Rola materiałów rozwojowych w przeciwdziałaniu agresji

Według literatury psychologicznej agresja to wszelkie działanie (fizyczne i słowne), którego celem jest wyrządzenie krzywdy fizycznej lub psychicznej komuś lub czemuś szkody, straty lub bólu. Agresja u dzieci jest przejawem poważnych problemów takich jak:: nerwicy lękowej, poczucia odrzucenia i niskiej wartości, frustracji potrzeby kontaktu społecznego, zahamowania lub nadpobudliwości psychoruchowej, poczucia zagubienia, braku bezpieczeństwa i niezaspokojenia potrzeby miłości poczucia winy i braku nadziei. W celu eliminowania zachowań agresywnych u dzieci stosuje się różne oddziaływania terapeutyczne. M. Montessori w oparciu o dzieła z zakresu psychiatrii i psychofizjologii oraz na podstawie wieloletniej praktyki i obserwacji pracy dzieci opracowała podstawy własnego systemu wychowawczego. Myślenie M. Montessori na temat wychowania było zdeterminowane jej ogromnym szacunkiem wobec osoby dziecka. Uważała, że wychowanie miało znaczenie indywidualne jak i społeczne. To szczególny rodzaj pomocy dziecku w osiągnięciu niezależności i pomoc w indywidualnym rozwoju. Uważała, że ,,osobowość może się rozwijać jedynie poprzez samodzielne ćwiczenia”. Sposobem osiągania celu wychowawczego, jest ,,normalizacja” uzyskiwana przez stany ,,polaryzacji uwagi”. Zadaniem rodziców i nauczycieli jest organizowanie takiego otoczenia w domu, w przedszkolu i szkole ,aby wspierać rozwój dziecko. Środowisko to powinno z jednej strony wychodzić naprzeciw rozwijającym się potrzebom dziecka, z drugiej strony pozwalać mu je swobodnie i bez przeszkód realizować. Autorka wypowiadała się o,, nieznormalizowanym dziecku”. Jak cytuje:,, problem ten porównać można z zagadnieniem,, dewiacji”, czyli zakłóconego rozwoju.Zdaniem twórczyni Casa dei Bambini przywróceniem dziecka do stanu prawidłowego rozwoju jest ,,normalizacja’’. Przejawami,, normalizacji” jest samodyscyplina odpowiedzialność, miłość do ludzi i światem zachowań społecznych., dobrowolnej dyscypliny, posłuszeństwa oraz silnej woli.
M. Montessori pisała:,, siły dziecka zostaną zebrane dzięki szacunkowi dla jego twórczych zadań oraz dzięki przygotowaniu otoczenia, które samo się objawia”. Dlatego przygotowane otoczenie ma być pomocą dla dziecka w rozwoju, jak również drogowskazem podejmowanych działań oraz skutkiem samodzielnego wyboru, rozwijania umiejętności myślenia i działania, planowania własnych czynności, przeżywania sukcesów i porażek oraz przebywanie w bogatym, odpowiednio zorganizowanym dostosowanym do właściwości fizycznych i psychicznych środowisku wychowawczym. Przygotowane otoczenie to także odpowiednio zorganizowana sala dydaktyczna, która jest podzielona na obszary zajęć i wyposażona w materiały rozwojowe. Materiały to:
•Materiał niezbędny do ćwiczeń życia praktycznego, związany z troską o środowisko, o samego siebie, ćwiczeń dotyczących zwyczajów i form grzecznościowych w grupie, ćwiczeń związanych z pracami domowymi.
•Materiał sensoryczny, służący wszechstronnemu kształceniu zmysłów oraz pobudzaniu aktywności umysłowej.
•Materiał „akademicki”, służący nauce języka, matematyki i innych dziedzin wiedzy.
•Materiały artystyczne, związane z ekspresją dziecka.
Tak przygotowane otoczenie pomaga dziecku tworzyć ład duchowy.W ogólnopedagogicznym wymiarze materiały rozwojowe umożliwiają realizację celów edukacyjnych. W indywidualnym sensie uaktywniają samodzielną pracę. W społecznym znaczeniu umożliwiają współpracę, wzajemną pomoc, uczą życzliwości, cierpliwości. Dziecko samo wypracowuje podstawowe zasady odkrywania oraz dalszego przekazywania wartości takich jak:
- wzajemna pomoc, nie pozostająca miejsca na egoistyczną rywalizację
-spontaniczna samodyscyplina wynikająca z dziecięcego posłuszeństwa jako uzupełnieniu porządku spontaniczna koncentracja-wielka wytrwałość w pracy
- posłuszeństwo związane ze wzajemną zależnością z kształceniem woli oparte na swobodnych aktach decyzji
- umiłowanie rzeczywistości i własnego otoczenia
- radość jako ,,najpiękniejsza cecha dzieci rozwijających się normalnie”, fenomen wyrażony w zdaniu: ,,ciało dziecka żyje (...) dzięki radości duszy”. Właściwe wyposażenie w pomoce edukacyjne spełnia istotny cel, a jest nim nauczanie,, wewnętrzne” przez wsparcie dziecka w samodzielnym rozwoju psychicznym, planowania własnych czynności, dostrzegania własnej wartości oraz przeżywanie sukcesów i porażek, szacunek do drugiej osoby i świata.

Bibliografia:

H.K.Berg-Maria ,Montessori-poszukiwanie życia razem z dziećmi,wyd.Jedność,,Kielce 2007r.
M.Miksza, ,Zrozumieć Montessori” oficyna wydawnicza, ,Impuls”, Kraków 2004r.
J.Ranschburg: Lęk,gniew, agresja,WSI P.Warszawa 1993r.
S.Guz,Metoda Montessori w przedszkolu i szkole,wyd.UMCS,Lublin 2006r.
Opracowała: Elżbieta Paryniak