Program rozszerzający pracę z dzieckiem 6 letnim w obrębie czytania, pisania i matematyki

PROGRAM ROZSZERZAJĄCY PRACE Z DZIECKIEM 6 LETNIM

Program pracy z dzieckiem 6 letnim został opracowany dla dzieci wykazujących zdolności ogólne związane z matematyką i nauką czytania oraz pisania. Głównym założeniem programu jest wychodzenie naprzeciw potrzebom dziecka o specjalnych potrzebach edukacyjnych, rozwijanie, wspomaganie i ukierunkowanie zdolności dziecka zgodnie z jego potencjałem i możliwościami. A także umożliwianie, wyzwalanie i podtrzymywanie spontanicznej aktywności dziecka, sprzyjanie uaktywnianiu się jego potencjału intelektualnego i twórczego, a tym samym umożliwienie realizowania się indywidualnej linii rozwojowej.
Cele i założenia programu
Program zawiera cele, treści, metody fory pracy, które są zgodne z podstawą programową wychowania przedszkolnego i w spójny sposób podstawę uzupełniają. Program realizowany będzie w trakcie zajęć w ciągu dnia pobytu dziecka w przedszkolu. Reasumując głównym celem niniejszego programu jest:
• Praca z dzieckiem zdolnym ukierunkowana jest na rozwijanie jego zdolności indywidualnych oraz zainteresowń.
• Stwarzanie warunków do odkrywania, eksperymentowania, poznawania, działania, przeżywania w różnych formach.
• Kształtowanie u dzieci wiary we własne możliwości.
• Rozwijanie u dziecka możliwości umysłowych oraz szczególnych uzdolnień do uczenia się matematyki.
• Stwarzanie sytuacji doskonalących pamięć, umiejętność skupienia uwagi, zdolność kojarzenia, logicznego, twórczego i oryginalnego myślenia a także działania.
• Rozbudzanie ciekawości poznawczej, twórczego działania oraz samodzielności.
• Tworzenie warunków, w których dziecko rozwija nabyte doświadczenia językowe, ze szczególnym uwzględnieniem umiejętności czytania i pisania.


ZAKRES PRZYGOTOWANIA DO NAUKI CZYTANIA I PISANIA

Przygotowanie dzieci do nauki czytania i pisania to nie tylko wyposażenie dziecka w podstawowe wiadomości i umiejętności związane z czytaniem i pisaniem, ale także jeden z ważniejszych czynników wszechstronnego rozwoju. Dlatego też podstawą do realizacji procesu wychowawczo – dydaktycznego w przedszkolu z zakresu nauki czytania i pisania powinno być kształtowanie wewnętrznej motywacji dziecka do czytania i pisania, rozwijanie jego zainteresowania słowem drukowanym, zawsze jednak poparte stymulowaniem jego ogólnego rozwoju – umysłowego, fizycznego i emocjonalno- społecznego.

DZIAŁANIA EDUKACYJNE W OKRESIE PRZYGOTOWUJĄCYM DZIECKO DO PODJĘCIA NAUKI CZYTANIA POWINNY OBEJMOWAĆ:
- wzbogacanie wiadomości dziecka o otaczającym świecie;
- rozwój słownictwa;
- uczenie prawidłowej wymowy;
- nabywanie umiejętności komunikatywnego wypowiadania się;
- rozwijanie percepcji wzrokowej i wrażliwości słuchowej;
- rozwijanie orientacji przestrzennej oraz sprawności manualnej i koncentracji uwagi;
- kształtowanie umiejętności analizy i syntezy słuchowej, koordynacji słuchowo – ruchowej i słuchowo – wzrokowej oraz analizy i syntezy wzrokowej;
- wzbudzanie zainteresowania książką oraz wyzwalanie motywacji dziecka do samodzielnego czytania;
- rozwijanie pamięci słuchowej i wzrokowej;
- prowokowanie do globalnego odpoznawania wyrazów oraz wstępne ćwiczenia kształtujące technikę czytania;
- kształtowanie umiejętności czytania krytycznego, twórczego.
Cele ogólne:
- kontynuowanie działań dydaktycznych z zakresy nauki czytania zgodnie z potrzebami i możliwościami dzieci;
- rozwijanie zainteresowań książką i czytaniem;
- wspomaganie rozwoju umysłowego dzieci poprzez dalsze rozwijanie umiejętności w zakresie czytania;
- utrwalenie i rozwijanie posiadanych przez dzieci umiejętności z zakresu czytania;
- stworzenie możliwości do poszerzenia wiedzy dzieciom zdolnym.

Cele operacyjne (oczekiwane rezultaty)
Dziecko:
- rozpoznaje i nazywa litery alfabetu;
- kojarzy brzmienie głoski z jej obrazem graficznym;
- wyodrębnia głoski w nagłosie, śródgłosie oraz wygłosie;
- dokonuje analizy i syntezy wyrazu;
- potrafi wyodrębnić podaną głoskę , literę w wyrazie;
- potrafi czytać wyrazy oraz proste zdania;
- umie czytać krótkie teksty ze zrozumieniem;
- potrafi rozwiązać prostą krzyżówkę;
- zna znaki interpunkcyjne;
- umie rozwiązywać proste rebusy literowo- obrazkowe.

Treści nauczania

1. Przypomnienie i utrwalenie umiejętności w zakresie globalnego czytania:
• Czytanie globalne.
• Dobieranie podpisów pod oglądany obrazek.
• Umieszczanie napisów w sali zajęć z nazwą przedmiotów oraz kącików.
• Rozpoznawanie zapisanych imion dzieci.
• Łączenie wyrazów z odpowiednim obrazkiem.
• Układanie wyrazu z liter w.g wzoru.

2. Utrwalenie poznanych wcześniej liter:
• Wprowadzenie kolejno samogłosek oraz spółgłosek, w celu utrwalenia wiadomości.
• Rozpoznawanie podanej litery w tekście.
• Łączenie brzmienia głoski z jej obrazem graficznym.
• Układanie wyrazu z liter bez wzoru.

3. Kształtowanie elementarnej umiejętności czytania:
• Czytanie prostych wyrazów w zakresie poznanych liter.
• Układanie modeli wyrazów z wykorzystaniem białych czerwonych i niebieskich kartoników.
• Konstruowanie prostych wyrazów z podanych liter.
• Indywidualne głośne czytanie krótkich zdań.
• Przyporządkowanie odpowiedniego tekstu do obrazka.
• Indywidualne głośne czytanie prostych tekstów ze zrozumieniem.
• Gry i zabawy z elementem czytania: domino, krzyżówki, rebusy.

4. Rozbudzanie zainteresowań czytaniem oraz książką:
• Słuchanie tekstów czytanych przez nauczycielkę- baśni, opowiadań, książek w odcinkach.
• Wycieczki do biblioteki.
• Stworzenie kącika ksiązki, zajęcia w kąciku czytelniczym.
• Korzystanie z programu komputerowego wspomagającego naukę czytanie : „Plastuś”.

Metody nauki czytania:
• Metoda Glena Domana;
• Metoda Ireny Majchrzak;
• Naturalna nauka języka;
• Glottodydaktyka B. Rocławskiego;
• elementy metody E. F. Przyłubskich ;
• Od piosenki do literki M. Bogdanowicz.

Formy pracy:
- indywidualna;
- w małym zespole.

Przykłady działań
1. Przypomnienie i utrwalenie umiejętności w zakresie globalnego czytania:
- przyporządkowanie podpisów do przedmiotów w otoczeniu;
- dobieranie podpisów do odpowiedniego obrazka monotematycznego;
- rozpoznawanie swojego imienia spośród innych wyrazów;
- łączenie wyrazów z odpowiednim obrazkiem;
- układanie wyrazu z liter w.g wzoru.

2.Utrwalenie poznanych wcześniej liter:
- prezentacja alfabetu na planszach, przypomnienie liter;
- rozpoznawanie podanej litery w podanym tekście oraz w rozsypankach literowych;
- wskazywanie litery odpowiadającej podanej głosce;
- układanie wyrazu z liter bez wzoru;
- manipulowanie literami – klocki , kartoniki, gry dydaktyczne, zabawy.

3. Kształtowanie elementarnej umiejętności czytania:
- Słuchanie tekstu czytanego przez nauczycielkę, wypowiedzi dzieci na temat treści.
- Układanie wyrazów z sylab oraz liter.
- śledzenie w książce tekstu czytanego przez nauczycielkę.
- Wyszukiwanie zdań krótkich i długich w tekście, przeliczanie zdań.

4. Rozbudzanie zainteresowań czytaniem oraz książką:
- wspólne tworzenie kącika czytelniczego, czytanie przez nauczycielkę książek przyniesionych przez dzieci z domu, oraz wypożyczonych w bibliotece w czasie wycieczek;
- nawiązanie stałej współpracy z biblioteką.


Uwagi o realizacji programu.
Program z zakresu nauki czytania realizowany jest z grupą dzieci które , wykazują wysokie kompetencje w zakresie znajomości liter oraz czytania, wybranych spośród dzieci 6-letnich po obserwacji wstępnej , oraz obserwacji bezpośredniej w czasie zajęć w miesiącu wrześniu. Są to dzieci które uczęszczają do przedszkola już drugi lub trzeci rok, które uczestniczyły w realizacji programu innowacyjnego „Zabawa literami” I Majchrzak. Program realizowany będzie raz w tygodniu , czas trwania zajęcia 30 min, zapis z realizacji zajęć dokonywany będzie w dzienniku zajęć.

Ewaluacja
W czasie trwania realizacji programu badane będą osiągnięcia dzieci poprzez obserwowanie ich zachowań w sytuacjach zadaniowych, oraz zastosowanie kart zadaniowych diagnozujących umiejętności dzieci dwa razy w roku: po półroczu, oraz na koniec roku szkolnego.


ZAKRES EDUKACJI MATEMATYCZNEJ

Cele ogólne:
- rozwijanie zainteresowań matematycznych;
- rozwijanie potencjału intelektualnego dzieci;
- utrwalenie posiadanej przez dzieci wiedzy z zakresu edukacji matematycznej;
- stworzenie możliwości do poszerzenia wiedzy dzieciom zdolnym.

Cele operacyjne (oczekiwane rezultaty):
Dziecko:
- potrafi przeliczać elementy w zakresie do 20 i dalej;
- dostrzega rytm dziesiątkowy;
- dodaje i odejmuje na konkretach, zbiorach, w pamięci;
- potrafi klasyfikować zbiory według kilku cech;
- potrafi wyznaczać część wspólną zbioru;
- potrafi numerować i ustawiać po kolei;
- zna figury liczbowe , symbole liczb;
- zna znaczenie kodów matematycznych <, >, = ,- , +;
- umie kodować i dekodować czynności matematyczne;
- umie układać i rozwiązywać proste zadania z treścią.

Treści nauczania
1. Kształtowanie umiejętności liczenia:
• liczenie do 20;
• liczenie w szerokim zakresie;
• dostrzeganie rytmu dziesiątkowego;
• liczenie „po dziesięć”.

2. Kształtowanie umiejętności dodawania i odejmowania:
• dodawanie i odejmowanie na przedmiotach oraz zbiorach zastępczych – palce, liczydło itp.;
• dodawanie i odejmowanie pamięciowe.

3. Kształtowanie umiejętności klasyfikowania – przygotowanie do nauki o zbiorach:
• klasyfikowanie zbiorów według jednej cechy;
• klasyfikowanie zbiorów według kilku cech;
• wyznaczanie części wspólnej zbioru;
• wyznaczanie równoliczności zbiorów.

4. Kształtowanie umiejętności numerowania, liczenia po kolei:
• numerowanie obiektów;
• ćwiczenia w porównywaniu liczebności zbiorów, zależności między liczbami;
• liczenie obiektów w rzędzie od początku do końca i od końca do początku;
5. Zapoznanie z symbolami matematycznymi :
• wprowadzenie symboli graficznych liczb 0,1,2,3,4,5,6,7,8,9,10;
• wprowadzenie znaków matematycznych <, >, = ,- , +;
• kodowanie czynności matematycznych za pomocą poznanych znaków;
• dekodowanie czynności matematycznych za pomocą poznanych znaków.

6. Układanie i rozwiązywanie prostych zadań z treścią:
• układanie zadań do obrazków;
• układanie zadań w pamięci.

Metody:
- samodzielnych doświadczeń;
- zadań stawianych dziecku do wykonania;
- ćwiczeń;
- podająca;
- E. Gruszczyk-Kolczyńska.

Formy pracy:
- indywidualna;
- w małym zespole.

Przykłady działań.
1. Kształtowanie umiejętności liczenia:
- liczenie przedmiotów wskazanych przez n-lkę lub wybranych przez dzieci;
- sprawne liczenie w sytuacjach życiowych w zabawie lub w czasie zajęć;
- liczenie głośno w szerokim zakresie możliwie daleko, (n-lka podpowiada liczebniki ).
2. Kształtowanie umiejętności dodawania i odejmowania:
- dodawanie i odejmowanie w czasie manipulowania przedmiotami – zabawkami, książkami, materiałem przyrodniczym;
- wykorzystywanie sytuacji zabawowych do utrwalenia umiejętności dodawania i odejmowania;
- liczenie na zbiorach zastępczych.
3. Kształtowanie umiejętności klasyfikowania:
- segregowanie przedmiotów ze względu na posiadane cechy;
- klasyfikowanie przedmiotów w sytuacjach życiowych.
4. Kształtowanie umiejętności numerowania, liczenia po kolei:
- ustawianie przedmiotów rzędem, numerowanie ich;
- oglądanie książek ze zwróceniem uwagi na numery stron;
- gry i zabawy dydaktyczne
5. Zapoznanie z symbolami matematycznymi:
- przyporządkowanie symbolu cyfry do odpowiedniego zbiory elementów;
- układanie działań z wykorzystaniem kartoników z znakami matematycznymi;
- kodowanie zadań z treścią.
6. Układanie i rozwiązywanie prostych zadań z treścią:
- organizowanie sytuacji dydaktycznych wymagających rachowania;
- układanie zadań do obrazków;
- układanie historyjek z danymi i pytaniem końcowym.

Uwagi o realizacji programu.
Program z zakresu edukacji matematycznej realizowany jest z grupą dzieci zdolnych, wybranych spośród dzieci 6-letnich po obserwacji wstępnej , oraz obserwacji bezpośredniej w czasie zajęć w miesiącu wrześniu. Wybrane dzieci wykazują kompetencje wyższe od oczekiwanych, w związku z czym zachodzi potrzeba dalszego rozwijania umiejętności matematycznych zgodnie z potrzebami i możliwościami dzieci. Tematyka będzie realizowana w odpowiedniej kolejności, czyli uwzględnione zostanie nie tylko stopniowanie trudności, ale także prawidłowosci rozwoju dziecka. Program realizowany będzie raz w tygodniu , czas trwania zajęcia 30 min, zapis z realizacji zajęć dokonywany będzie w dzienniku zajęć.

Ewaluacja
Przedmiotem ewaluacji są wyniki końcowe, jakie dziecko osiągnie w wyniku realizacji programu. W czasie trwania realizacji programu badane będą osiągnięcia dzieci poprzez obserwowanie ich zachowań w sytuacjach zadaniowych, oraz zastosowanie kart zadaniowych diagnozujących umiejętności dzieci dwa razy w roku: po półroczu, oraz na koniec roku szkolnego.

Podsumowując program ma na celu nie tylko rozwijanie zdolności dziecka, ale także stwarzanie warunków do poznania samych siebie i swoich mocnych stron. Dziecko zdolne jest przede wszystkim dzieckiem, a dopiero później dzieckiem zdolnym, dlatego współżycie i współdziałanie w grupie jest niezbędnym elementem jego prawidłowego funkcjonowania w życiu grupy rówieśniczej. Poznając siebie, swoje ponadprzeciętne możliwości dziecko musi jednocześnie czuć, że: akceptacja, tolerancja , życzliwość i empatia ułatwiają kontakty z innymi.


LITERATURA
1. Brzezińska A. –„Czytanie i pisanie nowy język dziecka” WSiP Warszawa 1987.
2. Cackowska M. –„Nauka czytania i pisania w klasach przedszkolnych”, WSiP Warszawa 1984.
3. Dmochowska M. –„Zanim dziecko zacznie pisać” WSiP Warszawa 1979.
4. Dudzińska I. –„Dziecko sześcioletnie uczy się czytać” WSiP W-wa 1986.
5. Gruszczyk-Kolczyńska E., Zielińska E., „Dziecięca matematyka”, WsiP 2008.
6. Gruszczyk-Kolczyńska „Program wychowania i kształcenia sześciolatków” Nowa Era 2003.
7. Kamińska K. –„Nauka czytania dziecka w wieku przedszkolnym” WSiP Warszawa 1999.
8. Majchrzak I. –„Wprowadzenie dziecka w świat pisma” WSiP W-wa 1995.
9. Malendowicz –„O trudnej sztuce czytania i pisania” NK Warszawa 1978.
10. Mystkowska H. –„Uczymy czytać w przedszkolu” WSiP 1977.
11. Rocłwski B. Program czytania i pisania dziecka przedszkolnego.
12. Salach I. –„Propozycje zajęć i zabaw doskonalących umiejętność czytania” WP IWANOWSKI –Płock 2002.