"Syn marnotrawny" - słowo i obraz. Wpływ osobistych przeżyć na twórczość artysty

Temat: ,,Syn marnotrawny” – słowo i obraz.
Wpływ osobistych przeżyć na twórczość artysty.

Cele:
- określa problematykę przypowieści,
- rozumie znaczenie frazeologizmu "syn marnotrawny",
- poznaje biografię B. Murilla i Rembrandta,
- dokonuje analizy i interpretacji obrazów.

Metody: praca z tekstem literackim i słownikiem, rozmowa, prezentacja multimedialna, dyskusja, ,,burza mózgów".

Formy: praca w grupach, zbiorowa, indywidualna.

Środki dydaktyczne: słownik symboli, tekst przypowieści
(Łk 15, 11-32), fragmenty tekstu z książki H. Nouwen’a "Powrót syna marnotrawnego", rzutnik multimedialny, karta pracy, reprodukcje obrazów, arkusze papieru.

Czas trwania: dwie godziny


Przebieg lekcji
1. Uczniowie czytają przypowieść "Syn marnotrawny".

2. Uczniowie wyjaśniają sens przypowieści, co to znaczy ,,syn marnotrawny”. Wyjaśniają również symboliczne znaczenie: szaty, pierścienia, sandałów.
(praca ze słownikiem frazeologicznym)

3. Nauczyciel prezentuje uczniom reprodukcję obrazu Murilla "O synu marnotrawnym" oraz Rembrandta "Powrót syna marnotrawnego".
Zadaniem uczniów jest dokonanie analizy porównawczej obrazów.
(karta pracy, praca w grupach)

4. Uczniowie wypowiadają się na temat: Który z obrazów wywarł na tobie szczególne wrażenie?
(rozmowa)

5. Nauczyciel przedstawia uczniom biografię obu malarzy
i przykładowe dzieła. Uczniowie starają się znaleźć cechy wspólne i różniące artystów. Na podstawie wiadomości biograficznych dowiadują się, że obaj żyli w XVII wieku.
i w podobny sposób zostali doświadczeni przez los (śmierć dzieci, żony). Uczniowie zastanawiają się nad tym,
czy i w jaki sposób przeżycia malarzy wpłynęły na ich twórczość (Murillo szukał zapomnienia w pracy, są to głównie dzieła o treści religijnej; Rembrandt ślady swych przeżyć pozostawia w autoportretach).
(Uwagi: prezentacja multimedialna, dyskusja)

6. Uczniowie dokonują analizy porównawczej treści obrazu Rembrandta z tekstem przypowieści.
Zwracają uwagę na fakt, że na obrazie został namalowany starszy syn, który obserwuje powitanie ojca z młodszym synem. Natomiast w przypowieści starszy syn dowiaduje się
o powrocie młodszego brata z relacji sługi, nie jest świadkiem tego wydarzenia.
(rozmowa)

7. Uczniowie analizują wzajemne relacje, widoczne na obrazie, pomiędzy wizerunkiem ojca a starszego syna (ojciec znajduje się bardziej po lewej stronie dzieła, starszy syn dominuje po prawej, dzieli ich duża przestrzeń; starszy syn zewnętrznie przypomina ojca – broda, czerwony płaszcz; ojciec pochyla się nad młodszym synem i dotyka go swoimi rękoma - widoczna różnica w ich wyglądzie); starszy syn stoi sztywno wyprostowany, ręce ma złączone; na obu twarzach jest światło, ale ciepłe światło z twarzy ojca spływa na młodszego syna, natomiast światło na twarzy starszego jest przytłumione.
(praca w grupach, spostrzeżenia zapisane na arkuszu papieru)

8. Nauczyciel poleca uczniom, aby zastanowili się, dlaczego starszy brat został przedstawiony na obrazie jako bezpośredni świadek powrotu młodszego syna?
(,,burza mózgów”, propozycje zapisane na tablicy)

9. Nauczyciel zadaje pytanie: Czy któraś z postaci ukazanych na obrazie "Powrót syna marnotrawnego" może być autoportretem Rembrandta?
Uczniowie otrzymują do przeanalizowania fragmenty tekstu
z książki H. Nouwen’a "Powrót syna marnotrawnego". Swoje osobiste refleksje konfrontują
z tekstem.
(dyskusja)

10. Zadanie domowe:
Uczniowie (najlepiej w grupach) mają przygotować plakat reklamujący wystawę obrazów Rembrandta i/lub Murilla.


KARTA PRACY - analiza porównawcza obrazów

Murillo, "Przypowieść o synu marnotrawnym"
Propozycje:
- ojciec (starszy człowiek z brodą, ubrany
w czerwony płaszcz) przytula klęczącego syna (bosy),
- jest sześciu świadków tej sceny (w tym dwoje dzieci),
- dość wyraźnie widać twarz syna,
- ojciec i syn centralnymi postaciami obrazu,
- obraz o charakterze dynamicznym,
- codzienność

Rembrandt, "Powrót syna marnotrawnego"
Propozycje:
- ojciec (starszy człowiek z brodą, ubrany
w czerwony płaszcz) przytula klęczącego syna (podarte sandały),
- jest czterech świadków tej sceny,
- twarz syna mało widoczna,
- ojciec i syn nie są umieszczeni w centrum obrazu, znajdują się bardziej po lewej stronie, ale na ojca wyraźnie pada światło.
- światło pada także na stojącego z boku starszego brata,
- obraz o charakterze statycznym,
- skupienie, dostojeństwo


FRAGMENTY TEKSTU
Henri J.M. Noumen, "Powrót syna marnotrawnego", s.71-72
i s.105

,,Kiedy patrzę na młodszego syna i jednocześnie przyglądam się życiu Rembrandta, pojmuję, że on musiał widzieć siebie w szczególny sposób. Malując Powrót syna marnotrawnego, miał za sobą życie, w którym najpierw było wiele pewności siebie, sukcesów, sławy, a potem bolesnych strat, rozczarowań i porażek. Dzięki tym wzlotom i upadkom przeszedł
od zewnętrznego światła do światła wewnętrznego, od przedstawiania zewnętrznych wydarzeń do ukazywania wewnętrznych znaczeń, od życia pełnego rzeczy i ludzi do życia naznaczonego samotnością i ciszą. Z wiekiem stawał się człowiekiem coraz bardziej ,,wewnętrznym” i cichym. Był to jego duchowy powrót do domu.
Jednakże w życiowym doświadczeniu Rembrandta odnaleźć można także i starszego syna. Wielu współczesnych biografów krytycznie odnosi się do nadawania jego życiu romantycznego wymiaru”. Podkreślają, że Rembrandt był bardziej podporządkowany sponsorom i chęci zdobywania pieniędzy, niż się powszechnie uważa; że jego dzieła są raczej owocem mody panującej w tamtych czasach niż duchową wizją, a jego porażki są nie tylko wynikiem braku uznania w środowisku, lecz także jego obłudnego i nieznośnego charakteru”. [...]

,,Ojciec syna marnotrawnego to autoportret, ale nie w tradycyjnym sensie tego słowa. [...]
Na tym płótnie jednak odbija się nie tyle twarz Rembrandta, co jego dusza, dusza ojca, który wiele razy przeżył śmierć najbliższych. (...) Tym obrazem jest wizerunek niemal ślepego starca, który płacząc, czule błogosławi swego głęboko zranionego syna. Rembrandt sam kiedyś był synem, potem został ojcem – i w ten sposób przygotował się, by wejść do wiecznego królestwa”. [...]


Literatura:

Henri J. M. Noumen, "Powrót syna marnotrawnego", Poznań 2002.
"Wielcy Malarze" nr 62 i 75.