Stop przemocy z działu "Profilaktyka zachowań ryzykownych"

Temat: „Stop przemocy”
Cele:
- pogłębienie świadomości sytuacji ofiary i świadka przemocy
- wypracowanie sposobów ograniczenia zjawiska przemocy w szkole


Wprowadzenie:

Przypomnienie definicji złości, agresji, przemocy (np. wg H. Czemierowskiego):

Złość to emocja (uczucie). Jest związana z mobilizacją energii i pojawia się zazwyczaj w sytuacjach, w których napotykamy na przeszkodę (szeroko rozumianą) w osiągnięciu ważnego dla nas celu. Przeżywają ją wszyscy i nie mamy wpływu na jej pojawienie się. Dlatego złoszczenie się nie jest samo w sobie ani złe, ani dobre. Możemy mieć natomiast wpływ na to, co robimy, gdy czujemy złość.
Agresję definiuje się najczęściej jako świadome, zamierzone działanie, mające na celu wyrządzenie komuś szeroko rozumianej szkody - fizycznej, psychicznej lub materialnej. Jej charakterystyczną cechą jest używanie przez kogoś siły fizycznej lub psychicznej wobec osoby o zbliżonych możliwościach, mającej zdolność skutecznej obrony. Agresja jest często, lecz nie zawsze, sposobem wyrażania złości. W szczególnych warunkach agresja może przeradzać się w przemoc.
Przemoc to wykorzystanie swojej przewagi nad drugim człowiekiem ( fizycznej, emocjonalnej, społecznej, duchowej). Mamy z nią do czynienia wówczas, gdy osoba słabsza (ofiara) poddana jest przez dłuższy czas negatywnym działaniom osoby lub grupy osób silniejszych (sprawcy przemocy).
Praca w grupach:
Opowiadanie o Bartku lub Kasi z podziałem na pracę w grupach

a) o Kasi (Szkoła bez Przemocy, H.Czemierowski)
1. W połowie roku szkolnego do klasy VB przyszła nowa uczennica. Kasia nie znała w klasie nikogo i była trochę onieśmielona nową sytuacją. Dlatego, kiedy na przerwie jeden z chłopców zawołał pod jej adresem: "ale grubas", udała, że tego nie słyszy. A poza tym rzeczywiście ważyła nieco za dużo. Inni koledzy i koleżanki usłyszeli to jednak i zaczęli się śmiać.
1. Jak poczuła się Kasia?
2. Dlaczego kolega zaczął ją przezywać?
3. Co Kasia mogła zrobić w tej sytuacji, aby poczuć się lepiej?
4. Co może dalej się wydarzyć?
5. Czy ktoś mógłby jej pomóc, kto i w jaki sposób?
2. Przezwisko bardzo szybko przylgnęło do Kasi. Po kilku dniach już większość osób tak się do niej zwracała. A kiedy jeszcze kilku chłopców dowiedziało się, że Kasia słabiej radzi sobie z wieloma ćwiczeniami na w-f, zaczęto jej dokuczać jeszcze bardziej. Kasia próbowała nie zwracać na to uwagi, usiłowała też jakoś się zaprzyjaźnić z kolegami i koleżankami z klasy, ale to nie pomagało.

1. Jak czuła się Kasia?
2. Dlaczego dokuczanie dalej trwało?
3. Co Kasia mogła zrobić w tej sytuacji, aby poczuć się lepiej?
4. Co może dalej się wydarzyć?
5. Czy ktoś mógłby jej pomóc, kto i w jaki sposób?

3. Po kilku miesiącach Kasia stała się "kozłem ofiarnym" klasy. Wprawdzie nie wszystkim podobało się to, w jaki sposób jest traktowana, jednak nikt nie stanął otwarcie w jej obronie. Kasia coraz mniej chętnie szła teraz do szkoły; często bolała ją głowa albo brzuch, opuściła się także w nauce.

1. Jak czuła się Kasia?
2. Dlaczego nikt jej nie pomógł?
3. Co Kasia mogła zrobić w tej sytuacji, aby poczuć się lepiej?
4. Co może się dalej wydarzyć?
5. Co można zrobić w takiej sytuacji?

b) o Bartku
Bartek jest uczniem klasy VI. Przeprowadził się latem do nowego, dużego miasta, gdzie nikogo nie zna. W poprzedniej szkole był wzorowym uczniem, z wysoką średnią. Był też bardzo lubiany przez kolegów z klasy. Z uwagi na pracę rodziców musiał zmienić miejsce zamieszkania i szkołę. Od samego początku w nowej klasie Bartek spotykał się z szyderstwami, wyśmiewaniem się i złowrogimi spojrzeniami. Nikt z dzieci nie miał zamiaru zaprzyjaźnić się z nowym kolegą. Bartek onieśmielony nową sytuacją, nowymi zasadami, nie wyrywał się do odpowiedzi, a tym bardziej, by kogoś poznać. Stał z boku i przyglądał się nowym kolegom. Niestety postępując biernie, stał się ofiarą wielu wyzwisk. Koledzy coraz częściej robili mu głupie kawały, chowali mu różne rzeczy dla zabawy i śmiechu. Pewnego dnia na przerwie ktoś zabrał mu plecak i schował na innym piętrze. Przerażony Bartek szukał plecaka wszędzie, spóźniając się na lekcje. Nie zdążył wyjaśnić nauczycielowi, co się stało, gdy ten skrzyczał go za spóźnianie i poprosił o dzienniczek, by wpisać uwagę. Innym razem schowano mu strój na w-f. Z obawy na reakcję nauczyciela, nie poszedł na zajęcia z gimnastyki, co w konsekwencji skończyło się kolejną uwagą i zawiadomieniem rodziców. Kiedy Bartek był chory, nikt z kolegów nie chciał pożyczyć mu lekcji do przepisania. Nikt też nie poinformował go o nadchodzących sprawdzianach. Bartek otrzymywał coraz słabsze oceny, co stało się też powodem do wyzwisk i wyśmiewania się z niego praz klasę. Bartek coraz bardziej niechętnie chodził do szkoły. Bał się, że koledzy znów wymyślą jakiś kawał lub popadnie w niełaskę u jakiegoś nauczyciela za brak zadania, spóźnienie lub inne przewinienie, którego nie był w stanie sobie wyobrazić. Coraz częściej myślał, że wszyscy są przeciwko niemu. Coraz częściej bolała go głowa i brzuch przed wyjściem do szkoły. Coraz częściej czuł się samotny i niezrozumiały. Nikt nie chciał go odwiedzać w domu, zwłaszcza jak był chory. Od niedawna też nikt nie zaprasza go do siebie. Od pewnego czasu zaczął unikać szkoły............. (jak może skończyć się ta historia – można zapytać dzieci).
Pytania:
a) Jak czuje się Bartek, co przeżywa?
b) Jak się zachowuje, jak próbuje sobie poradzić?
c) Co myśli o sobie, a co o innych?
d) Czego potrzebuje?
e) Dlaczego mówimy o zjawisku przemocy?
f) Kto może pomóc Bartkowi i w jaki sposób?

Świadek przemocy - dyskusja:
- Kto to jest?
- Jak może zachować się osoba będąca świadkiem przemocy (pomóc, zaszkodzić, przejść obojętnie);
- Co powinny zrobić dzieci, żeby pomóc Bartkowi/Kasi?
- Co ty robisz, gdy jesteś świadkiem przemocy?
- Dlaczego tak ważna jest pomoc osobie poszkodowanej, pokrzywdzonej, zranionej, prześladowanej?
- jak można ograniczyć zjawisko przemocy w szkole?

Podejmując dyskusję na temat sytuacji ofiary warto zaznaczyć, jak ona się czuje, co przeżywa i na ile jest bezradna w danej sytuacji. Analizując zachowania świadków warto odwoływać się do przykładów podawanych przez dzieci – co widziałeś, co zrobiłeś, a co powinieneś zrobić. Na podsumowanie dyskusji warto zaznaczyć, do kogo dzieci mogą udać się po pomoc w sytuacji przemocy.

Stop przemocy:
Dzieci po dyskusji siadają w 4-5 osobowych grupach i spisują pomysły na ograniczenie przemocy w szkole. Pod uwagę należy wziąć zachowania możliwe świadków przemocy. Następnie lider każdej grupy odczytuje swoje pomysły, a najciekawsze zostają umieszczone na plakacie STOP PRZEMOCY.


Podsumowanie:
Każde dziecko odpowiada w rundzie finałowej na pytanie:
- Co zrobisz w sytuacji, gdy będziesz świadkiem przemocy w szkole?