Części mowy - ćwiczenia

1. Uzupełnij zdania.

Czasownik to ...................... .......................... , która nazywa .....................
i .................................. . Odpowiada na pytania ..................... , ................. .
Czasownik odmienia się przez: ...................... , ...................... , ............... ,
.............................. .

2. Określ formę gramatyczną podanych czasowników.

Zapraszam - ........................................ ,
przyjmował - ........................................ ,
widzicie - ........................................ ,
pochodzą - ........................................ ,
będą zachwycały - ........................................ .

3. Podaj wskazaną formę czasu przeszłego poniższych czasowników.

Stanąć (3. os. l. poj. r. n.) - ........................................ ,
rozwinąć (3. os. l. poj. r. m.) - ........................................ ,
zniknąć (3. os. l. poj. r. ż.) - ........................................ ,
słynąć (2. os. l. poj. r. ż.) - ........................................ ,
ogarnąć (2. os. l. mn. r. niem-os.) - ........................................ ,
zauważyć (2. os. l. mn. r. m-os.) - ........................................ .

4. Podkreśl czasowniki dokonane.

Pomagać, rysować, obniżać, spać, przerysować, zarabiać, zarobić,

przeczytać, skrócić, obniżyć, pomóc, czytać, skracać, wyspać się.

5. Napisz zdanie w trybie:

a) orzekającym ........................................
........................................
b) rozkazującym ........................................
........................................
c) przypuszczającym ........................................
........................................

6. Utwórz bezokoliczniki od podanych czasowników.

Wzięliśmy - ........................................ ,
upiekłam - ........................................ ,
zastąpili - ........................................ ,
zastrzeżemy - ........................................ ,
zziębniemy - ........................................ ,
ubiegliście - ........................................ ,
zawiózł - ........................................ ,
staniemy - ........................................ .

7. Od podanych bezokoliczników utwórz formy zakończone na –no lub –to.

Umyć - ........................................ ,
wymalować - ........................................ ,
oskarżyć - ........................................ ,
zużyć - ........................................ .

8. Napisz zdanie w stronie:

a) czynnej ........................................
........................................
b) biernej ........................................
........................................
c) zwrotnej ........................................
........................................

9. Uzupełnij zdania.

Czasowniki, od których można utworzyć stronę bierną, nazywamy ...........
................................ . Czasowniki , od których nie można utworzyć strony
biernej, nazywamy ........................................ .

10. Odnajdź czasowniki przechodnie i utwórz od nich stronę bierną.

Zapisać, leżeć, grać, siedzieć, pytać, słuchać, być, powstać, przyspieszyć,
witać, marzyć, zachwycać.

........................................
........................................
........................................

11. Uzupełnij zdania.

Liczebnik jest ......................... częścią mowy. Liczebniki dzielimy na:
1. ........................................,
2. ........................................,
3. ........................................,
4. ........................................ .
Liczebnik oznacza ........................... lub .................................. .Odpowiada
na pytania: .............., ......................... .

12. Określ liczebnik.

Półtora - ........................................,
dwoje - ........................................,
jeden - ........................................,
sześciorgu - ........................................,
dziewiętnastego - ........................................,
trzy czwarte - ........................................,
siedemnaście - ........................................,
trzeciej - ........................................ .

13. Odmień przez przypadki związek: ósma książka.

M. ........................................
D. ........................................
C. ........................................
B. ........................................
N. ........................................
Msc. ........................................
W. ........................................

14. Odmień przez przypadki liczebnik: sześcioro.

M. ........................................
D. ........................................
C. ........................................
B. ........................................
N. ........................................
Msc. ........................................
W. ........................................

15. Podane liczby zastąp odpowiednimi liczebnikami.

Zawodnikowi (6) ........................................,
sukienkę (3) ........................................,
sędziów (8) ........................................,
torbami (9) ........................................,
bramka (4) ........................................,
kolarz (1) ........................................,
ilustracje (92) ........................................,
kibice (5) ........................................,
karty (7) ........................................,
dnia (2) ........................................ .

16. Podane liczby zastąp odpowiednimi liczebnikami.

................................... (1) wyścig samochodowy odbył się w (1890) .........
........................................ roku .
........................................ (22) lipca wystartowało (20) ......
........................................ samochodów. Długość trasy wynosiła (126) ........................................ kilometrów.
Zwyciężył pojazd parowy hrabiego De Dion. Samochód ten ważył ponad
(2) ........................... tony. Podczas wyścigu zużył (800) ...........................
kilogramów paliwa. Trasę pokonał ze średnią prędkością (18) ...................
................................... kilometrów na godzinę.

17. Określ przypadek liczebników.

Z zawodów wróciliśmy z jedną nagrodą. ( )
Jedna z pięciu dziewczynek upadła na boisku. ( )
W bibliotece zabrakło sześciu książek. ( )
Nie spotkałem trojga moich przyjaciół. ( )
Babcia przyszła z trojgiem wnucząt. ( )
Aż siedem dziewczynek z mojej klasy pojechało na wycieczkę. ( )
Powiedziałem rodzicom o jednej sprawie. ( )
Zrobiliśmy to w ciągu czterech godzin. ( )
Wydałem tylko szesnaście złotych. ( )
Na zebranie przyszło dwudziestu rodziców. ( )

18. Określ rodzaj przymiotników występujących w podanych związkach.

Słabi zawodnicy - ........................................ ,
stanowczy głos - ........................................ ,
dojrzała decyzja - ........................................ ,
brudne okno - ........................................ ,
groźne lwy - ........................................ ,
odważni chłopcy - ........................................ ,
uparte dzieci - ........................................ ,
grzeczne dziewczynki - ........................................ .

19. Uzupełnij zdania.

Przymiotnik nazywa ...................... i ............................... przedmiotów, ludzi, zwierząt itd. Odpowiada na pytania: .............? ..................? ............?
Odmienia się przez ................................ , ......................... i ...................... .
Przysłówek jest ........................................ częścią ................................. .
Odpowiada na pytania: .............? ..................? .......................?

20. Wyrażenia przyimkowe zastąp odpowiednimi przymiotnikami.

Dach ze słomy - ........................................ ,
szkatułka ze srebra - ........................................ ,
bluzka z bawełny - ........................................ ,
buda dla psa - ........................................ ,
spódnica w kratę - ........................................ ,
sweter z wełny - ........................................ .

21. Uzupełnij związki frazeologiczne.

Końskie ................................ , sokole .................................... ,
wilczy ................................. , owczy .................................... ,
pieska .................................. , ośli ........................................ ,
niedźwiedzia ....................... .
To był ............................ dzień.
Spotkałem typa spod ................................ gwiazdy.
Spadł na mnie jak ............................. z jasnego nieba.
Babcia ma .................................... serce.
.................................. miłość nie rdzewieje.

22. Do podanych czasowników dopisz odpowiednie przysłówki.

Uśmiechnąć się ........................................ ,
wyrazić się ........................................ ,
spać ........................................ ,
mrugnąć ........................................ ,
chrząknąć ........................................ ,
przełknąć ........................................ .

23. Ułóż zdania z podanymi przysłówkami.

Wyjątkowo, elegancko, nieoczekiwanie, wykwintnie, zniewalająco, cudownie, okropnie, zawsze.

........................................

24. Utwórz stopień wyższy i najwyższy podanych przymiotników i przysłówków.

stopień wyższy stopień najwyższy
ładny
duże
mało
lekki
płasko
zła

25. Odmień przez przypadki rzeczownik noga w liczbie pojedynczej. Napisz nazwy przypadków, pytania, oddziel temat od końcówki, napisz tematy oboczne i oboczności.

........................................
........................................
Tematy oboczne: ........................................
Oboczności: ........................................

26. Odmień przez przypadki rzeczownik wróg w liczbie pojedynczej. Oddziel temat od końcówki, napisz tematy oboczne i oboczności.

........................................
Tematy oboczne: ........................................
Oboczności: ........................................

27. Odmień przez przypadki liczebniki: sześcioro, pięć, dwadzieścia.

przypadek sześcioro pięć dwadzieścia

28. Nazwij liczebnik

półtora – ósmego -
jeden – czworgiem -
siedmiorgu – piątym -
dwunastej - dziesięciu –

29. Podane liczby zastąp liczebnikami.

zawodnikowi (6) ........................................
sukienkę (3) ........................................
sędziów (8) ........................................
torbami (9) ........................................
bramka (4) ........................................
kolarz (1) ........................................

30. Określ rodzaj przymiotników występujących w podanych związkach.

słabi zawodnicy - ........................................
stanowczy głos - ........................................
dojrzała decyzja - ........................................
brudne okno - ........................................
uparte dzieci - ........................................
odważni chłopcy - ........................................

31. Utwórz stopień wyższy i najwyższy podanych przymiotników i przysłówków.

stopień równy stopień wyższy stopień najwyższy
ładny
duże
mało
lekki
płasko
zła

32. Do podanych czasowników dopisz odpowiednie przysłówki.

uśmiechnąć się ........................................
wyrazić się ........................................
spać ........................................
mrugnąć ........................................
chrząknąć ........................................
przełknąć ........................................