystkich piosenek Lutosławski skomponował 44, łącząc je w cykle lub pozostawiając samodzielnie.
Wróżka 2 (dzwoni niebieskim dzwonkiem)
Patrzcie, patrzcie wkoło
Zielenią się drzewa
Ślicznie rosną kwiatki
Dźwięcznie ptaszek śpiewa

Usiadła sikorka
dziś na parapecie
Kręcąc śmiesznie główką
w niebieskim berecie.

W. Lutosławski – Pióreczko (piosenka z akompaniamentem instrumentarium Orffa i fortepianu)

Wróżka 2 (dzwoni granatowym dzwonkiem)
Nadeszła burza. To przerażająca siła. Jasny błysk zaznaczył się na czarnej chmurze jak
potężny znak. Uderzył piorun. A po chwili, spadło ogromne morze ogromnych, ciężkich
kropel.

W. Lutosławski – Kap kap kap (interpretacja ruchowa piosenki z akompaniamentem fortepianu)

Narrator
Preludia taneczne zamykają etap nawiązujący do ludowości w twórczości Lutosławskiego. Napisane oryginalnie na klarnet i fortepian doczekały się wersji na klarnet i orkiestrę oraz na skład kameralny dziewięciu instrumentów. Mimo iż kompozytor nie przywiązywał do nich większej wagi, tych pięć utworów urzeka swoją kolorystyką dźwiękową i rozległą gamą nastrojów.
Preludia ze względu na swoją wdzięczność zyskały ogromną popularność zarówno na estradach, jak i w szkołach. Były one jednak dla Witolda Lutosławskiego pożegnaniem z folklorem, gdyż poza sporadycznym opracowaniem kolęd w późniejszych latach, więcej już do ludowości w utworach nie powrócił.
Wróżka 1 (dzwoni fioletowym dzwonkiem)
Dawno temu przez kraj daleki,
płynęły sobie dwie rzeki.
Lecz wspomnieć o tym trzeba,
Że toczyły swe wody wzburzone-
Jedna w kolorze nieba,
A druga całkiem czerwone.
Aż kiedyś, tuż nad ranem,
zdarzenie to raczej rzadkie,
obie tym mocno zmieszane,
wpadły na siebie przypadkiem.
Właśnie skutkiem tego zmieszania,
odtąd na całym świecie,
z ich nurtów fiolet się wyłania,
który wszędzie łatwo znajdziecie.

Wróżka 1
Kiedy latem minie burza,
Zza chmur słońce się wynurza,
Drobny deszczyk pada wszędzie,
Piękna tęcza wtedy będzie.
Ile ma kolorów wszystkich
Dowiesz się, gdy je policzysz.

W. Lutosławski –Preludia taneczne na klarnet i fortepian

Wróżka 2
Wysoko, od słońca strony
Jest pierwszy kolor – czerwony
Drugi to pomarańczowy,
Tak jak owoc południowy
Trzeci żółty, niczym słońce,
Wszystkie one są gorące.
Do żółtego z jednej strony
Przytulony jest zielony.
Następny jest kolor nieba,
Więc niebieski znaleźć trzeba.
Szósta barwa – granatowa,
Tęcza prawie już gotowa.
Fioletowy gdy przyniosę,
Jest już tęcza – popatrz proszę!

Bibliografia:
W. Lutosławski: Kap kap kap
W. Lutosławski: O Panu Tralalińskim
W. Lutosławski: Preludia taneczne na klarnet i fortepian
W. Lutosławski: Piosenka Pióreczko
W. Lutosławski: Gaik
W. Lutosławski: Idzie Grześ na głos i zespół smyczkowy
M. Brykczyński: 12 kolorów
Lutosławski dzieciom
http://www.lutoslawski.org.pl
http://www.przedszkole-lyon.com
http://docs6.chomikuj.pl