Opis i analiza przypadku: Trudności wynikające z niewłaściwego zachowania czytelnika

Opis i analiza przypadku: Trudności wynikające z niewłaściwego zachowania czytelnika

I. Identyfikacja problemu

Z wypożyczalni naszej biblioteki mogą korzystać głównie nauczyciele, studenci kierunków pedagogicznych oraz inne osoby związane z oświatą. Z możliwości tej korzystają również inne osoby, zwłaszcza od momentu uruchomienia Internetowego Centrum Multimedialnego (ICIM), w którym można nieodpłatnie korzystać z edukacyjnych
stron www. Osoby te mają takie same prawa oraz obowiązki jak wszyscy inni korzystający z czytelni. Należy do tych osób Pani Agata, jednak w przeciwieństwie do innych czytelników sprawia pewne kłopoty swoim zachowaniem, zarówno bibliotekarzowi jak i innym użytkownikom czytelni.
Pani Agata to dojrzała kobieta, która ma problemy natury psychicznej – jednak nie jest to osoba upośledzona. Pracowała ona na kierowniczych stanowiskach w bankach oraz placówkach związanych z obrotami finansowymi, gdzie poddana została ogromnej presji sukcesu ze strony dyrekcji tych placówek. Pani Agata nie wytrzymała tej presji – popadła w schizofrenię. Obecnie ta pani nie pracuje – przebywa na okresowym leczeniu i jest pod opieką psychiatry. Dużą ilość wolnego czasu spędza realizując swoje hobby, którym są nauki ekonomiczne, psychologia. Poszerza swoją wiedzę z zakresu tych dziedzin korzystając z bezpłatnego dostępu do Internetu
w naszej bibliotece. Chociaż stara się być miła, grzeczna i kulturalna, łamie ogólnie przyjęte normy zachowań oraz objęte regulaminem zasady pracy w czytelni. Główne objawy wskazujące na istnienie problemu to:

-codzienne wizyty w czytelni i trwająca 6 – 7 godzin praca przy komputerze,
-przekraczanie wyznaczonego czasu pracy w sytuacji, gdy na stanowisko czekają inni czytelnicy,
-samowolne wyłączanie i włączanie komputera,
-głośne, nerwowe zachowania w momentach gdy komputer wolno pracuje,
-zagadywanie innych użytkowników czytelni zajętych cichą pracą,
-inne zachowania wprowadzające w zakłopotanie bibliotekarza i czytelników np. samowolne podlewanie kwiatów czy nachalne pytania o stan rodzinny, zawód, itp. skierowane do innych czytelników,
-wchodzenie na strony www nie związane z edukacją,
-powtarzanie niewłaściwych zachowań ( szybkie reagowanie na uwagi bibliotekarza - ale na krótko ).

Takie kłopotliwe zachowania oraz zagrożenia wynikające z uzależnienia się od komputera spowodowały, że zaczęłam zwracać większą uwagę na Panią Agatę i zastanawiać się jak rozwiązać ten problem.

II. Geneza i dynamika zjawiska

Pani Agata po raz pierwszy odwiedziła naszą bibliotekę wiosną 2011 roku.
Zapoznała się z regulaminem korzystania z ICIM i początkowo stosowała się do niego bez uwag. Nic nie wskazywało na to , że będzie sprawiała kłopoty lub jakieś problemy. Zaobserwowałam, że po pół roku korzystania z czytelni oswoiła się z otoczeniem, nabrała pewności siebie całkowicie idącej za daleko. Stopniowo coraz częściej zaczęła łamać obowiązujące w czytelni oraz przy stanowisku komputerowym zasady. Zachowanie nie było na tyle rażące aby zabronić jej korzystania z usług biblioteki. Postanowiłam wniknąć w przyczynę takich zachowań.
Z moich obserwacji oraz analizy stron internetowych na które wchodziła wynikało że codziennie przez wiele godzin oglądała właściwie to samo: strony z forami dla schizofreników, strony o kobiecej urodzie i kosmetykach, portale społecznościowe oraz strony o tematyce ekonomicznej. Robiła też wrażenie osoby niezwykle zajętej, której brakuje czasu na inne sprawy.
Problem trwał ponad rok i zaczynał nasilać się. Pani Agata swoim zachowaniem coraz częściej zaburzała pracę moją oraz czytelników, nie mogłam poprzestać na krótkich uwagach korygujących jej działania.

III. Znaczenie problemu

Braki w przestrzeganiu zasad społecznego współżycia, trudności w przestrzeganiu regulaminu obowiązującego w bibliotece zawsze zakłócają spokój i porządek, jaki biblioteka powinna zapewnić swoim użytkownikom. Wywołują dyskomfort u wszystkich przebywających w tym miejscu osób. Z kolei, nadmierne korzystanie z komputera i Internetu ma ujemne skutki zdrowotne i prowadzi do uzależnienia.
W trakcie zmagań z opisywanym przypadkiem konsultowałam ten problem
z psychoterapeutką pracującą w szpitalu na oddziale psychiatrycznym, terapeutą który od wielu lat pracuje z ludźmi z podobnymi schorzeniami. Przyznali, że Pani Agata wymaga szczególnego, indywidualnego traktowania. Należy jej udzielić stosownej pomocy ze względu na dobro jej własne i innych osób. Wzięłam również udział w kursie Komunikacja z osobami zaburzonymi psychicznie. Jak rozmawiać i postępować, gdy przyjdą do naszej biblioteki? Pomógł mi on w usprawnieniu komunikacji z czytelniczką.
Przejrzałam także literaturę fachową na temat uzależnień oraz schizofrenii. Dowiedziałam się, że proces uzależnienia od komputera często pozostaje nie zauważony przez otoczenie z powodu uznawania go jako niezbędnego narzędzia do zdobywania informacji. Uchroniło mnie to przed zbagatelizowaniem problemu.

IV. Prognoza

Prognoza negatywna
W przypadku zaniechania oddziaływań, ograniczenia się do lapidarnych uwag korygujących zachowanie, Pani Agata poczułaby się bezkarnie, coraz częściej zakłócałaby pracę w czytelni, co spowodowałoby zniechęcenie innych użytkowników do korzystania ze stanowisk komputerowych oraz materiałów udostępnionych na miejscu. Biblioteka straciłaby na swoim wizerunku, a jej pracownicy pracowaliby odczuwając ciągły dyskomfort. Ponadto, brak reakcji z mojej strony mógłby się przyczynić do nasilenia negatywnych objawów zdrowotnych.
Prognoza pozytywna
Po wdrożeniu oddziaływań spodziewam się że Pani Agata:

-znacznie ograniczy czas pracy z komputerem,
-lepiej dostosuje się do zasad obowiązujących w czytelni,
-będzie w większym stopniu panowała nad swoimi emocjami,
-osoby pracujące w jej obecności będą miały większy komfort pracy.

V. Propozycje rozwiązań problemu

Zadania naprawcze przewidziane na rok szkolny 2012/2013:
1)Przeprowadzenie szeregu rozmów na osobności w celu:

-przypomnienia zasad obowiązujących w czytelni, a szczególności podczas pracy z komputerem określonych przez regulaminy,
-wyjaśnienie rzeczywistych powodów zakłóceń występujących podczas pracy z komputerem,
-uświadomienia jakie zachowania są niewłaściwe i jak wpływają na innych,
-motywowanie do poprawy zachowania.

2)Zablokowanie przez administratora ICIM nieedukacyjnych stron www w celu ograniczenia czasu spędzonego na korzystaniu z dostępu do Internetu

VI. Wdrażanie oddziaływań

Zgodnie z zamierzeniem, od marca 2012 do marca 2013, przeprowadziłam wiele rozmów z Panią Agatą, wykorzystując przy tym wiedzę na temat asertywności w bibliotece. Dbałam o to, aby odbywały się w przyjaznym lecz zdecydowanym tonie, bez obecności osób postronnych. Starałam się korygować jej błędny sposób myślenia, np. to że tylko jej informatyk zabronił korzystać z portali społecznościowych, a inni mogą, że z komputerem można bez przerwy pracować wiele godzin. Kiedy tylko mogłam, chwaliłam ją za poprawę zachowania.
Wiosną 2012 roku informatyk, przy okazji rocznego przeglądu stanowisk komputerowych, na moją prośbę zablokował dostęp do portali tj. Nasza klasa czy Facebook. Dzięki temu Pani Agata po raz pierwszy opuściła stanowisko komputerowe po 4 godzinach. W kolejnych miesiącach czas pracy Pani Agaty w czytelni skrócił się o połowę.
Gdy tylko zauważyłam , że Pani Agata bardzo się niecierpliwi i pomijając „kolejkę” domaga się dostępu do komputera wyznaczyłam specjalne miejsce aby miała do niego swobodny dostęp. Odtąd obsługiwanie innych czytelników nie było już zakłócane z tego powodu.
Zachowanie Pani Agaty poprawiło się, jednak po okresie wakacyjnym nerwowe zachowania bardzo nasiliły się. Postanowiłam bardziej rygorystycznie egzekwować wyznaczony czas korzystania ze stanowisk komputerowych. Gdy przekraczała wyznaczony czas prosiłam ją o opuszczenie stanowiska. Informowałam, że jeśli nie odpowiadają jej warunki w bibliotece musi poszukać innego miejsca.
VII. Efekty oddziaływań

Pozytywne efekty realizacji zaplanowanych zadań naprawczych uwidoczniły się w pełni dopiero po 18 miesiącach. Pani Agata nadal jest niemal codziennym gościem w naszej bibliotece. Ciągle też wymaga szczególnego podejścia, jednak trudności jakie sprawiała znacznie się zmniejszyły.
Na podstawie obserwacji czytelniczki podczas korzystania z ICIM oraz swobodnych rozmów z nią mogę stwierdzić, że:

-znacznie ograniczyła czas pracy z komputerem,
-rzadziej rozprasza uwagę osób pracujących w czytelni,
-na pewne zakłócenia w pracy komputera lub w dostępie do Internetu reaguje spokojniej, ponieważ zrozumiała że wynikają one z przyczyn od nas niezależnych.


Bibliografia:
Babik W.: Uzależnienia od informacji – problem technologii informatycznych XXI wieku. „Edukacja” 2010 nr 2 dod. S. 5-11 (dodatek do kwartalnika na płycie CD)
Bit L.: Asertywność w bibliotece (cykl artykułów). „Poradnik Bibliotekarza 1999 nr 5-12
Bilikiewicz A.: Psychiatria. Warszawa 2004
Carson R.: Psychologia zaburzeń. Gdańsk 2003
Seligmann M. E. P.: Psychopatologia. Poznań 2003