Program zajęć edukacyjnych "Komunikacja interpersonalna"

PROGRAM ZAJĘĆ EDUKACYJNYCH
„KOMUNIKACJA INTERPERSONALNA”

Program zajęć dla klas I Gimnazjum

WSTĘP

Sprawne porozumiewanie się polegające na słownym bądź bezsłownym przesyłaniu informacji jest podstawową umiejętnością społeczną. W szkole komunikowanie się jest podstawowym środkiem nauczania, a komunikacja ustna stanowi integralną część kształcenia.
Uczniowie mają wiele złych nawyków utrudniających porozumiewanie się. Często słuchają po to, by osądzać i oceniać mówiącego; „z góry” nastawiają się niechętnie do wypowiedzi osób, których nie lubią; przerywają sobie wzajemnie; ignorują część wypowiedzi, a więc słuchają nieuważnie.W rezultacie porozumiewają się, lecz proces ten nie zawsze kończy się rzeczywistym porozumieniem.
Uczniowie mają problemy z nazywaniem i otwartym wyrażaniem emocji, własnych poglądów zainteresowań i wartości. Owocuje to często trudnościami w kontaktach z rówieśnikami, konfliktami interpersonalnymi i wpływa deprymująco na poczucie własnej wartości.
Podstawowym celem zajęć komunikacji interpersonalnej jest więc, podniesienie świadomości własnych zachowań komunikacyjnych, rozszerzenie repertuaru zachowań uczniów oraz zwiększenie ich skuteczności w porozumieniu się zarówno słownym jak i bezsłownym.
Zajęcia mają służyć wyposażeniu uczniów w umiejętność słuchania (kompetencje wiążące się z zastosowaniem podstawowych kryteriów ocen do wypowiedzi ustnych), mówienia (kompetencje niezbędne w doborze komunikatu i formułowania go jako wypowiedzi ustnej) i podstaw porozumiewania się (kompetencje wiążące się z podstawową zdolnością mówienia i rozumienia języka mówionego oraz sygnałów werbalnych).

CELE EDUKACYJNE

1. Zapoznanie z treścią procesów komunikowania interpersonalnego.
2. Wyposażeniu uczniów w umiejętność słuchania.
3. Nauczenie rozumienia zachowań własnych i partnerów interakcji w różnych sytuacjach komunikowania.
4. Uczenie zachowania (reagowania) w określonych sytuacjach.
5. Uczenie doboru komunikatu i formułowania go jako wypowiedzi ustnej.
6. Podniesienie świadomości własnych zachowań komunikacyjnych.
7. Ćwiczenie nabytych umiejętności.


PROGRAM SZCZEGÓŁOWY ZAJĘĆ

1. Komunikowanie społeczne:
- Społeczny kontekst komunikacji.
- Przebieg procesu komunikacji.
- Przesłania i kanały komunikacyjne.
- Nadawca – odbiorca. Kodowanie rozkodowywanie.
- Cele komunikowania.
- Style komunikowania.
- Reguły komunikowania.
- Sposoby komunikowania.
- Zniekształcenia informacji – komunikacja jednokierunkowa i dwukierunkowa.
- Cechy efektywnego komunikowania.
- Błędy w komunikowaniu.
- Etyka komunikacji.
- Techniki usprawniające komunikację interpersonalną.

2. „Ja” w procesie komunikowania:
- Rozwijanie świadomości siebie.
- Poczucie własnej wartości.
- Otwieranie się. Czynniki wpływające na otwarcie się.
- Krytyczna refleksja dotycząca otwarcia się.
- Komunikaty „ja”.

3.Percepcja i słuchanie:
- Proces percepcji.
- Odczuwanie, organizowanie, interpretowanie bodźców.
- Uprzedzenia i stereotypy.
- Motywy słuchania.
- Przeszkody skutecznego słuchania.
- Słuchanie aktywne. Techniki aktywnego słuchania.
- Parafrazy.
- Skuteczne otrzymywanie odpowiedzi. Odpowiadanie.

4.Komunikaty werbalne:
- Język jako system znaczeń i instrument myślenia oraz komunikowania.
- Źródła znaczeń.
- Przeszkody myślenia i komunikowania.
- Mieszanie faktów, opinii i uczuć.
- Bariery konwersacji.
- Spięcia, oceny, gadatliwość.
- Komunikowanie emocji.

5. Komunikaty niewerbalne:
- Różnorodność i wieloznaczność komunikatów niewerbalnych.
- Kinezjetyka – komunikacja za pomocą ruchów ciała.
- Proksemika – komunikacja związana z przestrzenią.
- Dystanse przestrzenne.
- Parajęzyk – niewerbalne aspekty komunikacji głosowej.
- Mimika twarzy.
- Gestykulacja.
- Dotyk.
- Kolory.
- Ubiór.
- Komunikowanie związane z czasem.

6. Relacje międzyludzkie:
- Stosunki międzyludzkie.
- Nawiązywanie kontaktu:zaangażowanie i podtrzymywanie.
- Korzyści i koszty więzi międzyludzkich.
- Zaburzenia więzi międzyludzkich.
- Odbudowywanie więzi międzyludzkich.
- Metody wychodzenia z negatywnych modeli.

7.Negocjowanie:
- Konflikty interpersonalne.
- Sposoby kontrolowania gniewu i agresji.
- Style rozwiązywania konfliktów.
- Zasady komunikowania się w negocjacjach.
- Metoda obustronnego zysku jako umiejętność potrzebna do zwalczania konfliktu.

8.Komunikowanie interkulturowe:
- Kultura.
- Stereotypy.
- Uprzedzenia.
- Tożsamość grupowa.
- Wpływ kultury na postawy jednostki.


Zajęcia składają się głównie z ćwiczeń dających okazję do praktycznego zastosowania umiejętności słuchania i mówienia w najrozmaitszych sytuacjach dnia codziennego i wobec różnych słuchaczy; rówieśników, nauczycieli, członków rodziny.


UMIEJĘTNOŚCI

Uczeń zna i rozumie:
- przebieg procesu komunikacji interpersonalnej
- podstawowe sposoby, reguły i style komunikowania
- przyczyny zniekształceń informacji
- techniki usprawniające komunikację
- czynniki wpływające na otwartość w procesie komunikacji
- techniki aktywnego słuchania i przeszkody skutecznego słuchania
- znaczenie komunikacji werbalnej
- wieloznaczność komunikatów niewerbalnych
- koszty i zyski relacji między ludźmi
- techniki efektywnego rozwiązywania konfliktów
- sposoby kontrolowania i wyrażania gniewu
- zasady komunikowania się w toku negocjacji
- różnice kulturowe w komunikowaniu się


Uczeń potrafi:
- „nadawać” informacje w sposób efektowny
- „nadawać” komunikaty w formie „ja”
- skutecznie wykorzystać w porozumiewaniu się techniki aktywnego słuchania
- uwzględniać w komunikowaniu się informacje płynące z komunikatów niewerbalnych
- komunikować stany emocjonalne w sposób werbalny
- zastosować techniki efektywnego rozwiązywania konfliktów
- rozpoznać i przeciwstawiać się manipulacyjnym sposobom rozwiązywania konfliktów


LITERATURA

1. Pamela J.Cooper „Sprawne porozumiewanie się”.
2. Klaus W. Vopel „Gry i zabawy interakcyjne dla dzieci i młodzieży”.
3. L.Grzesiuk, E. Trzebiński „Jak ludzie porozumiewają się”.
4. P.Thomson „Sposoby komunikacji interpersonalnej”.
5. H.Rylke „Szkoła dla ucznia”.
6. H.Rylke „Polubić szkołę”.
7. M.Jachimska „Grupa bawi się i pracuje” – zbiór grupowych gier i zabaw psychologicznych.
8. M.Jachimska „Jak żyć z ludźmi” – program profilaktyczny dla młodzieży – ćw. grupowe.
9. Philip G.Zimbardo „ Psychologia i życie”.
10. D.W.Johnson „ Umiejętności interpersonalne i samorealizacja”.
11. A.Pease „ Mowa ciała”.
12. A.St. Chełpa, T. Witkowski „ Psychologia konfliktów”.