Konspekt zajęć logopedycznych: Utrwalanie wymowy głoski [ž] w wyrazach

Opracowała: Hanna Lis

Konspekt zajęć logopedycznych-
utrwalanie wymowy głoski [ž] w wyrazach.

Sygmatyzm (sigmatismus), seplenienie – rodzaj dyslalii polegający na nieprawidłowej artykulacji spółgłosek dentalizowanych. Jest najczęściej spotykanym zaburzeniem artykulacji u dzieci. Wyróżnia się: seplenienie właściwe (deformacja spółgłosek), parasygmatyzm (zastępowanie jednych głosek detalizowanych innymi poprawnie realizowanymi) i mogisygmatyzm (opuszczanie dźwięków)

KACPER lat 7, po rocznym przygotowaniu przedszkolnym we wrześniu rozpoczął naukę w klasie I. W oddziale przedszkolnym zdiagnozowano u Kacpra opóźniony rozwój mowy. Czwarty miesiąc dwa razy w tygodniu uczęszcza na zajęcia logopedyczne. Pracuje nad głoskami detalizowanymi, które znajdują się już w zasobie dźwiękowym. Chłopiec czasami zniekształcała głoski szeregu szumiącego, myli dźwięczne z bezdźwięcznymi. Obecnie wymaga ćwiczeń utrwalających wymowę głoski [Š] i[ž] .

Głoska [ž] jest spółgłoską przedniojęzykowo-dziąsłową, szczelinową, dźwięczną. Układ języka i warg jest jak przy głosce [Š] . Czubek języka uniesiony jest do góry, do wałka dziąsłowego, zęby są zbliżone – między nimi powstaje wąska szczelina, wargi są lekko zaokrąglone i wysunięte do przodu. Strumień powietrza jest słabszy niż przy głosce [Š] , gdyż część zostaje zużyta przy drganiu strun głosowych.
CELE:
Uczeń:
• usprawnia narządy mowy, wypracowuje zręczne i celowe ruchy narządów, a także utrwala właściwe wzorce kinestezji artykulacyjnej, doskonali koordynację ruchów narządów mowy oraz usprawnia pionizację języka konieczną do prawidłowej realizacji głosek szeregu szumiącego
• wydłuża fazę oddechową, kształtuje prawidłowy tor oddechowy
• prawidłowo wymawia głoskę [ž] we wszystkich pozycjach w wyrazie oraz w wyrażeniach w mowie kontrolowanej
• zna prawidłowe ułożenie narządów mowy podczas wymowy głoski [ž] i [Š]
• różnicuje głoskę [ž] i [Š] słuchowo i w mowie kontrolowanej
• łączy wyrażenia z obrazkami, segreguje obrazki
METODY LOGOPEDYCZNE:
• Usprawniania narządów mowy
• Słuchowa
• Wyjaśnienia
• Wzrokowa

FORMA ZAJĘĆ: indywidualna
CZAS TRWANIA ZAJĘĆ: 45 minut
POMOCE: lustro, tekst wiersza, schematy głosek, słomka, obrazki z głoską [ž] i [Š] , papierowa koperta - skarbonka, sylwetki dziewczynek, plansza ogrodu i plaży, papierowe wąż, żaby, pieniądze, warzywa i kwiaty, rysunki głoskę opozycyjną [ž] i [Š] , nagranie muzyki relaksacyjnej,
Przebieg zajęć
TEMAT: Utrwalanie i różnicowanie głoski [ž] w mowie kontrolowanej z wykorzystaniem wiersza „WAKACYJNE PODRÓŻE”
Po przywitaniu się z dzieckiem logopeda informuje, że na zajęciach uczennica pozna koleżanki: Bożenkę i Żanetę, które marzą o podróżach i pomogą utrwalać głoskę [ž] . Prezentuje sylwety dziewczynek z zapisanymi imionami oraz czyta fragment wiersza „WAKACYJNE PODRÓŻE”

Każdego roku o tej właśnie porze,
kiedy słoneczko przygrzewa na dworze,
wśród warzywnych grządek
życzliwa Bożenka robiła porządek.
Użyźniła glebę, rzodkiewkę posiała,
z żarliwym zapałem żonkile podlała.
A gdy czas po pracy żałośnie się dłużył
marzyła o wielkiej, życiowej podróży.

1. Usprawnienie prawidłowego oddechu :
•Pomagamy Bożence – dziewczynka przenosi za pomocą słomki papierowe warzywa (rzodkiewki, buraki, kapustę), kwiaty (róże, żonkile) na grządki znajdujące się na planszy.
•Zabawa w wiatr - Dziewczynka delikatnie dmucha na papierowego węża długim strumieniem powietrza. Naśladuje nadmorski wiatr. Prowadząca zwraca uwagę na prawidłowy tor oddechowy. x3
•Żabka w ogrodzie – logopeda dziewczynce poleca ułożyć się na materacu. W pozycji leżącej dziewczynka prawidłowo wdycha powietrze nosem i wydycha ustami z zabawką (skaczącą żabką) na brzuszku, obserwuje unoszenie się zabawki x3

2. Ćwiczenia relaksacyjne i słuchowe
•Nad morzem - Logopeda leżącemu dziecku, czyta kolejny fragment wiersza. (Zamknij oczy, zaciśnij pięści i usta, napręż nogi i ręce, wbij się w materac. Po chwili: a teraz rozluźnij się. Leż tak, by było ci wygodnie.)
Żanetka, jak Bożenka marzycielką była,
o korzyściach z podróży każdej nocy śniła.
Żarłocznego wyżła przed snem przytulała,
z księżycem na niebie czule się żegnała.
Obie przyjaciółki nadzieję żywiły,
że los już w wakacje będzie dla nich miły.
Wierzyły w spełnienie podróżniczych marzeń
pełnych przygód i niezwykłych zdarzeń.

A teraz : marz tak, jak dziewczynki. Wyobraź sobie, że leżysz na plaży. Posłuchaj nagrania. Słyszy w nagraniu odgłosy mew, szumu wiatru i fal. Prowadzący powoduje wachlując powiew powietrza i delikatne kropienie wodą.
• Po wysłuchaniu nagrania zadaje pytania: Co słyszałaś? Co czułaś?, Gdzie byłaś?,
Poznanie kolejnego fragmentu tekstu. Co zrobiły koleżanki, żeby podróżować?
Odkładaj pieniążek, gdy usłyszysz głoskę [ž] – płyta i tekst
Policzyły skrzętnie pieniążki w skarbonce...
jedna miała w żabce a druga w biedronce.
Żal potężnie ścisnął ich żarliwe serce,
znalazły się obie w pieniężnej rozterce.
Zasoby skarbonki nie były zbyt duże
czekały je za nie książkowe podróże.
No, cóż można zrobić w takiej sytuacji?
Książek nazbierały zaraz po kolacji. (B. Groździej)

3.Ćwiczenia usprawniające narządy mowy
• Masaż języka - za pomocą zębów masujemy język wysuwając go i chowając, następnie ostrzymy czubek języka o górne zęby i w końcu zagryzamy zębami czubek języka
•Liczenie zębów za pomocą języka – czubkiem języka dziewczynka dotyka kolejno wszystkich zębów
•Malowidła językiem – unieś język do góry (podniebienia) i namaluj czubkiem przy otwartych wargach: letnie słoneczko; a teraz księżyc i gwiazdy.
•Czułe pożegnanie – dziewczynka na polecenie zsuwa i rozsuwa zamknięte usta (pokaż, jak Żaneta uśmiechała się do Księżyca i żegnała się z nim czule) x10
•Piłeczka na plaży – wypychanie policzków powietrzem przy zamkniętych ustach (nabierz w usta dużo powietrza jak byś miała zanurkować w morzu) x3

Poznanie ostatniego fragmentu wiersza. Słuchając wkładaj pieniążki do skarbonki (tak, jak to robiły koleżanki) za każdym razem gdy usłyszysz wyraz zawierający [ž]
Błażej - im użyczył swego kalendarza,
z pejzażami świata - To się rzadko zdarza!!!
Atlas od Grzegorza, co na żaglach pływa
i kompas, bo podróż jest mniej uciążliwa.
Drużynowy - bagaż pomógł im spakować
i do bagażówki wszystko załadować.
Już nazajutrz rano na plażę przybyły
i w letniej odzieży w morzu się moczyły.
Nóżki pobiegały o porannym brzasku
po świeżutkim jeszcze posprzątanym piasku.
Potem, już dziewczęta leżąc na ręczniku,
pogrążone w lekturze i słońca promyku,
przeżywały przygody, o których nie śniły
a dostępne za grosze, one w książkach były!

•Przeliczenie pieniążków włożonych do skarbonki.
4. Ćwiczenia utrwalające prawidłową wymowę głoski [ž] oraz [Š]
•Przypomnienie prawidłowego ułożenia warg i języka, oglądanie schematu głosek i wskazywanie właściwych (kontrola ułożenia narządów mowy przed lustrem)
•Utrwalanie głoski w sylabach: wyobraź sobie, że jedną z przygód, które przeżyły dziewczynki była rozmowa z papużką - prowadzący wypowiada sylaby z ćwiczoną głoską , jednocześnie podając dziecku zabawkę - żabkę, dziecko odpowiada taką samą sylabą i oddaje zabawkę: ża-ża, że-że, żo-żo, żu-żu, ży-ży, sza-sza, sze-sze, ...
•Nazywanie obrazków i segregowanie ich – wyrazy z głoską [ž] na czerwoną planszę , wyrazy z głoską [Š] na niebieską planszę (w trakcie wykonywania zadania nazwy muszą być przez uczennicę poprawnie wymówione)
•Wyszukiwanie na obrazkach na polecenie słowne: np. poszukaj: żółty żonkil, plażowy leżak, ciężki bagaż, książka podróżnicza, płynąca żaglówka, koleżanka Bożeny itp.
•Układanka- dopasuj przedmioty, które do siebie pasują: łóżko – piżama, leżak – plaża, żaba – bocian, książka –zeszyt, waga – odważnik, itp.
5. Zakończenie zajęć. Ocena pracy dziecka. W domu wyszukaj wyrazy z głoską [ž] i pokoloruj obrazek.
Literatura:
•Irena Styczek, Logopedia, Państwowe Wydawnictwo Naukowe Warszawa 1983
•Janina Wójtowicz, Logopedyczny zbiór wyrazów, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne Warszawa 1993
•Genowefa Demel, Minimum logopedyczne nauczyciela przedszkola, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne Warszawa 1978,
•Edyta Lichota, Terapia wad wymowy Wydawnictwo IMPULS Kraków 2005