Tajemniczy świat ballady "Świtezianka" A. Mickiewicza

Temat lekcji: Tajemniczy świat ballady „Świtezianka” A. Mickiewicza.
Cele lekcji
uczeń:
- podaje cechy ballady na podstawie tekstu,
- opisuje reprodukcję obrazu,
- formułuje wnioski, opinie, wątpliwości,
- posługuje się cytatem,
- charakteryzuje świat przedstawiony,
- charakteryzuje postać narratora.

Metody pracy: indywidualna
Formy pracy: pogadanka, praca z tekstem
Środki dydaktyczne: podręcznik, słownik terminów literackich, karta pracy
Czas realizacji: 45 minut


WPROWADZENIE
1. Czynności porządkowe (obecność, praca domowa).

2. Czy obraz „Zapatrzenie w księżyc” może być ilustracją do ballady „Świtezianka” ?

3. Ustana interpretacja dzieła malarskiego:
a) najważniejsze elementy (dwie postaci w ciemnych szatach, odwrócone tyłem, tajemnicze),
b) kompozycja (księżyc w centrum, postaci, drzewo w dalszym planie),
c) kolorystyka (ciemne barwy, jasny księżyc, mrok),
d) nastrój ( tajemniczy, groźny).

Wniosek: Obraz może być ilustracją do ballady, gdyż wywołuje podobne emocje u oglądającego
i u czytelnika utworu.

CZĘŚĆ ZASADNICZA

1. Zapisanie tematu lekcji.

2. Określenie głównych składników dzieła. (podział na 3 grupy, wyszukiwanie cytatów)
a) czas akcji:
- Idę przy świetle księżyca ...
- Każdą noc prawie o jednej porze...
- Minęło lato, zżółkniały liście...
- I dżdżysta nadchodzi pora...
- Jak upiór błądzisz w noc ciemną...
WNIOSEK: noc, wczesna jesień, nieokreślony czas

b) miejsce akcji:
- Brzegami sinej Świtezi ...
- Pod tym się widzą modrzewiem ...
- W tutejszym borze...
- Pośrodku gęstej leszczyn y...
- Dziką powraca drogą ....
- Ziemia uchyla się grząska ....
- Po gęstym lesie ...
- Ona pląsa po srebrnym jeziorze ...
WNIOSEK: gęsty las, nad brzegiem Świtezi, z dala od ludzi

c) bohaterowie:
- Jakiż to chłopiec piękny i młody?
- Jaka to obok dziewica?
- Kto jest dziewczyna? Skąd przyszła? Gdzie uszła?
WNIOSEK: dziewczyna i chłopiec, narrator obserwuje ich, ale ma ograniczoną wiedzę o bohaterach

3. Dalsza analiza składników dzieła. Pytania nauczyciela.

d) Co jest tematem ballady?
- romans, nieszczęśliwa miłość, dramat miłosny, zdrada, próba miłości, kara za niewierność i nielojalność
e) Ile postaci wystąpiło w utworze? Które postacie są realistyczne, a które fantastyczne?
- młodzieniec – realistyczna (mieszkaniec okolic),
- Świtezianka – fantastyczna (istota ze świata czarów),
- narrator – realistyczna (mieszkaniec okolic jeziora Świteź).
f) Czy sytuacje przedstawione w utworze są tylko fantastyczne, czy tylko realistyczne?
Obrazy realistyczne:
- nad jeziorem spotykają się strzelec i dziewczyna,
- strzelec namawia dziewczynę, by zamieszkała w jego leśnej chacie,
- bohaterka wystawia ukochanego na próbę.
Obrazy fantastyczne:
- obraz Świtezianki, która wabi do siebie strzelca,
- spacer młodzieńca po tafli jeziora,
- śmierć w odmętach wody – straszliwa kara.

g) Czym charakteryzuje się budowa utworu?
- podział na zwrotki, rymy, ale mówi narrator i bohaterowie zarazem

4. Próba definicji ballady jako gatunku synkretycznego (mieszanego). Notatka z lekcji.
Cecha ballady Przykład ze „Świtezianki”
Ludowość Bohaterowie pochodzą z prostego ludu.
Utwór wierszowany Stroficzna budowa, rymy.
Nastrój grozy i tajemniczości Noc, las, wiele niejasności.
Narrator jest obserwatorem Mężczyzna przygląda się zdarzeniom.
Opowieść o niezwykłych, często fantastycznych zdarzeniach Przemiana dziewczyny.
Niewielka liczba postaci Chłopiec, dziewczyna.
Często udramatyzowany przebieg zdarzeń Niespodziewana przemiana chłopca.
Porusza ważne problemy moralne Odpowiedzialność za własne obietnice, wierność – zdrada – wina – kara.
Gatunek synkretyczny (mieszany) ma cechy liryki, epiki i dramatu.


CZĘŚĆ KOŃCOWA

1. Sprawdzenie notatki.
2. Ocena aktywności.
3. Praca domowa:
Uzasadnij twierdzenie, wykorzystaj wnioski z lekcji.
Uważam, że obraz „Zapatrzenie w księżyc” jest doskonałą ilustracją do „Świtezianki”, gdyż ....